Các khoản đầu tư lớn của Trung Quốc vào Ukraine trong những năm gần đây đã trở thành một lĩnh vực đáng lo ngại trong bối cảnh xảy ra cuộc xâm lược toàn diện của Nga.
Trung Quốc có những lợi ích chiến lược lớn ở Ukraine do vị trí địa lý của Ukraine, các hiệp định thương mại tự do với Liên minh châu Âu, cũng như các nguồn tài nguyên khoáng sản và nông nghiệp của nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ.
Trung Quốc đã bày tỏ quan ngại về tình hình ngày càng xấu đi ở Ukraine và kêu gọi tất cả các bên kiềm chế và giải quyết những khác biệt thông qua đối thoại.
Kể từ sau chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Viktor Yushchenko tới Trung Quốc vào năm 2013, quan hệ thương mại giữa Trung Quốc và Ukraine đã phát triển nhanh chóng. Năm 2019, Trung Quốc thậm chí đã vượt qua Nga, trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Ukraine.
Theo số liệu thống kê chính thức của Ukraine, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước đã đạt 18,98 tỷ USD vào năm 2021, tăng gần 80% so với năm 2013.
Các mặt hàng xuất khẩu chính của Ukraine sang Trung Quốc bao gồm quặng sắt, ngô và dầu hướng dương, với tổng giá trị 8 tỷ USD vào năm 2021, trong khi nhập khẩu từ Trung Quốc chủ yếu là máy móc và hàng tiêu dùng, với tổng trị giá 10,97 tỷ USD.
Trong năm 2020-2021, Trung Quốc là nhà nhập khẩu lúa mạch lớn nhất của Ukraine. Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc, khoảng 30% lượng ngô nhập khẩu năm 2021 của Trung Quốc đến từ Ukraine với hơn 8 triệu tấn.
Sự tăng trưởng của thương mại song phương giữa hai nước cũng kéo theo các dịch vụ vận tải đường sắt trực tiếp giữa hai nước, mặc dù tần suất sử dụng vẫn còn thấp. Ukraine cũng là một điểm dừng trung gian cho tuyến đường sắt Trung Quốc-Châu Âu. Tuyến đường sắt này đã giúp giảm bớt những khó khăn trong giao thông vận tải của nhiều công ty Trung Quốc trong đại dịch Covid-19.
Ukraine cũng là một trung tâm quan trọng của chiến lược “Vành đai và Con đường”, một dự án cơ sở hạ tầng và chính sách đối ngoại do nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đề xuất. Ukraine đã tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường vào năm 2017.
Năm 2020, hai nước đã ký thỏa thuận tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực bao gồm tài chính và các dự án cơ sở hạ tầng.
Các công ty lớn của Trung Quốc đang hoạt động tại Ukraine bao gồm tập đoàn thực phẩm nhà nước COFCO Corp, Tập đoàn xây dựng Thái Bình Dương do nhà nước điều hành, Công ty Kỹ thuật Cảng Trung Quốc (CHEC) và gã khổng lồ thiết bị viễn thông Huawei, cùng nhiều công ty khác.
Theo dữ liệu của Trung Quốc, đầu tư trực tiếp của các công ty Trung Quốc vào Ukraine đạt 150 triệu USD vào cuối năm 2019. Theo thống kê của Đại sứ quán Ukraine tại Trung Quốc, trong 3 quý đầu năm 2020, các dự án đầu tư của các công ty Trung Quốc tại Ukraine đạt 75,7 triệu USD.
Năm 2016, COFCO đã xây dựng một bến trung chuyển dầu và ngũ cốc trị giá 75 triệu USD tại cảng biển Nikolayev ở miền nam Ukraine. Năm 2019, Công ty Kỹ thuật Cảng Trung Quốc đã hoàn thành dự án nạo vét và nạo vét ở cảng Chernomorsk.
Công ty Xây dựng Thái Bình Dương Trung Quốc đã ký hợp đồng vào năm 2017 để xây dựng một tuyến tàu điện ngầm cho Kiev, thủ đô của Ukraine. Huawei, công ty đã giúp Ukraine phát triển mạng viễn thông di động, đã giành được hợp đồng vào năm 2019 để xây dựng mạng 4G cho tàu điện ngầm Kiev. Năm 2020, Huawei cũng được lựa chọn để giúp đảm bảo và cải thiện các dự án phòng thủ mạng và an ninh mạng của Ukraine.
Năm 2021, trang trại điện gió quy mô lớn do Tập đoàn điện gió lớn nhất Trung Quốc Longyuan Power xây dựng ở thành phố Yuzhny đã được đưa vào hoạt động.
Tuy nhiên, không phải dự án đầu tư nào của Trung Quốc vào Ukraine cũng diễn ra suôn sẻ. Năm ngoái, Ukraine cho biết họ đã chặn Công ty Đầu tư Công nghiệp Hàng không Skyrizon của Trung Quốc tiếp quản một nhà sản xuất động cơ hàng không của Ukraine, trong bối cảnh Mỹ lo ngại rằng các công ty Ukraine sẽ buộc phải chuyển giao công nghệ cho Trung Quốc.
Tập đoàn Xây dựng Điện của Trung Quốc đã ký một thỏa thuận với các đối tác địa phương để xây dựng một trang trại gió 800 megawatt ở Donetsk, miền đông Ukraine. Dự án trị giá 1 tỷ USD sẽ là trang trại điện gió trên bờ lớn nhất ở châu Âu.
T.P