Phát biểu tại Diễn đàn Doha tổ chức ở Qatar hôm 15/12, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản đã chỉ trích Trung Quốc có các nỗ lực đơn phương và mang tính cưỡng ép thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông, không phù hợp trật tự quốc tế hiện hành. Đây là tuyên bố lên án mới nhất của Nhật Bản đối với những hành động ngang ngược của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Nội dung phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản
Đài truyền hình NHK của Nhật Bản dẫn phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Taro Kono cho biết “Trung Quốc đang có các nỗ lực đơn phương và mang tính cưỡng ép để thay đổi nguyên trạng, dựa theo tuyên bố chính mình vốn không phù hợp với trật tự quốc tế hiện hành”. Theo ông, “quy định luật pháp, đặc biệt quan trọng với sự ổn định và an ninh toàn cầu là một giá trị được cộng đồng quốc tế chia sẻ, trong đó có Trung Quốc”, đồng thời nói thêm các nước không thể được phép dùng vũ lực mở rộng tầm ảnh hưởng và “những kẻ gây hấn phải bị buộc trả giá”. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản “cũng lo ngại về đà gia tăng sức mạnh quân sự nhanh chóng của Trung Quốc mà không có sự minh bạch, trong đó có năng lực hạt nhân và tên lửa”.
Bình luận liên quan của giới chuyên gia quốc tế
Giáo sư quan hệ quốc tế Hiromi Murakami tại trường đại học Temple (Mỹ) cơ sở ở Tokyo thừa nhận bà “khá ngạc nhiên” với phát ngôn của ông Kono. Theo bà, việc ông Kono có phát ngôn này ngay sau quá trình đối thoại an ninh giữa Nhật với Ấn Độ cho thấy phát ngôn này là một sự nhắc nhở rằng Trung Quốc “không thể làm bất cứ điều gì mình muốn, ở bất cứ đâu mình muốn”. Tháng trước, sau quá trình đối thoại an ninh, Nhật Bản và Ấn Độ đã đồng ý tăng cường hợp tác an ninh song phương. Và theo bà Murakami, “Nhật Bản phải cộng tác với các nước khác trong khu vực nếu muốn chống lại Trung Quốc”.
Trong khi đó, nhà phân tích Jun Okumura tại Viện Các vấn đề toàn cầu Meiji của Nhật Bản đồng ý rằng phát ngôn của ông Kono dù có gây ngạc nhiên vì “khác bình thường” nhưng hoàn toàn phù hợp với quan điểm của Nhật Bản về các vấn đề nước này đề cập đến trong sách trắng quốc phòng và an ninh hàng năm của mình. Tokyo luôn kêu gọi Trung Quốc tôn trọng các nguyên tắc của luật quốc tế khi nói đến các đảo và đá ở Biển Đông mà Trung Quốc đã đơn phương tuyên bố chủ quyền và xây dựng các cơ sở quân sự.
Trung Quốc chưa bình luận về phát ngôn của ông Kono. Nhưng nhiều ý kiến phân tích cho rằng Trung Quốc sẽ theo dõi chặt các động thái tiếp theo của Nhật liên quan đến các vấn đề Biển Đông và biển Hoa Đông. Trước khi làm Bộ trưởng Quốc phòng, ông Kono từng làm ở vị trí Ngoại trưởng Nhật Bản và hiện được xem là một nhân vật tiềm năng kế nhiệm Thủ tướng Shinzo Abe. Trong chuyến thăm tới Trung Quốc vào ngày 18/12, một trong những vấn đề ông Kono sẽ nêu ra trong cuộc gặp với Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa là dự án Sáng kiến “Vành đai, con đường”. Và theo nhà phân tích Okumura, trong chuyến đi này khả năng ông Kono sẽ lại kêu gọi Trung Quốc hợp tác thuyết phục Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo tầm xa. Một chủ đề nữa khả năng sẽ được đề cập đến là thiết lập một đường dây nóng quân sự hai bên nhằm ngăn chặn nguy cơ xung đột trên không và trên biển. Các căng thẳng với Mỹ gần đây buộc Trung Quốc phải chú trọng cải thiện quan hệ với láng giềng. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ thăm Nhật Bản vào tháng 4/2020. Hiện nay quan hệ song phương hai nước luôn bị cản trở vì các bất đồng về lịch sử chiến tranh hai bên và về tranh chấp ở biển Hoa Đông. Tokyo đang kiểm soát một nhóm đảo không người ở trên biển Hoa Đông và gọi đó là quần đảo Senkaku, mà Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền và gọi là quần đảo Điếu Ngư.