Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 48 diễn ra ngày hôm qua (6/8) ở thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia , các nước trong khu vực đã ra một thông cáo chung trong đó thể hiện lập trường cứng rắn về Biển Đông.
Thông cáo chung tuyên bố: “Chúng tôi thảo luận sâu rộng các vấn đề về Biển Đông và tiếp tục bày tỏ quan ngại sâu sắc đối với các diễn biến gần đây và đang diễn ra ở khu vực này. Chúng tôi ghi nhận quan ngại sâu sắc của một số Bộ trưởng đối với việc tôn tạo, bồi đắp ở Biển Đông, làm xói mòn lòng tin và sự tin cậy, gia tăng căng thẳng và có thể gây phương hại tới hoà bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông”.
Các nước ASEAN khẳng định lại tầm quan trọng của việc duy trì hoà bình, an ninh, ổn định, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. ASEAN cũng nhấn mạnh sự cần thiết đối với tất cả các bên trong việc bảo đảm thực hiện đầy đủ và hiệu quả toàn bộ các điều khoản của Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC): xây dựng, duy trì và tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau; thực hiện kiềm chế đối với các hành động làm phức tạp và gia tăng các tranh chấp; không đe doạ hoặc sử dụng vũ lực; các bên liên quan giải quyết các bất đồng và tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, phù hợp với các nguyên tắc được thừa nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982.
Thông cáo chung của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN nêu rõ: “Chúng tôi trông đợi việc thực hiện hiệu quả các biện pháp “thu hoạch sớm” đã được nhất trí nhằm tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau cũng như tạo một môi trường thuận lợi cho việc duy trì hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực. Chúng tôi giao các Quan chức Cao cấp tiếp tục làm việc về vấn đề này và đề xuất thêm các sáng kiến khác nhằm thực hiện các mục tiêu trên:.
Ghi nhận tiến triển đạt được trong tiến trình tham vấn xây dựng Bộ Quy tắc Ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC), ASEAN tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhanh chóng thiết lập một bộ Quy tắc COC hiệu quả. Hướng tới mục tiêu này, chúng tôi hoan nghênh kết quả gần đây của Hội nghị các Quan chức Cao cấp (SOM) ASEAN-Trung Quốc lần thứ 9 về thực hiện DOC, theo đó, hai bên nhất trí tiến tới giai đoạn tham vấn tiếp theo và thương lượng về bộ khung, cấu trúc, các thành tố cũng như giải quyết các vấn đề cốt yếu, khó và phức tạp liên quan đến Bộ Quy tắc COC đang được đề xuất. Do đó, chúng tôi giao các Quan chức Cao cấp tiếp tục triển khai và làm việc chặt chẽ với Trung Quốc trong vấn đề này.
Trong khi tiếp tục thực hiện toàn bộ và hiệu quả các điều khoản của DOC và làm việc hướng tới nhanh chóng thiết lập COC, Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN nhất trí về việc cần triển khai các biện pháp phòng ngừa để ứng phó với các diễn biến trên Biển Đông, cũng nhằm mục tiêu tăng cường lòng tin và tin cậy giữa các bên.
Các nước thành viên ASEAN ghi nhận đề xuất của Indonesia về việc thiết lập Đường dây nóng liên lạc ở cấp cao giữa chính phủ các nước ASEAN và Trung Quốc nhằm xử lý những tình huống khẩn cấp trên thực địa đòi hỏi sự can thiệp tức thời nhằm giảm ngay các căng thẳng trên thực địa.
Các Bộ trưởng đã thảo luận các vấn đề liên quan đến tiến triển về COC.Philippines đã thông tin cho Hội nghị về những diễn biến mới, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982.
Không chỉ tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN 48 mà trong các Hội nghị liên quan khác diễn ra ngày hôm qua, Biển Đông vẫn là chủ đề được ưu tiên hàng đầu trong các cuộc thảo luận. Nhiều Bộ trưởng đã tỏ quan ngại về những hoạt động gần đây trên Biển Đông, nhất là việc bồi đắp và xây dựng các đảo đá; nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hoà bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không; giải quyết hòa bình tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982); thực hiện kiềm chế; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; kêu gọi thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC).
Phát biểu về vấn đề Biển Đông tại các Hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh chia sẻ thông tin về những diễn biến phức tạp hiện nay ở Biển Đông, nhấn mạnh lập trường của Việt Nam và ASEAN về duy trì hòa bình, ổn định và giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông. Phó Thủ tướng đề nghị các nước đối tác tiếp tục ủng hộ lập trường cùng các nỗ lực của ASEAN, và đóng góp tích cực, xây dựng cho việc thúc đẩy hòa bình, ổn định và quan hệ hữu nghị ở khu vực.