Trung Quốc tiến hành các cuộc tập trận quân sự trực tiếp tại eo biển Đài Loan, thể hiện sức mạnh ngày càng tăng của Hải quân Trung Quốc và chuyển thông điệp tới Đài Loan về vấn đề tự trị, khi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền lãnh thổ đối với hòn đảo này.
Kể từ năm 2016, đây là lần đầu tiên các cuộc tập trận diễn ra ở eo biển Đài Loan, truyền hình nhà nước Trung Quốc đưa tin. Họ đóng quân trong một khu vực dài hai dặm bao gồm hai đảo nhỏ ngoài thành phố Tuyền Châu ở tỉnh Phúc Kiến. Khu vực này cách khoảng 125 dặm về phía Tây của thành phố Hsinchu trên bờ biển phía Tây của Đài Loan.
Những tháng gần đây, Trung Quốc ngày càng gia tăng áp lực lên Đài Loan, trong khi Hoa Kỳ thực hiện các bước để hỗ trợ cho hòn đảo tự trị, một đồng minh lâu năm. Mặc dù các cuộc tập trận hôm thứ Tư (18/4) có vẻ như được lên kế hoạch trước, nhưng diễn ra vào thời điểm Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng kình địch nhau trong một số vấn đề bên ngoài Đài Loan, đặc biệt là cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa Bắc Kinh và Washington.
Liu Jieyi, Giám đốc Văn phòng Điều tra Đài Loan của Trung Quốc, cho biết đầu tuần này, các đợt tập trận đang được lên kế hoạch với Đài Loan. “Các đợt tập trận quân sự của chúng tôi được thực hiện để bảo vệ chủ quyền đất nước và toàn vẹn lãnh thổ”, ông nói với các phóng viên hôm thứ Hai (16/4) bên lề hội nghị kinh doanh tại thành phố Trịnh Châu, Trung Quốc.
Tuần trước, lãnh đạo Trung Quốc, ông Tập Cận Bình đã tham gia các cuộc tập trận quy mô lớn của Hải quân Trung Quốc tại đảo Hải Nam ở Biển Đông. Ông Tập đã được nhìn thấy trên Truyền hình Nhà nước khi mặc bộ quân phục, và xem máy bay chiến đấu cất cánh từ tàu Liêu Ninh, tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc.
“Nhiệm vụ xây dựng hải quân hùng mạnh chưa bao giờ khẩn cấp như hiện nay”, ông Tập nói trong một bài phát biểu về các đợt tập trận.
Bonnie Glaser, cố vấn cao cấp về châu Á của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói: “Các cuộc tập trận ở Biển Đông là một cuộc diễu hành quân sự trên biển lớn hơn bất cứ thứ gì khác”.
“Nhưng ở eo biển Đài Loan, đó là một cảnh báo”, cô nói thêm. “Hoa Kỳ và Đài Loan đang đi về phía nguy hiểm gần với lằn ranh đỏ của Trung Quốc. Đó là nhận thức của chính phủ Trung Quốc”.
Tháng trước, trong một cuộc họp lập pháp quan trọng ở Bắc Kinh, ông Tập cảnh báo nghiêm khắc đối với những thách thức của Đài Loan và Hong Kong, nơi có các yêu cầu độc lập tăng lên trong những năm gần đây.
Tổng thống Thái Anh Văn của Đài Loan tại một cuộc họp an ninh quốc gia ở thủ đô Đài Bắc, vào Chủ nhật (15/4). (Ảnh: Shutterstock)
Đài Loan đã tổ chức tập trận quân sự riêng trên bờ biển phía Đông tuần trước mà Tổng thống Thái Anh Văn đã tham dự. “Chúng tôi có mọi sự tự tin và quyết tâm trong việc bảo vệ đất nước và nền dân chủ!”, bà viết trên Twitter. Trong các bình luận với các phóng viên, bà không giải thích các cuộc tập trận của Đài Loan như là một phản ứng công khai đối với các cuộc tập trận trên Biển Đông của Trung Quốc.
Sheryn Lee, giảng viên nghiên cứu về an ninh tại Đại học Macquarie, Sydney, Australia, nói: “Hàng loạt các cuộc tập trận trên biển gần đây đang tiếp diễn lâu dài hơn , chứng tỏ sự leo thang đáng kể về quân sự”.
Cô nói: “Họ [Trung Quốc] thường nhắc nhở Đài Loan về sự hiện diện của họ ngay bên cạnh”.
Trong khi Hoa Kỳ là quốc gia ủng hộ mạnh mẽ nhất đối với Đài Loan, nhưng dưới cái gọi là chính sách “Một Trung Quốc” (One-China Policy), Washington có quan hệ chính trị chính thức với Bắc Kinh, nhưng Washington duy trì mối quan hệ không chính thức với Đài Loan.
Tổng thống Donald Trump sẵn sàng cho thấy sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với Đài Loan công khai hơn những người tiền nhiệm trước đây. Ông đã phá vỡ rào cản đã tồn tại hàng thập kỷ, bằng cách nhận cuộc điện thoại từ Tổng thống Thái Anh Văn vào tháng 12/2016, sau khi ông được bầu nhưng trước khi nhậm chức.
Ông Trump trước đây đã đặt câu hỏi tại sao Hoa Kỳ nên bị ràng buộc bởi chính sách “Một Trung Quốc” nếu Bắc Kinh không tôn trọng Washington trong vấn đề thương mại.
Năm ngoái, ông Trump đã ký kết các đạo luật trong đó khuyến khích các cuộc gọi giữa Hải quân Mỹ và Đài Loan. Tháng trước, ông Trump đã ký Đạo luật Du lịch Đài Loan, khuyến khích các cuộc thăm viếng chính thức cao cấp giữa Hoa Kỳ và Đài Loan. Dự luật được thống nhất thông qua trong Hạ viện và Thượng viện, mặc dù đã có nhiều lời chỉ trích từ Trung Quốc.
Phó Trợ lý Ngoại trưởng Alex Wong đã đến thăm Đài Loan, ngay sau khi việc đi du lịch đến nước này được ký kết. Ông Wong nói trong một cuộc họp với các doanh nhân và các quan chức Đài Loan rằng, Hoa Kỳ muốn “tăng cường mối quan hệ giữa chúng tôi với người dân Đài Loan và tăng cường khả năng bảo vệ nền dân chủ của Đài Loan”.
Theo Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan, Đại sứ quán Hoa Kỳ đang mở một văn phòng mới tại Đài Bắc vào mùa hè này, và điều này có thể dẫn tới các cuộc thăm viếng khác từ các quan chức cao cấp của Mỹ.
Cố vấn an ninh quốc gia mới của ông Trump, ông John R. Bolton, từ lâu đã là người ủng hộ Đài Loan, năm ngoái viết trên The Wall Street Journal rằng, Hoa Kỳ nên xem xét một liên minh quân sự chặt chẽ hơn với Đài Loan, để chống lại sự hiếu chiến của Trung Quốc.
Đầu tháng này, các quan chức Trung Quốc đã phàn nàn, sau khi Đài Loan tiết lộ rằng Hoa Kỳ đã chấp nhận giấy phép bán công nghệ để giúp Đài Loan xây dựng tàu ngầm của chính mình.
Trung Quốc cũng đã tăng cường các chuyến bay chiến đấu của các máy bay ném bom chiến lược và máy bay chiến đấu trên khắp Đài Loan trong những tháng gần đây. Và tàu sân bay Liêu Ninh và các tàu hải quân khác đã đi thuyền qua eo biển Đài Loan.
Trên một chương trình tin tức địa phương vào tuần trước, Tổng thống Thái Anh Văn đã bác bỏ lời khẳng định rằng Đài Loan bất lực trong căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.