“Chúng tôi chèn đường lưỡi bò vào bản đồ Trung Quốc là do yêu cầu của Chính phủ Trung Quốc” – là phúc đáp của Giáo sư Xuemei Shao, hiện đang công tác tại Viện khoa học địa lý và tài nguyên thiên nhiên, Viện Hàn Lâm khoa học Trung Quốc (Institute of Geographic Sciences and Natural resources Research, Chinese Academy of Sciences) gửi tới Tiến sĩ Bùi Quang Hiển – Trung tâm Công nghệ Aluminium, Hội đồng Nghiên cứu quốc gia Canada – thông qua Ban biên tập của tờ báo Biến đổi khí hậu (Climatic Change).
Sau khi phát hiện có hai bài báo sử dụng bản đồ Trung quốc có chèn hình “đường lưỡi bò” được đăng trên tạp chí quốc tế Biến đổi khí hậu, TS Bùi Quang Hiển đã viết thư cho Ban biên tập là GS Michael Oppenheimer (Đại học Princetonn, Mỹ) và GS Gary Yohe (Đại học Wesleyan, Mỹ) để yêu cầu tác giả chỉnh sửa bản đồ này. Nội dung bức thư như sau:
“Kính gửi giáo sư Michael Oppenheimer và giáo sư Gary Yohe, Tôi liên hệ với các giáo sư để thông báo về một số thông tin không rõ ràng và không chính xác trong hai bài báo xuất bản trên Tạp chí Journal of Climatic Change:
1) “Hạn hán những năm 1920 ghi nhận được qua đo đạc các thớ gỗ và tài liệu lịch sử ở những vùng khô hạn và bán khô hạn miền Nam Trung Quốc” (“The 1920s drought recorded by tree rings and historical documents in the semi-arid and arid areas of northern china”) của các tác giả Eryuan Liang, Xiaohong Liu, Yujiang Yuan, Ningsheng Qin, Xuiqi Fang, Lei Huang, Haifeng Zhu, Lily Wang and Xuemei Shao, trên Tạp chí Climatic Change (năm 2006), số 79, các trang 403–432;
2) “Tích tụ Carbon ở các đồng cỏ Trung Quốc thu được dựa trên tính toán thực địa các khối sinh vật trên và dưới mặt đất” (“Carbon storage in the grasslands of China based on field measurements of above- and below- ground biomass”) của các tác giả Jiangwen Fan, Huaping Zhong, Warwick Harris, Guirui Yu, Shaoqiang Wang, Zhongmin Hu, Yanzhen Yue, trên Tạp chí Climatic Change, năm 2008, số 86, các trang 375–396.
Trong hình số 6 (trang 418) của bài báo thứ nhất (của tác giả Eryuan Liang và đồng nghiệp năm 2006), các tác giả này đã sử dụng đường đứt đoạn dưới bản đồ Trung Quốc nhưng đã không giải thích đường đó có nghĩa là gì?
Cũng như vậy trong hình 1 (trang 381) của bài báo thứ hai (của tác giả Jiangwen Fan và đồng nghiệp năm 2008), các tác giả đã sử dụng đường đứt đoạn trong bản đồ Trung Quốc mà không có bất cứ chú thích đặc biệt nào.
Theo sự hiểu biết của tôi, đường đứt đoạn này là cái gọi là tuyên bố chủ quyền hình chữ U của Trung Quốc đã và đang bị cộng đồng quốc tế phản đối. Vì tuyên bố đó vi phạm Công ước quốc tế về luật biển (UNCLOS) năm 1982 mà Trung Quốc đã tham gia ký kết.
Hình 6, trang 418 trong bài báo số 1 như TS Hiển đề cập.
UNCLOS cho phép các quốc gia ven biển được mở rộng vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) ra 200 hải lý (khoảng 400 km). Nhìn vào các bức hình đó, độ rộng của đường đứt đoạn không thể nào kéo ra tới 2.000 km tính từ đảo Hải Nam.
Xin các giáo sư cũng lưu ý rằng một số đảo không có người cư trú nằm trong đường đứt đoạn đó được kéo rộng tối đa là 12 hải lý sau khi có Công ước UNCLO của LHQ và trên thực tế một số hòn đảo thuộc các quốc gia khác (chứ không phải Trung Quốc).
Theo quan điểm của tôi, các hình minh họa đó chuyển tải một thông tin không đúng và không chính xác. Đường đứt đoạn hình chữ U phải được loại bỏ khỏi bản đồ Trung Quốc vì nó mâu thuẫn với luật biển quốc tế và vi phạm chủ quyền của các quốc gia khác.
Tôi mong muốn ông tổng biên tập liên hệ với các tác giả của mỗi bài báo để hiệu đính những hình minh họa đó trong số tới của Tạp chí.”
Trân trọng!
TS Bùi Quang Hiển
Tổng biên tập Tạp chí Biến đổi khí hậu đã chuyển thư yêu cầu của TS Hiển tới đại diện các tác giả của các bài báo và đã nhận được câu trả lời của đại diện của bài báo thứ nhất là giáo sư Xuemei Shao, hiện đang công tác tại Viện khoa học địa lý và tài nguyên thiên nhiên, Viện hàn lâm khoa học Trung Quốc, như sau:
“Chúng tôi sẽ không chỉnh sửa hình vẽ này” và giải thích “Chúng tôi chèn ô vuông nhỏ (có đường lưỡi bò) vào hình vẽ thứ 6 của bài báo là do yêu cầu của chính phủ Trung Quốc. Làm ơn hãy báo cho TS Bùi Quang Hiển là hãy liên lạc trực tiếp với chính phủ Trung Quốc về vấn đề này”.
TS Hiển đã trao đổi với các đồng nghiệp, các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài về nội dung thông tin này. TS Trịnh Việt Nam (Paris, Pháp) nhận xét: “Đây là một thư trả lời rất vô trách nhiệm”.
TS Trần Ngọc Tiến Dũng (Québec, Canada) thì nhận xét: “Có thể xem câu trả lời của tác giả là vô trách nhiệm với sản phẩm khoa học của mình”.
Một GS người Việt đang sinh sống ở nước ngoài nhận xét: “Nếu quả là đúng như thế, Ban biên tập phải xóa bài báo này. Nhà khoa học không thể đem vào bài báo quốc tế ý đồ gian xảo của chính phủ mình. Đó là những nhà khoa học không có tư cách. Đã làm khoa học phải vô tư và độc lập với chính quyền. Bài báo không đúng sự thật, vì vậy vô giá trị!”.
TS Bùi Quang Hiển, người trực tiếp nhận phúc đáp trên nhận xét: “Chính một giáo sư người Trung Quốc đã nói, chính phủ Trung quốc đã yêu cầu các nhà khoa học của họ chèn đường lưỡi bò vào”; cho biết ngay từ đầu Ban biên tập của báo “Biến đổi khí hậu” đã dành quyền có chấp nhận đính chính thông tin sai sự thật cho tác giả bài báo. Tác giả đã không đồng ý chỉnh sửa như đã nói ở trên.
TS Hiển bày tỏ sự không đồng tình với kết luận và cách làm việc của Ban biên tập tờ báo. Ông đã viết thư một lần nữa lên Ban biên tập và mạnh dạn yêu cầu họ phải có trách nhiệm chỉnh sửa hoặc là phải xóa bỏ bài báo khỏi tạp chí Climatic Change, bởi lẽ, với nội dung trả lời của tác giả bài báo, họ mặc nhiên công nhận nội dung phi khoa học của thông tin trong bài báo.
Cũng theo TS Bùi Quang Hiển, đã có rất nhiều bài báo khoa học sử dụng “đường lưỡi bò” và ông đã viết thư gửi Ban biên tập của các tờ báo đó để yêu cầu chỉnh sửa các thông tin sai lệch này.
“Nếu họ không trả lời tôi sẽ gửi thư đặt vấn đề lên nhà xuất bản Elsevier và Springer” – TS Hiển khẳng định.
Rõ ràng việc đưa một cách mập mờ bản đồ Trung Quốc có “đường chữ U” vào trong các bài báo khoa học đăng tải trên các tập chí quốc tế là nằm trong ý đồ của Chính phủ Trung Quốc nhằm bảo vệ yêu sách chủ quyền phi lý của họ trên Biển Đông, vốn đã và đang bị cộng đồng quốc tế phản đối mạnh mẽ.
Câu hỏi đặt ra là, còn bao nhiêu bài báo khoa học nữa đã xuất hiện và có đính kèm bản đồ biển Đông với chữ U? Liệu chúng ta sẽ tìm được hết và yêu cầu các nhà xuất bản, ban biên tập, các tác giả đính chính hoặc xóa thông tin? Việc này quả thật sẽ đòi hỏi nhiều công sức, bền bỉ, khéo léo và với các diễn biến như trên, thật khó để hình dung được kết quả.
Các phản đối của TS Dũng, Hiển cũng như của các nhà khoa học khác, dù muộn so với người Trung quốc đã làm, nhưng vẫn kịp thời và rất được trân trọng. Tuy vậy, việc viết thư phản hồi của các anh tới các BBT của các tạp chí là chỉ với tư cách cá nhân đơn lẻ, có lẽ việc yêu cầu họ xóa bỏ nội dung bài báo đã đăng trên tạp chí của họ là quá khó (bởi đấy là các lỗi nhỏ).
Với số lượng bài báo xuất bản trên các tạp chí khoa học đứng hàng thứ 2 thế giới sau Mỹ, chắc chắn sẽ còn nhiều các bài báo nữa có in hình chữ U trong bản đồ biển Đông xuất hiện. Việc thông tin và liên lạc với các nhà xuất bản, các ban biên tập của các tạp chí để thông báo và đề nghị chỉnh sửa sự phi khoa học của các bản đồ kiểu này trong các xuất bản sắp tới mới là điều cần thiết hơn cả. Cần phải có những phản ứng mạnh mẽ từ các Hiệp hội khoa học Việt Nam và các nước liên quan cũng như hành động của các cơ quan chức năng quản lý Nhà nước của Việt Nam.
T.P