Ngày 17/12, theo giờ Washington, Thượng viện Mỹ đã thông qua 783 tỷ USD trong Đạo luật ủy quyền quốc phòng (NDAA) năm 2020 với số phiếu áp đảo. Như vậy cho đến hiện nay cả Hạ viện và Thượng viện Mỹ đều đã thông qua NDAA của Mỹ năm 2020. Điều đàng chú ý là, dự luật này có khá nhiều vấn đề liên quan đến Trung Quốc.
Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật này hôm 11/12 với tỷ lệ áp đảo 377 phiếu thuận/48 phiếu chống và gửi lên Thượng viện. Sau khi được Thượng viện thông qua với tỷ lệ 86/8 phiếu vào ngày 17/12, NDAA sẽ được trình lên để Tổng thống Donald Trump ký thành luật. Trước đó, ngày 11/12, ông Trump đã viết tweet nói rằng tất cả các ưu tiên đã được đưa vào bản cuối cùng của NDAA, kêu gọi Quốc hội đừng trì hoãn và ông sẽ ký ngay lập tức đạo luật Quốc phòng lịch sử này.
Thứ nhất, đánh giá đầu tư ra nước ngoài của TQ
NDAA yêu cầu chính phủ Mỹ đánh giá các khoản đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc, bao gồm các dự án thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc hoặc các dự án cơ sở hạ tầng kỹ thuật số hoặc vật lý do chính phủ Trung Quốc kiểm soát và sự liên quan của các dự án này đến các mục tiêu quân sự và an ninh của Trung Quốc. Đánh giá tác động liên quan của các dự án này đối với lợi ích của quân đội hoặc chính phủ Mỹ. Dự luật giải thích thêm rằng các dự án cơ sở hạ tầng của Trung Quốc mà Mỹ cần đánh giá là các dự án cơ sở hạ tầng giao thông, năng lượng hoặc công nghệ thông tin mà chính phủ Trung Quốc sở hữu, kiểm soát, ảnh hưởng trực tiếp, gián tiếp hoặc trợ cấp. Dự luật còn quy định, chính phủ Mỹ cần đánh giá về sự mở rộng giám sát của Trung Quốc đối với người dân Trung Quốc và liệu điều đó có làm gia tăng mối đe dọa đối với lợi ích an ninh quốc gia toàn cầu của Mỹ hay không.
Thứ hai, liên quan Tập đoàn viễn thông ZTE và Hoa Vi của TQ
NDAA đề nghị chính phủ Mỹ cần chuẩn bị báo cáo để xem xét liệu công ty công nghệ ZTE có tuân thủ thỏa thuận hòa giải đạt được giữa ZTE và Bộ Thương mại Mỹ vào ngày 8/6/2018 hay không. NDAA yêu cầu trong vòng 180 ngày kể từ khi ban hành dự luật và hàng năm sau đó, tổng thống phải đệ trình lên Quốc hội một báo cáo về sự tuân thủ của ZTE Corporation và công ty con ZTE Kangxun. NDAA còn hạn chế Bộ Thương mại Mỹ loại bỏ Hoa Vi khỏi danh sách đen. Vào tháng 5 năm nay, Bộ Thương mại Mỹ đã đưa Hoa Vi vào “danh sách thực thể” (Entity List) của Cục Công nghiệp và An ninh (BIS) (còn gọi là danh sách đen). Dự luật quy định rõ, Bộ Thương mại không được loại bỏ Hoa Vi khỏi danh sách đen trừ khi Bộ trưởng Bộ Thương mại có thể chứng minh trước Quốc hội rằng: 1) Trong vòng 5 năm trước, cả Hoa Vi và các nhân viên quản lý cấp cao của họ đều không có hành vi vi phạm các biện pháp trừng phạt của Mỹ và Liên hợp quốc áp đặt. 2) Hoa Vi đã không đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ trong 5 năm đó. 3) Hoa Vi sẽ không gây nên mối đe dọa tiếp tục đối với các hệ thống viễn thông hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng của Mỹ. 4) Hoa Vi sẽ không tạo thành mối đe dọa đối với cơ sở hạ tầng then chốt của các đồng minh Mỹ.
Thứ ba, Mỹ duy trì quan hệ và sẽ tích cực hỗ trợ cho Đài Loan
NDAA quy định, Mỹ cần tiếp tục tăng cường hợp tác quốc phòng và an ninh với Đài Loan để giúp đỡ Đài Loan phát triển lực lượng phòng thủ hiện đại hùng mạnh, cần thiết và duy trì khả năng tự vệ đầy đủ của Đài Loan. Mỹ cần tiếp tục thông qua bán vũ khí cho nước ngoài, thương mại trực tiếp và hợp tác công nghiệp để hỗ trợ Đài Loan mua các vũ khí phòng thủ thích hợp. Mỹ cần cải thiện khả năng dự báo bán vũ khí cho Đài Loan thông qua việc xem xét và đáp ứng kịp thời các yêu cầu của Đài Loan đối với sản phẩm và dịch vụ quốc phòng, kịp thời thông báo cho Quốc hội và tuân thủ các quy trình giám sát và thẩm định của Quốc hội. Trong vòng 180 ngày kể từ khi NDAA có hiệu lực, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cần đệ trình báo cáo lên Quốc hội. Nội dung của báo cáo cần đề cập đến tính khả thi của việc thành lập một nhóm làm việc cấp cao, liên ngành của Mỹ để phối hợp ứng phó với các vấn đề an ninh mạng mới nổi; Bộ Quốc phòng thảo luận về kế hoạch hợp tác an ninh hiện tại và tương lai cho mạng liên lạc Mỹ – Đài Loan; thảo luận về những trở ngại gặp phải trong việc thiết lập, thực hiện hoặc thực hiện các thỏa thuận liên quan cho các hoạt động an ninh mạng Mỹ – Đài Loan, bất kỳ vấn đề nào khác mà Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cho là cần thiết phải được đưa vào.
Thứ tư, đánh giá đầu tư trực tiếp của TQ vào các quốc gia Bắc Cực
NDAA cho rằng, để đối phó sự đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào các quốc gia Bắc Cực, Quốc hội nhận thấy Trung Quốc đã tăng cường sự hiện diện ở khu vực Bắc Cực bằng cách sử dụng các tàu phá băng tiên tiến. Trung Quốc sử dụng Bắc Băng Dương thường xuyên hơn bằng cách trợ cấp cho vận tải Bắc Cực, đặt các trạm băng không người và tiến hành thu thập dữ liệu lớn và phức tạp ở các quốc gia và khu vực Bắc Cực (Iceland, Greenland và Canada). Một báo cáo năm 2017 của Trung tâm Phân tích Hải quân Mỹ (CNA) có tựa đề “Đầu tư trực tiếp nước ngoài không hạn chế: Những thách thức mới đối với an ninh Bắc Cực” đã kết luận: Trung Quốc đã tích cực tham gia vào các hoạt động kinh tế của các nước Bắc Cực. NDAA nói rằng Trung Quốc đang ngày càng lợi dụng chiến lược “Vành đai, con đường” để thúc đẩy việc triển khai quân đội Trung Quốc tới các khu vực có số lượng lớn đầu tư của Trung Quốc. Trung Quốc đã cho thấy ý định sử dụng “Vành đai, con đường” như một thủ đoạn để giành quyền tiếp cận quân sự của họ tại các khu vực chiến lược toàn cầu. Tìm hiểu việc đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Quốc vào các quốc gia Bắc Cực ảnh hưởng thế nào đến các quốc gia này là rất quan trọng để hiểu mức độ mà Trung Quốc thâm nhập Bắc Cực. Dự luật yêu cầu trong vòng 45 ngày kể từ khi ban hành luật này, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cần tìm và ký hợp đồng với một trung tâm nghiên cứu và phát triển do liên bang tài trợ để tiến hành nghiên cứu độc lập về đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào Bắc Cực.
Thứ năm, Mỹ luôn sát cánh, ủng hộ người dân Hồng Kông
NDAA yêu cầu Trung Quốc cần tuân thủ đầy đủ các cam kết của mình trong Tuyên bố chung Trung – Anh năm 1984 cho phép người Hồng Kông cai quản Hồng Kông với quyền tự trị cao; Trung Quốc cần tuân thủ Luật cơ bản Hồng Kông năm 1997 và ngay lập tức ngừng can thiệp vào các vấn đề chính trị và pháp lý của Hồng Kông. NDAA kêu gọi chính phủ Hồng Kông đáp ứng yêu cầu của người biểu tình; yêu cầu Mỹ cần cùng các nước có chung chí hướng hỗ trợ người dân Hồng Kông, cũng cần khuyến khích Trung Quốc áp dụng các hành động có trách nhiệm hơn, nếu Trung Quốc và chính quyền Hồng Kông tiếp tục vi phạm hiệp định cơ bản về tự trị Hồng Kông, họ cần phải chịu hậu quả. NDAA cũng chỉ ra rằng, nếu chính phủ Trung Quốc sử dụng vũ lực chống lại những người phản kháng ở Hồng Kông, Quốc hội khuyến nghị Mỹ nên nhanh chóng hành động, bao gồm đánh giá lại sự đối xử đặc biệt với Hồng Kông theo Đạo luật Chính sách Hồng Kông năm 1992 và các luật khác của Mỹ; cùng các quốc gia đồng minh khác hành động để buộc Trung Quốc trả giá, bao gồm áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức và các sĩ quan quân đội Trung Quốc, hạn chế đi lại và áp dụng các biện pháp khác.