Trang mạng nationalinterest.org ngày 4/8 có bài viết nhận định rằng ngày nay, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) có nhiều lựa chọn tấn công hơn hẳn so với lực lượng Hồng quân trước đây của Mao Trạch Đông. Thay vì quay lại cuộc chiến tranh nhân dân thuần túy, các chỉ huy của PLA có thể kết hợp các cuộc giao tranh giữa đơn vị nhỏ và lớn nhằm chống lại liên minh do Mỹ dẫn đầu.
Năm ngoái, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, Tướng Thường Vạn Toàn đã đề nghị nước này cần sẵn sàng cho một “cuộc chiến tranh nhân dân trên biển”. Mục đích của một chiến dịch như vậy là gì? Để “bảo vệ chủ quyền” sau Phán quyết bất lợi của Tòa Trọng tài.
Phán quyết của Tòa đã tác động mạnh mẽ đến cách tiếp cận của Trung Quốc, làm sụp đổ các lập luận “hợp pháp nửa vời” của chính sách “cây gậy nhỏ”. Phán quyết nêu rõ các lực lượng Trung Quốc hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines là những kẻ xâm lược, không phải là lực lượng bảo vệ hòa bình.
Nếu Bắc Kinh không thể sử dụng các “tàu tuần duyên vỏ trắng” để thực hiện mục đích, thì lực lượng quân sự sẽ bị loại bỏ. Các quốc gia có chủ quyền sẽ triển khai lực lượng thực thi pháp luật để bảo vệ vùng lãnh thổ vốn là của họ. Họ sẽ triển khai lực lượng quân sự để chiến đấu cho những khu vực đang tranh chấp. Lời lẽ hiếu chiến của Thường Vạn Toàn ngụ ý rằng Bắc Kinh đã từ bỏ cách tiếp cận nhẹ nhàng, mềm mỏng và ngầm thừa nhận Đông Nam Á là một khu vực tham gia tranh chấp.
Dường như hiện nay Trung Quốc coi Biển Đông như một chiến trường ngoài khơi, nơi các đối thủ phải sử dụng vũ lực để tranh giành. Tuy nhiên, lực lượng quân sự không phải là yếu tố tham chiến duy nhất. Bắc Kinh sẽ không rút lực lượng bảo vệ bờ biển, các đơn vị thực thi hàng hải hoặc các tàu đánh cá – một lực lượng dân quân không chính thức – khỏi các vùng biển tranh chấp. Họ sẽ tiếp tục ở lại như một phần của lực lượng tổng hợp đại diện cho chính phủ. Tuy nhiên, Hải quân và Không quân của PLA vẫn là các lực lượng nổi bật nhất trong tổ hợp này.
Trong khi áp dụng chính sách “cây gậy nhỏ”, thì “cây gậy lớn” của Hải quân Trung Quốc sẽ tạo ra một mối đe dọa tiềm tàng từ xa. Các lực lượng nước ngoài hiểu rằng Hải cảnh Trung Quốc sẽ được hỗ trợ nếu cần. Nhiều khả năng các chỉ huy Trung Quốc sẽ phát triển “cây gậy lớn” một cách rộng rãi hơn trong tương lai, qua đó khiến mối đe dọa trở nên công khai và hiện hữu, thay vì tiềm ẩn và không phô trương như trước đây.
Chiến lược chiến tranh nhân dân trên biển sẽ đối đầu với một liên minh mạnh mẽ, trong đó các lực lượng bên ngoài là Mỹ – có thể thêm cả Nhật Bản và Australia – sẽ bổ sung đáng kể sức mạnh chiến đấu. Các nước trong khu vực khó có thể đứng vững trước cường quốc phương Bắc nếu không có sự trợ giúp.
Cấu trúc kỳ lạ của liên minh này sẽ tạo cơ hội cho Bắc Kinh gây chia rẽ. Trung Quốc có thể cho rằng bất kỳ cuộc xung đột nào ở Biển Đông sẽ là một “cuộc chiến tranh cơ hội” đối với Mỹ, trong đó Washington sẽ điều chỉnh quy mô lực lượng được cử đến để hỗ trợ các đồng minh trong khu vực, đồng thời ra lệnh cho các chỉ huy của lực lượng đó tận dụng tối đa nguồn lực của mình. Nói cách khác, cách tiếp cận trên sẽ phơi bày sự nửa vời của Washington. Rốt cuộc, Mỹ sẽ tạo ra một căn cứ với nguồn lực dồi dào tại một khu vực ngoài khơi của đối thủ mà không thực sự quan tâm đến thắng lợi. Sự nửa vời đó sẽ hủy hoại các đồng minh của Mỹ trong những liên minh như vậy.
Chiến tranh nhân dân là cách để tiêu diệt kẻ thù mạnh hơn trong những hoàn cảnh tương tự. Nếu phe yếu hơn là Trung Quốc – vốn sở hữu nguồn dự trữ sức mạnh đáng kể – thì họ sẽ cần thêm thời gian. Các lực lượng vũ trang của họ vừa kéo dài chiến dịch, vừa kéo dài thời gian để củng cố sức mạnh và làm hao mòn sức chiến đấu của kẻ thù.
Tóm lại, Trung Quốc vẫn có thể giành chiến thắng ngay cả khi nước này yếu hơn Mỹ về tổng thể. PLA có thể thu hẹp hoặc đảo ngược cán cân lực lượng tại khu vực, qua đó áp đảo quân đội Mỹ tại những địa điểm và thời điểm quan trọng. Họ có thể khiến Washington khó chịu. Các nhà lãnh đạo Mỹ có thể sẽ cảm thấy vô vọng về việc duy trì cam kết dài hạn. Ngoài ra, Trung Quốc có thể trụ vững lâu hơn Mỹ khi gây ra nhiều tổn thất chiến thuật trong thời gian dài, qua đó khiến cái giá phải trả cho việc bảo vệ tự do hàng hải sẽ cao hơn mức mà các nhà lãnh đạo Mỹ sẵn sàng bỏ ra. Nếu Mỹ rút lui, liên minh sẽ sụp đổ.
Xét về cách vận hành và chiến thuật, làm thế nào để các chỉ huy PLA có thể thực hiện điều này? Đó là dựa vào truyền thống chiến tranh của họ. Trên Biển Đông, có thể dự đoán được ý đồ về mặt chính trị và chiến lược của Trung Quốc, song không thể đoán được cách vận hành và chiến thuật cụ thể. Có thể đoán được ý đồ chính trị và chiến lược bởi các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc tự làm khó mình khi để cử tri trong nước tác động. Tuy nhiên, không thể đoán được chiến thuật của họ bởi đó là cách mà các lực lượng Trung Quốc đã chiến đấu kể từ thời Mao Trạch Đông.