WTO chịu áp lực của chủ nghĩa đơn phương, chủ nghĩa bảo hộ, buộc phải cải tổ để thực hiện chức năng giải quyết tranh chấp.
Trung Quốc là một trong những quốc gia ủng hộ mạnh mẽ nhất việc cải tổ tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Theo Trung Quốc, các nhược điểm của WTO trước hết là khi chịu áp lực từ 2 phía: từ bên ngoài, WTO chịu áp lực từ những hiệp định thương mại khu vực đang cố thay thế vai trò của WTO trong việc thiết lập các quy tắc thương mại đa phương, đồng thời, WTO còn chịu áp lực từ chủ nghĩa đơn phương và chủ nghĩa bảo hộ.
Trong khi đó, từ bên trong, cơ quan này còn chịu thách thức sâu sắc khi chức năng nội bộ cũng chưa đầy đủ.
Ngoài ra, cơ chế rà soát chính sách thương mại của WTO cũng có những hạn chế.
Tổ chức WTO thực sự không có hiệu lực chính đáng, có nghĩa là nó không thể áp đặt các cam kết chính sách thương mại mới lên các thành viên của WTO, chưa nói tới việc phải thi hành các nghĩa vụ cụ thể đối với bất kỳ sửa đổi nào trong WTO, The Diplomat.
Vì vậy, tất cả những chỉ trích nêu trên đã biến thành một động lực để cải tổ WTO.
Hơn một lần, chính quyền Trung Quốc đã đưa ra thông báo chính thức ủng hộ cải tổ WTO.
Một trong số đó là báo cáo “Vị trí của Trung Quốc đối với công cuộc cải cách của WTO” được phát hành bởi Bộ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc. Tài liệu nêu rõ: “Trung Quốc ủng hộ sự cải cách cần thiết của WTO, để tăng cường thẩm quyền và hiệu quả của tổ chức, nhằm xây dựng nền kinh tế thế giới mở và hướng tới một tương lai chung cho nhân loại”.
Một trong những trọng tâm mà Bắc Kinh muốn can thiệp để cải tổ WTO là Cơ quan phúc thẩm nhằm củng cố và tăng cường các chức năng của WTO cũng như bảo vệ vai trò của tổ chức thương mại đa phương này.
Ngoài ra, Trung Quốc đã đồng bảo trợ cho đề xuất của Liên minh châu Âu (EU) về cải cách WTO. Đây là một ý kiến hay. Sự hợp tác Trung Quốc-EU đại diện cho lợi ích của hai bên riêng biệt và có thể phát huy đầy đủ lợi thế tương ứng để điều phối các vị trí, từ đó tạo ra một hình mẫu cho sự hợp tác của tất cả các thành viên WTO. Từ đó, các nước đều có thể đạt được những lợi ích tích cực cho cả hai bên khi xảy ra tranh chấp.
Trung Quốc muốn lôi cả thế giới để chống Trump?
Thực tế, chương trình cải tổ WTO của Trung Quốc là có nguồn cơn sâu xa.
WTO cần Trung Quốc để tồn tại và ngược lại, Trung Quốc cần WTO để phát triển mạnh hơn. Theo các đánh giá mới nhất từ Hiệp hội Giải pháp thương mại tích hợp thế giới (WITS), mức độ phát triển thương mại của Trung Quốc là 2,43% mỗi năm, hơn thế giới 1,5%, và GDP của nước này tăng đáng kể từ khi gia nhập WTO, vọt lên gần gấp tám lần từ 1,339 nghìn tỷ USD lên 12,24 nghìn tỷ USD.
Song song với kế hoạch cải tổ WTO, Trung Quốc cũng đã bắt tay vào công cuộc cải cách thể chế trong nước thông quan việc soạn thảo luật bảo vệ sở hữu trí tuệ nước ngoài và cấm chuyển giao công nghệ bắt buộc, đồng thời giảm tổng mức thuế trong một loạt các sản phẩm.
Nếu được thực hiện đúng cách, các thay đổi này chắc chắn sẽ khuyến khích tất cả các doanh nghiệp nước ngoài tiếp tục hoạt động ở Trung Quốc, hơn nữa còn mở rộng quy mô đầu tư. Trong khi đó, sự chân thành và quyết tâm của Trung Quốc vì một môi trường thương mại toàn cầu tốt hơn có thể được phần còn lại của thế giới đánh giá cao.
Nếu kế hoạch này thành công, Trung Quốc chắc chắn sẽ đáp ứng được mục đích thực sự của họ trước sự lớn mạnh của chủ nghĩa đơn phương, chủ nghĩa bảo hộ, đặc biệt là cuộc đối đầu thương mại của Mỹ với hàng loạt các nền kinh tế Trung Quốc, EU, các nền kinh tế đang phát triển.
Chính sách “Nước Mỹ trước tiên” của Tổng thống Donald Trump và việc sử dụng các biện pháp trừng phạt bằng thuế quan đã làm xáo trộn các mối quan hệ thương mại toàn cầu.
Đây là thời điểm thích hợp để Trung Quốc lôi kéo sự chung tay của cộng đồng quốc tế nhằm thay đổi chủ nghĩa đơn phương của Chính quyền Mỹ.
Hãng tin Reuters hồi đầu tháng 1/2019 dẫn nguồn tin từ chính quyền Mỹ cho hay, dù Washington không mấy hào hứng về việc cải tổ WTO, Mỹ đã đề nghị thường xuyên giám sát việc cải tổ chính sách thương mại của Trung Quốc như một điều kiện của thỏa thuận thương mại đang đàm phán.
Rất có thể, Mỹ sẽ tiếp tục sử dụng đến biện pháp đánh thuế nếu Bắc Kinh vi phạm cam kết.