Tòa án quân sự Trung Quốc (2/2019) đã xét xử và tuyên án Thượng tướng Phòng Phong Huy, nguyên Tổng Tham mưu trưởng Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) từ năm 2012-2016 tù chung thân, tước bỏ vĩnh viễn quyền lợi chính trị, đồng thời tịch thu toàn bộ tài sản cá nhân. Ông Phòng Phong Huy đã bị buộc tội nhận và đưa hối lộ, cũng như sở hữu khối tài sản lớn không rõ nguồn gốc.
Thượng tướng Phòng Phong Huy – cựu Tổng tham mưu trưởng PLA
Ông Phòng Phong Huy 67 tuổi, từng là một tư lệnh quân khu trẻ nhất của Trung Quốc. Ông Phòng cũng từng là ủy viên Quân ủy Trung ương Trung Quốc (CMC), là tướng thân cận với cựu Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Quân ủy Trung ương Trung Quốc, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị quân đội Trung Quốc Trương Dương. Ông Phòng Phong Huy nhập ngũ vào năm 1968 khi mới 16 tuổi. Thăng tiến nhanh chóng và từng được ví như một “ngôi sao” đang lên của quân đội Trung Quốc, từng đảm nhiệm các chức vụ như Tư lệnh quân đoàn của Quân khu Lan Châu, Tham mưu trưởng Quân khu Quảng Châu và Tư lệnh Quân khu Bắc Kinh, được thăng hàm Thượng tướng năm 2010. Hai năm sau, ông được bổ nhiệm chức Tổng Tham mưu quân đội Trung Quốc và là ủy viên CMC.
Vào tháng 8/2017, ông Phòng Phong Huy đã bất ngờ bị bãi chức Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc và bị điều tra tham nhũng. Ông này sau đó đã bị khai trừ khỏi Đảng Cộng sản Trung Quốc, tước quân hàm vào tháng 10/2018 trước khi hầu tòa.
Từ lâu tham nhũng là một vấn nạn nhức nhối trong hệ thống chính trị của Trung Quốc khi họ thiếu đi những cơ chế kiểm soát để có thể giám sát được các quan chức từ trung ương đến địa phương có những hành vi sai trái để “vơ đầy túi tham”. Kể từ khi lên nắm quyền năm 2012, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã phát động chiến dịch chống tham nhũng trên quy mô lớn. Nhiều quan chức quân đội cấp cao đã bị điều tra, bao gồm hai cựu Phó Chủ tịch CMC Từ Tài Hậu và Quách Bá Hùng. Giới quan sát chính trị Trung Quốc cho biết, ông Phòng có quan hệ thân tín với cả hai cựu phó chủ tịch CMC nêu trên.
Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương (CCDI) mới đây công bố báo cáo Tổng kết cho biết, trong 6 năm qua, các cơ quan kiểm tra giám sát kỷ luật Trung Quốc đã thụ lý 2.674.000 hồ sơ, lập án 1.545.000 trường hợp, xử lý 1.537.000 trường hợp quan chức các cấp vi phạm kỷ luật. Trong đó có 43 Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Khóa XVIII đã bị bắt giữ hoặc cho thôi chức vì tội tham nhũng và mắc những sai phạm nghiêm trọng khác; 9 người thuộc Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương; hơn 8.900 cán bộ cấp Cục, Sở; 63.000 cán bộ cấp Huyện, Phòng; hơn 250 quan chức cao cấp, gồm cả lãnh đạo doanh nghiệp và tướng lĩnh quân đội bị bắt giữ; 648.000 quan chức ở cấp xã vi phạm kỷ luật và tham nhũng quy mô nhỏ. Trung Quốc đồng thời phối hợp với cảnh sát quốc tế để truy lùng tội phạm tham nhũng qua khuôn khổ các chiến dịch “Lưới trời” và “Săn cáo”. Tính tới cuối tháng 8/2017, đã có 3.453 đối tượng trốn chạy ra nước ngoài bị bắt giữ, trong đó có 628 là cựu quan chức; đã tịch thu được 1,41 tỷ USD. Trong số 100 nghi phạm thuộc diện bị truy nã gắt gao theo danh sách của Tổ chức Cảnh sát quốc tế (Interpol), 46 đối tượng đã bị bắt. Đáng chú ý, CCDI cho biết, năm 2017, trong số 122.100 vụ việc liên quan đến 159.100 người, 48.700 vụ liên quan đến công tác xóa đói giảm nghèo. Trung Quốc nhiều năm qua thực hiện chiến dịch chống tham nhũng lớn, trong đó cơ quan chống tham nhũng bắt quả tang nhiều quan chức hàng đầu có hành vi sai trái.
Trong số các quan chức Trung Quốc bị bắt giữ và xét xử, có nhiều nhân vật lãnh đạo cấp cao của Bắc Kinh như: Cựu Bộ trưởng Công an, cựu Ủy viên Thường trực Bộ Chính trị Trung Quốc Chu Vĩnh Khang; 2 cựu Bí thư Trùng Khánh là Bạc Hy Lai và Tôn Chính Tài; 2 cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương là Từ Tài Hậu và Quách Bá Hùng; 2 cựu Phó Chủ tịch Ủy ban Toàn quốc Hội nghị Chính trị Hiệp thương Nhân dân Trung Quốc là Lệnh Kế Hoạch và Tô Vinh; nguyên Ủy viên Trung ương, Bí thư Tỉnh ủy Liêu Ninh Vương Mân; Tổ trưởng Tuần thị chống tham nhũng Trung ương Trương Hóa Vi; Trợ lý Chủ tịch Ủy ban Quản lý giám sát Ngân hàng Trung Quốc Dương Gia Tài; nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Công an Dương Hoán Ninh; Dương Tinh, Bí thư trung ương khóa 18, Ủy viên Quốc vụ kiêm Tổng thư ký Quốc Vụ viện; Trần Chất Phong, nguyên Phó Thị trưởng Thiên Tân; Vương Hiểu Lâm, đảng ủy viên Cục phó Cục Năng lượng quốc gia; Tăng Chí Quyền, Ủy viên thường vụ tỉnh ủy, Trưởng ban Mặt trận tỉnh ủy Quảng Đông; Cận Tuy Đông, Phó Chủ tịch Chính Hiệp tỉnh Hà Nam; Lý Sĩ Tường, Phó chủ tịch Chính Hiệp thành phố Bắc Kinh; Mạnh Hoằng Vĩ, Thứ trưởng Bộ Công an; Nur Bekri, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Cải cách và phát triển quốc gia, Cục trưởng Năng lượng quốc gia, nguyên Chủ tịch khu tự trị Tân Cương; Hình Vân, nguyên Phó chủ tịch HĐND Khu tự trị Nội Mông; Tiền Dẫn An, Ủy viên thường vụ, Tổng thư ký tỉnh ủy Thiểm Tây và Liêu Thụy Lâm, Phó tỉnh trưởng Giang Tô; Phòng Phong Huy, Thượng tướng, nguyên Tham mưu trưởng Bộ Tham mưu liên hợp Quân ủy…
Ở cấp địa phương chiến dịch “Đả hổ, diệt ruồi” đã đánh vào những cái tên như: Dương Tú Châu, nguyên Phó thị trưởng Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang; Điền Trang, Phó Tổng Thư ký Chính Hiệp thành phố Tế Nam; Thẩm Thụy Khanh, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Thường Châu; Hoàng Chí Quang, Phó Thị trưởng Quý Cảng, tỉnh Quảng Tây; Tôn Phong, Phó Chủ tịch Chính Hiệp thành phố Quảng Châu; Tề Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục quản lý giám sát an toàn sản xuất Thượng Hải; Ngụy Dân Châu, Phó Chủ tịch tỉnh Thiểm Tây; Diêu Trung Dân, Giám sự trưởng Ngân hàng phát triển Trung Quốc; Ngô Thiên Quân, Bí thư Chính pháp Tỉnh ủy Hà Nam…
Theo số liệu thống kê của CCDI công bố, đa phần quan tham Trung Quốc đều vi phạm nghiêm trọng kỷ luật chính trị, quy tắc chính trị và kỷ luật liêm khiết, thường xuyên giao du với các nghiệp chủ, phần tử xã hội phi pháp, lợi dụng ảnh hưởng chức vụ để thực thi hành vi phạm pháp, tạo điều kiện thuận lợi để họ trục lợi rồi nhận tiền hối lộ. Khi bị bắt giữ, khám xét đều phát hiện có một lượng lớn tiền mặt, vàng và đồ xa xỉ phẩm trị giá hàng trăm triệu USD.
Giai đoạn trước đây, Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc tập trung thúc đẩy điều tra rộng khắp, cử các điều tra viên đến khắp nơi, thành lập các cơ quan giám sát cán bộ trong nội bộ chi ủy. Tuy nhiên, các mục tiêu quan chức cấp cao không còn nhiều nên thời gian tới Trung Quốc sẽ tập trung vào các quan chức cấp địa phương hoặc cơ sở. Chiến dịch chống tham nhũng của Trung Quốc sẽ chậm lại và trở thành một hình thức giám sát thường lệ. Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ dựa nhiều vào những phương tiện như Nhóm kiểm tra Trung ương hoặc có thể là Ủy ban Giám sát Quốc gia của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương (dự kiến thành lập năm 2019) và những cơ quan chống tham nhũng trực thuộc Viện Kiểm sát và Chính phủ để giám sát không chỉ đảng viên mà còn tất cả cán bộ, công chức; tăng cường lãnh đạo thống nhất tập trung của Đảng đối với công tác chống tham nhũng.
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng thời gian tới Trung Quốc sẽ tập trung xét xử những cán bộ lãnh đạo “không dừng lại, không thu tay, tập trung đầu mối vấn đề, bị quần chúng phản ứng gay gắt, hiện giữ cương vị lãnh đạo quan trọng, có thể còn muốn được đề bạt sử dụng”; xét xử nghiêm túc những hành vi dùng lợi ích để kết bè kéo cánh, xây dựng ảnh hưởng cá nhân trong đảng, kết thành nhóm lợi ích, xét xử nghiêm túc những “kẻ hai mặt” không trung thành, không thành thật, bằng mặt mà không bằng lòng với đảng, vấn đề làm trái với đường lối chính trị của đảng, phá hoại môi trường chính trị trong đảng.
Ngoài ra, CCDI cũng sẽ tập trung xử lý, bắt giữ và điều tra, trừng trị tham nhũng vặt đối với các quan chức địa phương nhằm bảo vệ thiết thực cho lợi ích của quần chúng và làm thay đổi tác phong của cán bộ ở cơ sở và cải thiện môi trường chính trị, tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa đảng với nhân dân, giữa cán bộ với dân, tăng cường lòng tin của quần chúng nhân dân đối với Trung ương Đảng. Văn phòng CCDI (12/2017) đã đưa ra thông báo, quyết định từ năm 2018 đến năm 2020 liên tục triển khai xử lý tập trung vấn đề tham nhũng và xây dựng tác phong trong lĩnh vực xóa đói giảm nghèo, tiến hành bảo đảm vững chắc cho người dân nông thôn Trung Quốc thoát nghèo theo tiêu chuẩn hiện hành vào năm 2020. Trọng điểm triển khai lần này vừa có vấn đề nổi cộm trong lĩnh vực xóa đói giảm nghèo, vừa có vấn đề thực hiện thiếu hiệu quả trách nhiệm liên quan. Điều đáng chú ý là các vấn đề như chống chủ nghĩa hình thức, chủ nghĩa quan liêu, quyết sách mù quáng, cách làm dối trá, thoát nghèo bằng con số… cũng sẽ trở thành trọng điểm công tác. Dự kiến, trong 3 năm tới, chống tham nhũng trong lĩnh vực xóa đói giảm nghèo sẽ trở thành nhiệm vụ chống tham nhũng trọng điểm, đặc biệt quan trọng của Trung Quốc.