Ngay trước đàm phán thương mại Mỹ-Trung ở Washington, Tổng thống Trump đã chỉ trích Trung Quốc “phá vỡ thỏa thuận thương mại”.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 8/5 (giờ địa phương) đã tuyên bố trước những người ủng hộ tại Florida rằng, Trung Quốc đã phá vỡ các thỏa thuận thương mại mà hai bên đã mất nhiều thời gian đàm phán.
Tổng thống Mỹ đồng thời cảnh báo Trung Quốc sẽ phải trả tiền thuế cho Mỹ nếu cả hai không có thỏa thuận.
“Họ đã phá vỡ các thỏa thuận. Họ không thể làm thế. Vì vậy, họ sẽ phải trả tiền.
Tôi rất hạnh phúc vì hơn 100 tỉ USD tiền thuế/năm (từ hàng hóa Trung Quốc) sẽ lấp đầy ngân khố Mỹ” – ông Trump nói.
“Chúng tôi sẽ tăng thuế đối với Trung Quốc và sẽ không lùi bước cho đến khi Trung Quốc ngừng lừa dối công nhân và đánh cắp công việc của chúng tôi. Đó là điều xảy ra. Nếu không, chúng tôi sẽ không giao dịch với họ. Nếu họ không thực hiện thỏa thuận, không có gì là sai trái khi nhận hơn 100 tỷ USD mỗi năm.” – Reuters dẫn lời ông Trump khẳng định.
Việc ông Trump cáo buộc Trung Quốc “phá vỡ thỏa thuận” gây khó hiểu khi thực tế chưa có thỏa thuận cuối cùng nào giữa Mỹ và Trung Quốc cho đến thời điểm này.
Nhưng Reuters trích lời các nguồn tin thân cận cho biết tối 3/5 vừa qua, Bắc Kinh đã gửi tới Washington phần sửa đổi với dự thảo thỏa thuận thương mại gần 150 trang, có khả năng xóa sạch kết quả đàm phán nhiều tháng qua giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Trong 7 chương của dự thảo thỏa thuận, mỗi chương, Trung Quốc lại xóa đi phần cam kết của nước này về việc thay đổi luật pháp, vốn để giải quyết các phàn nàn chủ chốt khiến Mỹ châm ngòi chiến tranh thương mại. Đó là đánh cắp bản quyền sở hữu trí tuệ và bí mật thương mại, chuyển giao công nghệ ép buộc, chính sách về cạnh tranh, tiếp cận dịch vụ tài chính và thao túng tiền tệ.
Sự thay đổi của Trung Quốc khiến Mỹ rất bất ngờ.
“Động thái này đã làm yếu đi đáng kể cấu trúc lõi của thỏa thuận” – nguồn tin trên nói với Reuter.
Sau đó, đến tối ngày 5/5, Tổng thống Mỹ đã viết trên Twitter cá nhân dòng trạng thái nói rõ rằng, ông sẽ tăng thuế với 200 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc với mức từ 10% lên 25%, bắt đầu từ ngày 10/5 này, tức sẽ là thời điểm kết thúc vòng đàm phán của Trung Quốc ở Washington bắt đầu hôm nay.
Sự thay đổi của Trung Quốc đã đánh thẳng vào ưu tiên cao nhất của Đại diện Thương mại Mỹ – Robert Lighthizer. Ông luôn cho rằng Trung Quốc cần thiết phải sửa đổi các điều luật. Thay vì thỏa thuận thương mại thông thường, Lighthizer muốn thúc đẩy một cơ chế giám sát tương tự cách áp dụng trong trừng phạt kinh tế, như với Triều Tiên hay Iran.
Nguồn tin của Reuters cũng tiết lộ tuần trước, Phó thủ tướng Trung Quốc – Lưu Hạc nói với Lighthizer và Bộ trưởng Tài chính Mỹ – Steven Mnuchin rằng họ cần tin tưởng Trung Quốc sẽ thực hiện đúng các cam kết thông qua sự thay đổi về chính sách. Cả Mnuchin và Lighthizer đều cho rằng việc này là không thể chấp nhận, do Trung Quốc đã nhiều lần thất hứa.
Một nguồn tin khác cho biết cuộc đàm phán gần đây nhất diễn ra khá tệ vì các đòi hỏi của Trung Quốc: “Sau 2 thập kỷ, Trung Quốc dường như vẫn đang tính toán sai nước đi với Mỹ”.
Trong khi Tổng thống Mỹ lại nghiêng về khả năng Trung Quốc muốn trì hoãn cuộc đàm phán với chính quyền ông Trump để chờ đợi được đàm phán với chính quyền sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào năm 2020.
Tổng thống Trump khẳng định, Bắc Kinh đã sai lầm khi hy vọng đàm phán với một chính quyền thuộc Đảng Dân chủ ở nhiệm kỳ sau.
“Lý do Trung Quốc dây dưa đàm phán về thỏa thuận thương mại là bởi họ thật lòng hy vọng có thể đàm phán với Joe Biden hoặc một trong những tay Dân chủ yếu đuối nào đó” – ông Trump viết trên Twitter ngày 8/5.
Ông Joe Biden là cựu Phó Tổng thống Mỹ dưới chính quyền ông Barack Obama, đang được kỳ vọng sẽ là ứng viên Tổng thống đại diên cho Đảng Dân chủ. Ông Biden được nhiều người xem là đối thủ nặng ký có thể ngáng đường ông Trump tái đắc cử.
Một phái đoàn Trung Quốc, dẫn đầu là Phó thủ tướng Lưu Hạc đang trên đường tới Mỹ và sẽ bắt đầu các cuộc đàm phán thương mại từ ngày 9/5 (giờ Mỹ) theo đúng kế hoạch.
Các nguồn thạo tin cho biết, ông Lưu Hạc có thể sẽ không ở lại Washington lâu như dự kiến do các tuyên bố mạnh mẽ của ông Trump vào cuối tuần trước.
Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố, nếu Washington thực sự sẽ áp đặt thuế quan với hàng hóa Trung Quốc vào Mỹ từ 10- 25% như lời ông Trump viết trên Twitter, Bắc Kinh sẽ có biện pháp đáp trả.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng thì tuyên bố, giải quyết bất đồng về thương mại là “một quá trình đàm phán” và Trung Quốc “không né tránh vấn đề”.