4 làn sóng Covid-19 như những “cú đấm” liên tiếp làm hàng trăm nghìn doanh nghiệp kiệt quệ, gục ngã. Nếu không nhanh chóng kéo dài chính sách giãn, giảm thuế; bổ sung các gói hỗ trợ trong ngắn hạn, đồng thời ổn định chính sách, không tăng thuế hoặc thêm sắc thuế mới trong dài hạn, cộng đồng doanh nghiệp khó có thể gượng dậy được.
Giảm thuế dưỡng sức cho doanh nghiệp
Chỉ giảm phí, lệ phí là không đủ
Ngày 25.6, Bộ Tài chính đã ban hành thông tư hướng dẫn giảm 30 loại phí, lệ phí. Theo đó, để tháo gỡ khó khăn do tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19, sẽ giảm 30 loại phí và lệ phí. Trong số này, có nhiều mức giảm mà cơ quan ban hành đánh giá là khá cao như: giảm 50% mức thu 20/22 khoản phí, lệ phí trong lĩnh vực chứng khoán; giảm 50% mức phí thẩm định dự án đầu tư xây dựng; giảm 30% mức thu phí sử dụng đường bộ đối với xe kinh doanh vận tải hành khách; giảm 20% mức thu phí, lệ phí trong lĩnh vực hàng không….
“Thời gian giảm phí, lệ phí áp dụng kể từ ngày 1.7.2021 đến hết ngày 31.12.2021 với số giảm thu từ phí, lệ phí 6 tháng ước khoảng 1.000 tỉ đồng”, Bộ Tài chính khẳng định.
Quyết định này được ban hành sau một thời gian dài người dân, cộng đồng doanh nghiệp (DN) đã kiến nghị, lên tiếng. Con số 1.000 tỉ đồng cho 30 loại thuế, phí để tiết giảm chi phí, khôi phục sản xuất kinh doanh rất cần thiết nhưng đáng tiếc nó chưa đủ để vực dậy cộng đồng DN đang vật lộn trong sóng gió, nguy cơ phá sản hiện hữu trước mắt đặc biệt là trước làn sóng Covid thứ 4 lần này.
Báo cáo của Bộ KH-ĐT cho thấy, đại dịch Covid-19 diễn ra từ đầu năm 2020 đến hết tháng 5.2021 khiến hơn 800.000 DN ảnh hưởng. Đặc biệt, với 94% là các DN quy mô nhỏ và vừa, sức cạnh tranh thấp chịu thiệt hại rất nặng nề. Cụ thể, 81% không có khách hàng/đơn hàng/hợp đồng tiêu thụ sản phẩm; 72% gặp khó khăn trong việc trả tiền lương, đóng báo hiểm cho người lao động; 53% gặp khó trả lãi ngân hàng. Tiếp đó là chi phí điện nước, lưu khó, bến bãi…
Đáng chú ý, những năm trước, số lượng thành lập DN rất mới rất cao thì riêng năm 2020, chỉ có 134.941 DN, giảm 2,3% so với năm 2019. Trong khi đó, có 101.719 DN rút lui khỏi thị trường, tăg 25,3% và số DN tạm ngừng kinh doanh là 46.592 DN, tăng tới 62,2% so với năm 2019. Mới nhất, 5 tháng đầu năm, số DN rút lui khỏi thị trường tiếp tục gia tăng với gần 60.000 (tăng 23% so với cùng kỳ).
DN đóng cửa, phá sản tăng cao khiến số lượng việc làm đăng ký trong năm 2020 chỉ có hơn 1 triệu, giảm 15,9% so với năm 2019. Tính chung, năm 2020, số lao động thiếu việc làm trong độ tuổi là gần 1,2 triệu tăng 227.800 so với năm 2019.
Khảo sát của Tổng cục Thống kê cho thấy, tính đến tháng 12.2020, cả nước 32,1 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19 gồm người bị mất việc làm, phải giãn/nghỉ việc… Trong đó, 69,2% bị giảm thu nhập, 39,9% phải giảm giờ làm và 14% buộc phải tạm nghỉ việc.
Khó khăn bao trùm lên tất cả các lĩnh vực, thiệt hại nặng nhất là nhóm du lịch, nhà hàng và khách sạn. Theo phản ánh của Hiệp hội du lịch VN (VITA), hiện có đến 90% DN không hoạt động, 10% đang cầm chừng. Các vệ tinh gồm DN nhỏ, siêu nhỏ làm đại lý vé, dịch vụ tour phần lớn cho 100% lao động nghỉ việc; các DN lữ hành quốc tế cho nghỉ việc 60-90% nhân sự.
Lĩnh vực bán lẻ, theo báo cáo các DN bị giảm đến 70% doanh thu trong năm 2020. Trong 5 tháng đầu năm, hầu hết các DN đã quay trở lại hoạt động nhưng ¼ trong số đó vẫn phải cắt giảm giờ làm việc, nhiều DN thua lỗ, phá sản. Nguyên nhân chính do cầu giảm, đơn hàng giảm. Các DN còn bị thanh toán chậm, trì hoãn việc nhận hàng làm tăng chi phí bảo quản, lưu kho. Bên cạnh đó, nguồn cung đầu vào giảm dẫn tới phải huỷ hợp đồng bán hàng do không đủ vật tư đầu vào…
Chính sách hỗ trợ cũ không thấm vào đâu
Trước khó khăn của DN, kể từ đầu năm 2020 đến hết 5 tháng 2021, Quốc hội và Chính phủ đã ban hành hàng loạt các chính sách hỗ trợ. Trong đó, liên quan đến chính sách thuế, phí, Quốc hội ban hành 4 nghị quyết bao gồm: miễn, giảm thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đến năm 2020; giảm 30% số thuế thu nhập DN phải nộp của năm 2020 đối với DN có tổng doanh thu không quá 200 tỉ đồng; tăng mức giảm trừ gia cảnh người nộp thuế thu nhập cá nhân; giảm 30% thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay.
Chính phủ cũng đã ban hành nhiều nghị định, đáng chú ý như: gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập DN và tiền thuê đất cho các đối tượng chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19; giảm thuế suất thuế nhập khẩu nhiều nhóm hàng nông nghiệp, cơ khí hỗ trợ, ô tô; giảm 15% tiền thuê đất phải nộp năm 2020 đối với các đối tượng phải ngừng kinh doanh từ 15 ngày trở lên.
Cần tránh tăng hoặc ban hành thêm sắc thuế mới trong thời gian tới
PGS-TS Ngô Trí Long cho rằng, các gói hỗ trợ thuế, phí trên phần nào đã giúp DN giảm bớt được khó khăn, nhất là các chính sách giảm thuế, giảm phí trực tiếp. Tuy nhiên, tất cả các chính sách này chỉ hỗ trợ trong năm 2020 và giờ đã hết hạn. Do đó, ông Long kiến nghị cần phải tiếp tục kéo dài toàn bộ các chính sách ưu đãi thuế này, không tăng thuế hoặc thêm sắc thuế mới vì DN hiện đang khó khăn hơn rất nhiều.
“Thực tế so với các nước thì cũng chẳng thấm vào đâu. DN khó khăn giảm chi phí, thủ tục mới quan trọng còn giảm thuế thì họ có lãi đâu mà nộp. Nên tiếp tục duy trì việc hỗ trợ các chính sách thuế như trong năm 2020, đặc biệt cần tránh tăng hoặc ban hành thêm sắc thuế mới trong thời gian tới; cắt giảm các điều kiện, thủ tục kinh doanh”, ông Long kiến nghị.
Các hiệp hội đại diện cho tiếng nói cộng đồng DN cũng đang tha thiết đề nghị Chính phủ cần có thêm các gói hỗ trợ chính sách thuế mạnh mẽ hơn nữa. Cụ thể, giảm 50% các khoản nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp trong năm 2021; giảm thuế trước bạ ô tô… Bên cạnh đó, cho phép DN được giãn đóng kinh phí công đoàn 2% hoặc giảm 50% mức phí nhằm hỗ trợ DN trong bối cảnh nguồn vốn, doanh thu bị hạn chế.
Để từng bước giúp DN khôi phục sản xuất, kinh doanh các chính sách hỗ trợ cần phải thiết thực, không nên ràng buộc quá nhiều điều kiện không phù hợp với thực tế, quá khắt khe. Đơn cử, việc hỗ trợ cho DN vay vốn trả lương nhưng lại yêu cầu phải có trên 50% lao động mất việc làm, lao động nghỉ việc 1 tháng… Hoặc việc giảm thuế phải kèm theo doanh thu không quá 200 tỉ đồng.
“Tình hình hiện nay theo tôi đang rất nguy kịch rồi, nếu không sớm kéo dài chính sách hỗ trợ thuế, bổ sung thêm nhiều gói mới đủ mạnh thì DN sẽ khó có thể vực dậy dược”, PGS-TS Ngô Trí Long đánh giá.