Theo nhiều chuyên gia, Tổng thống Philippines Duterte đang cố tình tỏ ra thân thiết với Trung Quốc để chọc tức Mỹ, buộc Mỹ phải “chiều lòng” Manila hơn và đối đầu gay gắt hơn với Trung Quốc ở Biển Đông. Tuy nhiên, chiến lược này vô cùng nguy hiểm.
Tổng thống Obama hay chính phủ mới của Mỹ đều sẽ không để Duterte ảnh hưởng đến chiến lược của Mỹ tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương?
Hôm 21/9, hãng tin SBS của Australia đăng tải những bình luận của ông Malcolm Cook, chuyên gia nghiên cứu quan hệ quốc tế tại Viện Chính sách quốc tế Lowy (US) và ông Malcolm Davis thuộc Viện chính sách Chiến lược Australia giải thích về những hành động, tuyên bố của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte.
Gần đây, ông Duterte tuyên bố sẽ ngừng tuần tra chung với Mỹ và đang xem xét mua vũ khí của Nga và Trung Quốc. Nếu ông thực sự làm như vậy thì đó sẽ là một sự thay đổi vô cùng lớn trong chính sách đối ngoại của Philippines.
Theo ông Cook, ông Duterte đang hoài nghi về các giá trị trong mối quan hệ đồng minh với Mỹ và từ đó thay đổi chính sách đối ngoại của Philippines với Mỹ.
Tuy nhiên, ông Cook nhận định, Manila sẽ không mua vũ khí của Nga và Trung Quốc với số lượng lớn hay mua những hệ thống vũ khí quan trọng bởi chính quyền của ông Duterte đã từng kêu ca về chất lượng vũ khí Trung Quốc và công nhận chất lượng vũ khí của Mỹ. Theo ông, tuyên bố của ông Duterte về việc mua vũ khí của Trung Quốc chỉ để “khoe mẽ”.
Trong khi đó, ông Davis cũng cho rằng, nếu thực sự ông Duterte thực hiện theo đúng tuyên bố, chuyển sang gắn bó với Trung Quốc thay vì Mỹ thì đó sẽ là một thay đổi vô cùng lớn. Điều đó có nghĩa là ông Duterte sẽ khiến Manila phụ thuộc vào Bắc Kinh, đất nước đang đe dọa đến lợi ích của nước này ở Biển Đông. Điều đó cũng có nghĩa là ông đang quay lưng với những tuyên bố của Manlia ở Biển Đông.
Theo ông Davis, cũng có thể ông Duterte đang cảm thấy Mỹ sẽ không chiến tranh với Trung Quốc trong trường hợp Trung Quốc cố tình chiếm bãi cạn bãi cạn Scarborough hoặc có nhiều hành động hung hăng khác ở Biển Đông. Do vậy, ông đang tìm cách kích động Mỹ đối đầu với Trung Quốc một cách mạnh mẽ hơn.
Ông nghĩ mình đang ở một vị trí vững chắc và tất cả các bên sẽ phải cung cấp cho ông những gì ông muốn. Tuy vậy, Mỹ dường như không hề bị kéo vào “vở kịch” như vậy, còn Bắc Kinh đang lợi dụng tình thế để làm hài lòng ông, khai thác những bước đi của ông vì lợi ích của Trung Quốc.
Ông Cook và ông Davis đều cho rằng, nếu đúng ông Duterte đang muốn làm thân với Trung Quốc để chọc tức Mỹ thì đó sẽ là một chính sách vô cùng nguy hiểm. Ví dụ, việc các tuần tra chung với Mỹ bị hủy bỏ không đáng ngại bằng việc khả năng của hải quân Philippines đang rất hạn chế.
Các biện pháp mang tính cá nhân của ông Duterte với vai trò là một Tổng thống Philippines sẽ gây ra một thách thức nghiêm trọng đối với liên minh Mỹ – Philippines. Mỹ cuối cùng sẽ có những thay đổi rõ ràng để đáp lại những bình luận của ông Duterter. Washington cũng có thể tạo khoảng cách với chính quyền Duterte và tăng cường mối quan hệ với các quốc gia Đông Nam Á khác.
Bên cạnh đó, Tổng thống Obama hay chính phủ mới của Mỹ đều sẽ không để Duterte xâm phạm đến lợi ích quốc gia cũng như chiến lược của Mỹ tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Ngoài ra, Manila có thể sẽ vô tình rơi vào vùng ảnh hưởng thực sự của Bắc Kinh và không thể thoát ra được. Từ đó, Philippines sẽ mất đi vị thế chống lại các hành động hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông, đồng thời mất đi ảnh hưởng chính trị và uy tín ở ASEAN, với Mỹ.
Thứ mà ông Duterte có thể kiếm được nếu có chỉ là các lợi ích kinh tế từ Trung Quốc, cái oai hoàng nhoáng khi dám “lên mặt” với Mỹ. Ông Davis và ông Cook cùng khẳng định, lợi ích cá nhân của ông Duterte đang ảnh hưởng đến an ninh quốc phòng của Philippines.
Hơn nữa, nhiều người nhận định, hiện Mỹ vẫn đang có ảnh hưởng tương đối lớn tại Philippines. Do vậy, những phát ngôn gây sốc hay những dấu hiệu thay đổi chính sách về Mỹ của ông Duterte sẽ đẩy chính bản thân ông vào nguy hiểm.
Theo tờ Philippines Times, hôm 20/9, Thư ký truyền thông Văn phòng chính phủ Philippines Martin Andanar xác nhận chính phủ Philippines đã nhận được những thông tin đáng tin cậy về việc có một âm mưu đảo chính nhằm lật đổ Tổng thống Rodrigo Duterte.
Theo đó, ông Andanar cho hay, một nguồn tin từ Philippines hiện ở New York đã nghe ngóng được kế hoạch nhằm lật đổ Tổng thống Duterte trước tháng 1/2017.
Trước đó, hôm 12/9, ông Duterte cũng cáo buộc Đảng Tự do đối lập đang âm mưu dùng những thủ đoạn bẩn thỉu để hạ bệ ông. Các quan chức là thành viên của Đảng Tự do hiện đang giữ nhiều vị trí quan trọng trong lĩnh vực an ninh quốc phòng và có sự ủng hộ nhất định tại Philippines. Đây là chính đảng luôn duy trì mối quan hệ thân thiết lâu đời với Mỹ.