Tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo tầm ngắn là 2 trong số những vũ khí quan trọng nhất của Nga trong cuộc chiến tại Ukraine.
Những tên lửa này có thể vươn tới khắp các vùng lãnh thổ của Ukraine, giúp Nga tấn công những cơ sở hạ tầng quân sự quan trọng, đặc biệt ở miền Tây Ukraine, nơi chứa vũ khí và trang thiết bị mà phương Tây cung cấp cho Kiev.
Nga đã phóng hàng nghìn tên lửa kể từ khi phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào tháng 2. Mặc dù kho vũ khí của nước này có một số lượng lớn tên lửa hiện đại có khả năng tấn công chính xác nhưng Moscow cũng đang triển khai những loại vũ khí cũ hơn, có từ thời Liên Xô.
Tên lửa phóng từ trên biển
Nhiều tên lửa Nga sử dụng tại Ukraine được phóng từ tàu chiến hoặc tàu ngầm, trong đó, tên lửa hành trình 3M-14 Kalibr là loại phổ biến nhất. Dòng tên lửa Kalibr, còn có tên khác là SS-N-30A, theo cách gọi của NATO, bao gồm các biến thể chống hạm, chống ngầm và biến thể tấn công trên đất liền có thể phóng từ tàu mặt nước, tàu ngầm hoặc máy bay. Kalibr có thể tiến hành các cuộc tấn công chính xác sử dụng hệ thống định vị vệ tinh, với tầm bắn từ 1.600 km đến 2.400 km, có khả năng mang đầu đạn nổ tiêu chuẩn nặng hơn 450kg hoặc đầu đạn hạt nhân. Tên lửa này thường được so sánh với tên lửa hành trình Tomahawk do Mỹ sản xuất.
Kalibr là một trong những tên lửa mới nhất và tiên tiến nhất trong kho tên lửa của Nga, được biên chế chính thức vào năm 1994. Tên lửa được đưa vào sử dụng lần đầu tiên vào tháng 10/2015 trong cuộc chiến tại Syria. Ở thời điểm đó, các tàu chiến Nga đã bắn 26 quả tên lửa Kalibr vào các mục tiêu tại Syria nằm cách xa 1.700 km.
Hải quân Nga cũng đang sử dụng tên lửa hành trình chống hạm P-800 Oniks, (NATO gọi là SS-N-26), với tầm bắn hơn 320km, tốc độ tối đa khoảng Mach 2. Tên lửa có thể mang đầu đạn nặng từ 200 đến 250kg, phụ thuộc vào từng nhiệm vụ.
P-800 Oniks được đưa vào biên chế từ năm 2002, chủ yếu trang bị cho tàu chiến và tàu ngầm. Năm 2015, Hải quân Nga chính thức sử dụng hệ thống tên lửa phòng thủ bờ biển di động, cho phép bắn Oniks từ các bệ phóng di động trên mặt đất. Độ chính xác của Oniks đã khiến các chỉ huy NATO lo lắng. Theo tuyên bố của phía Nga, xác suất tiêu diệt mục tiêu của tên lửa là 90%. Đầu đạn hạt nhân của tên lửa hành trình P-800 Yakhont có khả năng tiêu diệt tàu chiến cỡ lớn chỉ bằng một phát bắn duy nhất.
Tên lửa phóng từ đất liền
Tên lửa đạn đạo tầm ngắn (SRBM) phóng từ đất liền đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong cuộc chiến tại Ukraine, đặc biệt là Tochka-U và Iskander-M, theo cách gọi của NATO lần lượt là SS-21 Scarab và SS-26 Stone. Chúng đại diện cho thế hệ tên lửa đạn đạo tầm ngắn trong quá khứ và ở thời điểm hiện tại của Nga.
Tochka-U là phiên bản nâng cấp của tên lửa Tochka, được Liên Xô đưa vào biên chế năm 1975. Tochka-U được triển khai từ các bệ phóng lắp dựng trên xe tải di động, với tầm bắn 120km, có khả năng mang đầu đạn nặng 453 kg, đầu đạn nổ phân mảnh hoặc đầu đạn hạt nhân 100 kiloton.
Để khởi động bệ phóng của Tochka-U cần khoảng 16 phút. Việc nạp một tên lửa khác vào bệ phóng mất khoảng 20 phút. Bệ phóng này có các hệ thống lọc hạt nhân, sinh học và hóa học nhằm đảm bảo an toàn cho các đơn vị vận hành.
Iskander-M cũng là tên lửa đạn đạo tầm ngắn, được giới thiệu vào năm 2006 để thay thế tên lửa Tochka-U. Iskander-M có thể mang cả đầu đạn có sức công phá mạnh, đầu đạn nhiệt áp, đầu đạn phân mảnh hoặc đầu hạt nhân, sẽ phá hủy bất cứ mục tiêu nào mà nó nhắm đến. Iskander-M được phóng từ một bệ phóng có thể mang hai tên lửa. Bệ phóng này cũng có thể được trang bị các ống phóng dành cho tên lửa hành trình, có khả năng chống lại các cuộc tấn công hạt nhân, sinh học và hóa học.
Tên lửa phóng từ trên không
Mặc dù Nga vẫn chưa giành quyền kiểm soát vùng trời của Ukraine, nhưng các lực lượng nước này đã liên tục bắn tên lửa hành trình phóng từ trên không vào các mục tiêu của Kiev. Loại tên lửa phóng từ trên không mới nhất mà Nga từng công bố là tên lửa hành trình Kh-101 và tên lửa siêu thanh Kh-47M2 Kinzhal.
Kh-101 được giới thiệu vào năm 2012, có tầm bắn tối đa 5.500 km, tốc độ hành trình bình thường từ 700-720 km/h, trần bay từ 30m đến 6.000m. Nó có thể mang đầu đạn có sức công phá mạnh nặng gần 450kg, đầu đạn phân mảnh hoặc đầu đạn hạt nhân. Việc sử dụng hệ thống định vị vệ tinh và hệ thống máy tính tiên tiến cho phép nó tấn công mục tiêu với độ chính xác cao.
Kinzhal là một trong những vũ khí mới nhất và tiên tiến nhất của Nga và là một trong số ít tên lửa siêu thanh được biên chế cho các lực lượng vũ trang nước này. Tên lửa có thể được phóng từ phiên bản nâng cấp của máy bay đánh chặn MiG-31 hoặc ném bom chiến lược.
Theo các nhà phát triển, tầm bắn của Kinzhal có thể lên tới hơn 2.000 km nếu được bắn từ máy bay ném bom chiến lược Tu-22M. Kinzhal có khả năng mang đầu đạn phân mảnh nặng 500 kg hoặc đầu đạn hạt nhân 500 kiloton, mạnh gấp 33 lần so với quả bom Fat Man mà Mỹ ném xuống Hiroshima. Kinzhal bay theo quỹ đạo khác tên lửa đạn đạo tiêu chuẩn, khiến hệ thống phòng không có ít thời gian để phản ứng, đánh chặn.
Kinzhal đã trở thành vũ khí siêu thanh đầu tiên được sử dụng trong chiến đấu, khi máy bay Nga sử dụng tên lửa này tấn công một kho chứa dưới lòng đất ở miền Tây Ukraine hôm 18/3.
Ngoài những tên lửa hiện đại và tinh vi, Nga cũng sử dụng nhiều loại tên lửa cũ hơn phóng từ thời Liên Xô, trong đó có tên lửa tên lửa chống hạm Kh-22 ra mắt vào năm 1968, để tiêu diệt tàu sân bay và tên lửa hành trình Kh-55 được giới thiệu vào năm 1984. Kh-22 có tầm bắn 600km, mang đầu đạn nặng 1 tấn, còn Kh-55 có tầm bắn lên tới 3.000 km, có thể mang đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân mạnh tới 500 kiloton. Tuy vậy, độ chính xác của 2 loại tên lửa này không cao. Các phiên bản nâng cấp của cả Kh-22 đã được cải thiện cả về tầm bắn và tải trọng.
Ảnh hưởng trên chiến trường
Nhìn chung, các cuộc tấn công bằng tên lửa đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chiến dịch quân sự của Nga. Nhiều video cho thấy, Nga phóng tên lửa Kalibr từ tàu mặt nước hoặc tàu ngầm vào các mục tiêu của Ukraine trong suốt cuộc xung đột.
Ngoài ra, các tên lửa đạn đạo tầm ngắn của nước này phóng từ Belarus hoặc từ lãnh thổ Nga đã nhắm trúng các căn cứ quân sự hoặc sân bay của Ukraine. Máy bay ném bom Tu-22M, Tu-95, và Tu-160 cũng được cho là sử dụng tên lửa đạn đạo tầm ngắn nhắm vào những mục tiêu tương tự trong khi bay qua vùng trời Belarus hoặc qua Biển Đen để tránh hệ thống phòng không của Nga. Các cuộc không kích đã gây khó khăn cho Không quân Ukraine trong quá trình hoạt động tại các sân bay và phá hủy nhiều lô vũ khí mà phương Tây chuyển giao cho nước này.
Tuy vậy, một số nhà phân tích cho rằng, việc Nga sử dụng những loại tên lửa kém tinh vi chẳng hạn như Kh-22 và Tochka-U hoặc sử dụng tên lửa chống hạm như Kh-22 và P-800 tấn công các mục tiêu mặt đất cho thấy, Moscow dường như đang thiếu hụt tên lửa và gặp khó khăn trong việc bổ sung các loại vũ khí hiện đại và chính xác hơn vào kho dự trữ.
T.P