Từ một bác sĩ y khoa và xuất thân trong một gia tộc ưu tú, tại sao al-Zawahiri lại lựa chọn con đường trở thành “lái buôn tử thần”, reo rắc nỗi kinh hoàng cho thế giới?
Trước khi bị tiêu diệt ngày 31/7, hắn đã từng bị truy nã trên toàn thế giới liên quan tới việc lập kế hoạch và thực hiện vụ tấn công khủng bố 11/9 trên đất Mỹ, vụ đánh bom đại sứ quán Mỹ năm 1998 ở Tanzania và Kenya. Đó cũng chỉ là một vài tội ác nổi bật có bàn tay đen của hắn dính líu tới.
Hắn là một nhân vật đã đóng vai trò hàng đầu trong nhiều kế hoạch tổ chức và cung cấp hậu cần cho các mạng lưới khủng bố trên toàn cầu. Hắn cũng đã cho đăng tải nhiều video tuyển mộ, quảng bá và kích động các chiến binh thánh chiến trên toàn thế giới.
Ngày 2 tháng 5 năm 2011, khi chuông đồng hồ vừa điểm 1 giờ sáng được vài phút (giờ Pakistan), Đội đặc nhiệm Số 6 của Hải quân Mỹ bắt đầu rời Căn cứ Không quân Bagram, ở tỉnh Parwan của Afghanistan. Đích đến là một mục tiêu có giá trị cao ở Abbottabad, Pakistan, địa điểm chỉ cách Học viện Quân sự Pakistan vài dặm.
Đó là một chiến dịch kéo dài chính xác 38 phút. Lực lượng đột kích của Mỹ sau đó quay trở lại Afghanistan cùng với thi thể kẻ bị giết – trùm khủng bố Osama bin Laden, thủ lĩnh của Al Qaeda, một mạng lưới Hồi giáo cực đoan dòng Sunni đứng sau hàng loạt vụ tấn công khủng bố trên khắp thế giới.
Cuộc đột kích trong đêm mang mật danh “Chiến dịch Neptune Spear” đã đánh dấu chấm kết cho một cuộc truy lùng kéo dài gần một thập kỷ dành cho tên khủng bố bị truy nã gắt gao nhất nước Mỹ và cũng là kẻ chủ mưu các vụ tấn công tàn bạo vào ngày 11/9/2001.
Hơn một tháng sau, khi thế giới còn chưa thể biết chắc chắn Al Qaeda đã bị đánh sập hay chưa thì xuất hiện một gương mặt của người đàn ông thường được nhìn thấy ngồi bên cạnh Bin Laden trong một đoạn video dài 28 phút.
Với một khẩu súng trường ở phía sau, nhân vật mặc áo trắng và râu xám tuyến bố Bin Laden sẽ tiếp tục “gây kinh hoàng” cho nước Mỹ ngay cả khi đã chết, “máu phải trả bằng máu”.
Hắn chính là Ayman al-Zawahiri, 60 tuổi người Ai Cập, trùm khủng bố khét tiếng, nhân vật số hai của Al Qaeda vừa bị Mỹ kết liễu số phận hôm 31/7 vừa qua.
Trùm khủng bố xuất thân từ một gia đình danh giá
Ayman Muhammad Rabie al-Zawahiri sinh ngày 19 tháng 6 năm 1951 tại Maadi, một vùng ngoại ô giàu có của Cairo.
Hắn là một trong năm đứa con của ông Mohammed Rabie al-Zawahiri, một giáo sư dược học xuất thân từ một dòng tộc có nhiều người làm bác sĩ và học giả. Về bên mẹ, ông ngoại hắn từng là Chủ tịch Đại học Cairo. Một người họ hàng khác của mẹ hắn từng giữ chức Tổng thư ký thứ nhất của Liên đoàn Ả Rập.
Ayman al-Zawahiri đam mê văn học Hồi giáo từ khi còn rất nhỏ và một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất lúc hắn trưởng thành là một thành viên hàng đầu của Tổ chức Anh em Hồi giáo có tên Sayyid Qutb.
Nhân vật này là một nhà tư tưởng Hồi giáo, luôn nhìn nhận thế giới bị phân chia giữa những tín đồ tin vào đạo Hồi và những kẻ ngoại đạo. Qutb được coi là Cha đẻ của chủ nghĩa thánh chiến Salafi, học thuyết chính trị tôn giáo làm nền tảng tư tưởng cho các tổ chức thánh chiến toàn cầu như al-Qaeda và sau này là ISIS.
Qutb sau đó đã bị bắt giam, tra tấn và treo cổ vào năm 1966 vì âm mưu ám sát Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser.
Vào năm Qutb bị giết, al-Zawahiri đã cùng với những nhân vật cùng chí hướng thành lập một đội chiến binh ngầm, hoạt động nhằm mục đích thay thế chính phủ Ai Cập bằng một tổ chức Hồi giáo.
Theo nhiều thông tin, thời điểm đó al-Zawahiri mới chỉ 15 tuổi. Tuy nhiên, hắn luôn giữ bí mật về sự tham gia của mình, ngay cả với gia đình, và tiếp tục tham gia các hoạt động của nhóm trong thời gian theo học trường y tại Đại học Cairo.
Al-Zawahiri tốt nghiệp năm 1974, phục vụ ba năm trong Quân đội Ai Cập và sau đó lấy bằng thạc sĩ phẫu thuật vào năm 1978.
Một sự kiện lớn khác có ảnh hưởng tới Al-Zawahiri là thất bại của các nước Ả Rập trước Israel trong cuộc chiến Ả Rập – Israel năm 1967. Kết quả của cuộc chiến đó đã khiến nhiều người trẻ theo đuổi các hình thức Hồi giáo chống phương Tây.
Năm 1980, khi đang đang làm việc tại một phòng khám ở Ai Cập, Al-Zawahiri tình cờ có cơ hội tham gia Tổ chức chữ Thập Đỏ để điều trị cho những người tị nạn chạy trốn khỏi Afghanistan sau cuộc tấn công của Liên Xô và vì vậy hắn chuyển đến Peshawar, Pakistan.
Từ đó, hắn thường xuyên đến thăm Afghanistan và nhanh chóng nhận ra rằng dưới sự cai trị của Taliban, đất nước này là một nơi thích hợp để phát động một cuộc thánh chiến Hồi giáo.
Năm 1986, từ Saudi Arabia trở lại Peshawar, hắn đã ta gặp Osama Bin Laden, người khi đó thường giảng đạo tại bệnh viện nơi al-Zawahiri làm việc. Chúng lập tức gắn kết với nhau từ đây.
Tội ác phải bị trừng trị
Al-Zawahiri sau này trở thành bác sĩ riêng cho chính Bin Laden và theo thời gian, mối quan hệ giữa chúng càng nảy nở. Chúng đã đoàn kết với nhau bởi mục tiêu chung là đi theo các cường quốc phương Tây và các chính phủ Trung Đông mà chúng ủng hộ.
Trước đó, al-Zawahiri đã thành lập nhóm khủng bố của riêng mình và vào năm 1998, trở thành tác giả của một tài liệu yêu cầu các nhóm chiến binh tương tự đoàn kết vì mục tiêu chung là “giết chết người Mỹ” ở mọi nơi trên thế giới, chứ không chỉ ở Trung Đông.
Năm 2001, tổ chức Thánh chiến Hồi giáo Ai Cập của hắn chính thức hợp nhất với mạng lưới Qaeda của Bin Laden để tạo ra Qaeda al Jihad.
Đến năm 1990, các chiến binh Hồi giáo được tình báo Pakistan và CIA của Mỹ hậu thuẫn, đã buộc Liên Xô rút khỏi Afghanistan. Những người Ả Rập từng chiến đấu với Liên Xô rời đi và chính phủ Sudan đã mời Bin Laden cùng bạn của hắn tới Sudan.
Thủ lĩnh Al-Qaeda và al-Zawahiri sau đó chuyển đến Sudan, mua các trang trại để chuyển đổi thành căn cứ huấn luyện quân sự. Chúng cũng thành lập các chi nhánh khủng bố ở Yemen.
Từ căn cứ của mình, Al-Zawahiri đã tổ chức hàng loạt hoạt động khủng bố, trong đó có một vụ ám sát thủ tướng Ai Cập bất thành.
Thời gian trôi đi, cậu bé Ai Cập có xuất thân dòng dõi, người từng làm việc chăm chỉ để trở thành bác sĩ phẫu thuật, đã biến thành một chiến binh thánh chiến tàn bạo. Tuy al-Zawahiri không có được sức hút như Bin Laden nhưng hắn đã giữ vai trò chủ đạo biến Al Qaeda thành một tổ chức khủng bố khét tiếng trên phạm vi toàn cầu.
Nhà Trắng từng treo thưởng 25 triệu USD cho bất cứ ai cung cấp thông tin giúp bắt giữ hoặc tiêu diệt được al-Zawahiri. Dường như hắn luôn luôn đi trước một bước, ẩn náu tại những vùng đất tàn bạo của khủng bố ở Afghanistan, Waziristan và các khu vực bộ lạc khác của Pakistan.
Tuy nhiên, việc gì đến sẽ phải đến. Tội ác luôn phải bị trừng trị. Sáng sớm Chủ Nhật (31/7) tại thủ đô Kabul, Afghanistan, hai quả tên lửa Hellfire từ một máy bay không người lái của Mỹ lao đã kết liễu số phận trùm khủng bố Ayman al-Zawahiri.
T.P