Theo kế hoạch, Hội nghị thường niên lần thứ 30 của 167 quốc gia thành viên Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) sẽ được tổ chức từ ngày 15 đến 19/06/2020. Trong chương trình nghị sự của Hội nghị, sẽ có việc bầu 7 thẩm phán mới vào Tòa án Quốc tế về Luật biển (ITLOS), thay thế cho 7 thẩm phán hết nhiệm kỳ.
Hiện có 10 ứng cử viên đến từ 10 nước khác nhau, trong đó có ứng cử viên Trung Quốc – ông Đoàn Khiết Long (Duan Jielong), Đại sứ Trung Quốc tại Hungary. Trung Quốc đang ráo riết vận động các nước bầu cho ứng cử viên của họ, thậm chí họ đang mua chuộc, gây áp lực cho nhiều nước bỏ phiếu ủng hộ ông Đoàn Khiết Long. Tuy nhiên ứng cử viên Trung Quốc hoàn toàn không xứng đáng được bầu vào cơ quan hết sức quan trọng này vì những lý do sau đây:
Trước hết, xét về mặt chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp, thành viên của ITLOS cần phải là những chuyên gia luật pháp giỏi hàng đầu thế giới, có kinh nghiệm làm việc trên lĩnh vực công pháp quốc tế, nhất là về luật biển; công tâm trong công việc. Nhìn vào quá trình làm việc và trình độ chuyên môn của ông Đoàn Khiết Long ứng viên người Trung Quốc là thấy ngay rằng ông ta thua kém các ứng viên khác về chuyên môn, nghiệp vụ và kinh nghiệm luật pháp.
Ông Đoàn Khiết Long là nhà ngoại giao của Trung Quốc (Đại sứ Trung Quốc tại Hungary). Ngay việc Trung Quốc cử một người làm chính trị, ngoại giao tham gia ứng cử thẩm phán ITLOS đã cho thấy rõ mưu đồ của họ muốn chính trị hóa ITLOS chứ không phải dùng luật pháp một cách công tâm như các chuyên gia luật pháp chân chính. Do vậy, nếu ông Đoàn Khiết Long trở thành thẩm phán của ITLOS sẽ làm mất đi tính chất công tâm trong công tác xét xử, ra phán quyết của Tòa án, ảnh hưởng đến uy tín của ITLOS.
Hai là, những hành động hung hăng, hiếu chiến, dọa nạt, bắt nạt các nước láng giềng của Trung Quốc trên biển, nhất là ở Biển Đông thời gian qua bất chấp luật pháp quốc tế càng cho thấy ứng cử viên của Trung Quốc không thể trở thành thẩm phán của ITLOS. Thời gian qua, Trung Quốc bị cả cộng đồng quốc tế lên án vì những hành vi vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS. Bắc kinh bị coi là kẻ phá hoại luật pháp quốc tế khi họ ngang nhiên dùng “luật rừng” của Trung Quốc đặt ra để chèn ép, xâm lấn vùng biển của các nước láng giềng ven Biển Đông. Chính Bắc Kinh cũng đã bóp méo hoặc viện dẫn sai lệch các nội dung của UNCLOS để biện minh cho những yêu sách và hành vi sai trái của họ ở Biển Đông. Một kẻ phá hoại luật pháp quốc tế, phá hoại UNCLOS liệu có xứng đáng làm thẩm phán của ITLOS, cơ quan bảo vệ những điều khoản của UNCLOS hay không?
Ba là, Trung Quốc ngang nhiên phủ nhận các cơ chế pháp lý giải quyết tranh chấp của UNCLOS nên hoàn toàn không đủ tư cách để làm thẩm phán của ITLOS – một trong 4 cơ chế giải quyết tranh chấp.
Năm 2013, Philippines đệ đơn khởi kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài Thường trực La Haye với những nội dung liên quan đến việc giải thích và áp dụng UNCLOS 1982, trong đó có việc đề nghị xem xét tính hợp lệ của “đường lưỡi bò”. Trung Quốc phủ nhận thẩm quyền của Tòa Trọng tài và không tham gia vào vụ kiện bởi, điều mà Trung Quốc lo ngại là Tòa bác bỏ yêu sách “đường lưỡi bò” của Bắc Kinh thể hiện tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc tại Biển Đông.
Tuy nhiên, Tòa Trọng tài vẫn được thành lập theo Phụ lục VII UNCLOS 1982, vụ kiện vẫn diễn ra theo đúng trình tự, thủ tục pháp lý được quy định trong UNCLOS. Sau khi xem xét các nội dung đơn kiện, ngày 12/7/2016 Tòa Trọng tài Thường trực La Haye đã ra phán quyết về vụ kiện Biển Đông, theo đó bác bỏ hoàn toàn yêu sách “đường lưỡi bò” cũng như những cơ sở mà Trung Quốc viện dẫn để biện hộ cho yêu sách bất hợp pháp của họ ở Biển Đông.
Trung Quốc không những không thực thi phán quyết 12/7/2016 của Tòa Trọng tài mà còn tiếp tục lấn tới ở Biển Đông.Trung Quốc đã phê chuẩn và trở thành thành viên UNCLOS năm 1996, nhưng Bắc Kinh lại tấn công vào tính hợp pháp của Tòa Trọng tài Thường trực PCA vốn cũng được UNCLOS công nhận là một trong 4 cơ chế pháp lý giải quyết tranh chấp trong khuôn khổ UNCLOS. Mặt khác, Bắc Kinh đã từng đe dọa về khả năng Trung Quốc rút ra khỏi UNCLOS 1982.
Căn cứ vào các hành vi coi thường UNCLOS của Trung Quốc, thể hiện rõ ràng trong việc Bắc Kinh phủ nhận phán quyết Biển Đông của Tòa Trọng tài Thường trực La Haye năm 2016, cũng như hàng loạt những động thái hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông, Trung Quốc hoàn toàn không xứng đáng để có đại diện làm thẩm phán trong ITLOS.