Tại Hội nghị Đông Á (EAS) ở Kuala Lumpur (Malaysia), Tổng thống Philippines Benigno Aquino khẳng định cả thế giới đang theo dõi cách hành xử của Trung Quốc trên Biển Đông.
Theo AFP, Tổng thống Aquino tuyên bố: “Chúng tôi hi vọng Trung Quốc sẽ tôn trọng lời nói của họ và tuân thủ luật pháp quốc tế. Cả thế giới đang theo dõi và trông đợi Trung Quốc hành xử như một cường quốc có trách nhiệm”.
Ông Aquino nhấn mạnh hoạt động bồi lấn, xây đảo nhân tạo trái phép của Trung Quốc trên biển Đông là “bất chấp luật pháp quốc tế” và sự hiếu chiến, gây hấn của Bắc Kinh đã leo thang đến mức “chúng tôi không còn có thể đi vào chính vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của nước mình”.
Tổng thống Philippines kêu gọi sử dụng Công ước luật biển Liên Hiệp Quốc (UNCLOS) để giải quyết tranh chấp trên biển Đông. “Dưới luật pháp quốc tế, quyền lợi chính đáng sẽ vượt trên sức mạnh” – ông Aquino khẳng định.
Tuy nhiên Trung Quốc vẫn tỏ thái độ xấu về biển Đông. Tại buổi họp báo trưa 22-11 bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN lần 27 ở Malaysia, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân tiếp tục nêu những luận điệu cũ rích nhằm bao biện cho những hành vi sai trái của nước này ở Biển Đông.
Đầu tiên, ông Lưu Chấn Dân cho biết Trung Quốc và ASEAN phải cùng nhau gìn giữ hoà bình và ổn định ở Biển Đông và tranh chấp giữa Bắc Kinh và một số nước ASEAN phải được giải quyết qua cơ chế đàm phán song phương.
Trung Quốc nói sẽ không bao giờ chấp nhận bên thứ ba can thiệp vào việc tranh chấp ở Biển Đông, trong đó có toà án quốc tế, do đó sẽ không bao giờ chấp nhận vụ kiện của Philippines.
Ông Lưu Chấn Dân khẳng định Trung Quốc sẽ cùng các nước ASEAN thực hiện đầy đủ Tuyên bố của các bên về Ứng xử ở Biển Đông (DOC) đồi thời Bắc Kinh đã và đang chủ động nỗ lực cùng các nước ASEAN hoàn tất sớm Bộ quy tắc Ứng xử giữa các bên ở Biển Đông (COC).
Tuy nhiên, khi được hỏi có thời hạn cụ thể để hoàn tất COC không, thì ông Lưu Chấn Dân cho rằng quá trình tham vấn mất rất nhiều thời gian và không nước nào có thể đưa ra thời hạn cụ thể.
Ông Lưu Chấn Dân gọi hành động triển khai tàu chiến của Mỹ đến các đảo nhân tạo mà Bắc Kinh xây trái phép là “hành động khiêu khích”, vượt quá các quy định của tự do hàng hải. Ông gọi hành động của Mỹ có mục đích là thử phản ứng của Trung Quốc.
Cuối cùng, ông Lưu Chấn Dân ngang ngược nói rằng không nên liên hệ vấn đề quân sự hoá với các đảo nhân tạo mà nước này xây trái phép ở Biển Đông. Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc giải thích rằng “đây hoàn toàn là những công trình phục vụ mục đích dân sự”.
Trước đó tại Kuala Lumpur, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã yêu cầu Trung Quốc dừng bồi lấn, xây đảo nhân tạo và quân sự hóa các đảo này.
Đến Sydney đối thoại với Bộ trưởng Quốc phòng Úc Maris Payne và Ngoại trưởng Julie Biship, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Gen Nakatani và Ngoại trưởng Fumio Kishida khẳng định Tokyo ủng hộ Mỹ tuần tra bảo vệ tự do hàng hải trên biển Đông.
Ngoại trưởng Úc Bishop cho rằng việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo trái phép khiến căng thẳng trên biển Đông leo thang. “Chúng tôi đặc biệt lo ngại về nguy cơ quân sự hóa các đảo nhân tạo và các cấu trúc trên biển Đông” – bà Bishop cho biết.