Ngân hàng trung ương Nga cho biết họ đang yêu cầu Euroclear bồi thường 230 tỷ USD, đồng thời Điện Kremlin đưa ra lời cảnh báo cứng rắn về việc sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để hỗ trợ Ukraine.
Nga đòi bồi thường hàng trăm tỷ USD
Theo truyền thông nhà nước Nga, Ngân hàng Trung ương Nga ngày 15/12 cho biết họ đang yêu cầu thu hồi khoảng 18 nghìn tỷ rúp (khoảng 230 tỷ USD) trong một vụ kiện được khởi xướng từ tuần trước.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh các nhà lãnh đạo EU dự kiến trong tuần này sẽ quyết định liệu có sử dụng hơn 200 tỷ USD tài sản của Nga đang bị phong tỏa để cấp cho Ukraine một khoản vay hay không. Số tiền này sẽ dùng để tài trợ cho quốc phòng và duy trì hoạt động kinh tế cho Ukraine.
Phần lớn số tài sản nói trên, khoảng 185 tỷ euro, hiện được lưu giữ tại Euroclear, một tổ chức lưu ký có trụ sở tại Brussels (Bỉ), nơi đang nắm giữ phần lớn tài sản quốc gia của Nga bị phong tỏa. Việc đóng băng tài sản này là một biện pháp trừng phạt của EU nhằm vào Nga sau khi nước này đưa quân tới Ukraine vào năm 2022.
Các quan chức EU lập luận rằng kế hoạch này có cơ sở pháp lý, bởi Nga vẫn là chủ sở hữu hợp pháp của khối tài sản, dù chúng đang bị đóng băng tại các khu vực pháp lý châu Âu.
Tuy nhiên, Moscow coi việc sử dụng các tài sản này là hành vi “trộm cắp” và đã đe dọa tịch thu tài sản của các nhà đầu tư tư nhân châu Âu tại Nga để trả đũa.
Ông Kirill Dmitriev, người đứng đầu Quỹ Đầu tư Quốc gia Nga và là nhân vật giữ vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán hòa bình, viết trên mạng xã hội X rằng Nga “sẽ thắng kiện” và “lấy lại được các tài sản”, đồng thời cảnh báo EU rằng đồng euro và Euroclear “sẽ phải gánh chịu hậu quả” từ kế hoạch này.
Trong một nỗ lực rõ ràng nhằm khoét sâu bất đồng giữa châu Âu và Mỹ, ông Dmitriev mô tả kế hoạch phân bổ tài sản bị đóng băng là “một cuộc tấn công tàn bạo vào quyền sở hữu và hệ thống dự trữ quốc tế do Mỹ tạo ra”.
Euroclear từ chối bình luận về vụ việc, song trước đó cho biết họ đang phải đối mặt với hơn 100 vụ kiện tại Nga liên quan đến các tài sản bị phong tỏa.
Dù các tòa án tại EU sẽ không công nhận phán quyết của tòa án Nga, giới phân tích cho rằng Moscow có thể tìm cách thi hành các phán quyết này tại những quốc gia có quan hệ thân thiện với Nga.
Ông Gleb Boyko, luật sư của hãng NSP, nói với Reuters rằng Ngân hàng Trung ương Nga có thể sẽ tìm cách thực thi phán quyết tại Trung Quốc, Hồng Kông, UAE, Kazakhstan và các khu vực pháp lý khác, nếu có thể xác định được tài sản của Euroclear tại đó.
Về phía EU, các quan chức cho biết khối này đang nghiên cứu các biện pháp nhằm ngăn chặn các quốc gia khác hỗ trợ bất kỳ hành động pháp lý nào của Nga chống lại các thực thể châu Âu, đồng thời xây dựng các cơ chế bảo vệ các quốc gia thành viên EU có tài sản tại Nga trước nguy cơ bị “tịch thu bất hợp pháp”.
Nội bộ EU bất đồng
Theo kế hoạch đang được thảo luận, EU sẽ cung cấp cho Ukraine khoản vay ban đầu gần 100 tỷ USD bằng nguồn tiền mặt hiện đang nằm tại Euroclear. Ukraine chỉ hoàn trả khoản vay này khi Nga thanh toán tiền bồi thường chiến sự cho Kyiv. Điều đó khiến khoản vay trên thực tế mang tính chất như một khoản trợ cấp, đồng thời tạo cơ chế “ứng trước” cho các khoản bồi thường mà EU kỳ vọng Nga sẽ phải trả trong tương lai.
Trong khi đó, Bỉ – với sự ủng hộ của Ý, Bulgaria và Malta – đã kêu gọi EU nghiêm túc xem xét một phương án khác để hỗ trợ Ukraine, đó là vay nợ chung của EU và sử dụng các khoản ngân sách chưa phân bổ của khối để bảo đảm cho khoản vay.
Tuy nhiên, phương án này đòi hỏi sự nhất trí của toàn bộ 27 quốc gia thành viên, trong khi chính phủ Hungary, vốn có lập trường thân Kremlin, đã phát tín hiệu phản đối.
Phát biểu ngày 15/12, Cao ủy phụ trách chính sách đối ngoại của EU, bà Kaja Kallas, cho rằng khoản vay dựa trên bồi thường từ tài sản bị đóng băng của Nga là “lựa chọn khả thi nhất” hiện nay.
“Khoản vay này dựa trên tài sản bị đóng băng của Nga, điều đó có nghĩa là nó không lấy từ tiền thuế của người dân chúng ta và đó là yếu tố rất quan trọng”, bà Kallas nhấn mạnh.
Các lãnh đạo EU, trong khuôn khổ Hội đồng châu Âu, dự kiến nhóm họp vào ngày 18/12 để hoàn tất chi tiết của cơ chế cho vay bồi thường và giải quyết những vướng mắc còn tồn tại.
Động thái của châu Âu không nhận được sự ủng hộ từ Mỹ, nước này đang thúc đẩy phương án phân bổ phần lớn tài sản bị đóng băng vào hai quỹ đầu tư do Washington dẫn đầu, gắn với các đề xuất hòa bình đang được đàm phán với Nga.
T.P