BienDong.Net: Nhìn nhận Biển Đông mang ý nghĩa toàn cầu, các đại biểu quốc tế cho rằng bảo đảm an ninh, an toàn và tự do hàng hải là vấn đề mang tính sống còn đối với các nước trong khu vực.
Hội thảo khoa học quốc tế lần thứ ba về Biển Đông với chủ đề “Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển ở khu vực” do Học viện Ngoại giao phối hợp với Hội Luật gia Việt Nam tổ chức đã họp trong hai ngày 4-5/11 tại Hà nội.
Hội thảo tập hợp hơn 200 đại biểu là những học giả, nhà nghiên cứu, chuyên gia, trong đó có hơn 70 đại biểu từ Trung Quốc, các nước ASEAN, Mỹ, Nhật Bản, Úc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nga, Anh, Pháp, Thụy Điển, Na Uy, hơn 50 đại biểu ngoại giao đoàn tại Hà Nội và hơn 100 đại biểu Việt Nam.
Mục tiêu của hội thảo là nhằm trao đổi các kết quả nghiên cứu, các đánh giá từ góc độ luật pháp quốc tế và quan hệ quốc tế về tầm quan trọng của Biển Đông trong bối cảnh môi trường chính trị, kinh tế, quốc phòng và an ninh của khu vực đang và sẽ có nhiều thay đổi.
Từ những trao đổi này, các đại biểu sẽ đề xuất những kiến nghị cho chính phủ các nước liên quan trực tiếp và không trực tiếp tới tranh chấp, để tăng cường hợp tác, quản lý hiệu quả tranh chấp, ngăn ngừa và kiểm soát các xung đột tiềm tàng ở Biển Đông.
Về tình hình Biển Đông thời gian gần đây, các đại biểu và học giả có chung nhận định rằng, vấn đề Biển Đông đang phát triển theo chiều hướng phức tạp hơn, do các bên liên quan chưa thực sự tìm được tiếng nói chung trong cách thức giải quyết những bất đồng.
Việc các nước tham gia tranh chấp tăng cường mua sắm trang thiết bị quân sự, đẩy mạnh hiện đại hóa quân đội cũng là một trong những nguyên nhân khiến căng thẳng trên vùng biển này leo thang.
Nhiều ý kiến cho rằng, các hành vi đi ngược lại những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế và các quy tắc ứng xử được công nhận rộng rãi ở khu vực và quốc tế là không có lợi cho từng bên liên quan đến tranh chấp nói riêng và tiến trình giải quyết vấn đề Biển Đông nói chung.
Về khía cạnh pháp lý quốc tế, các đại biểu nhấn mạnh vai trò của Công ước Luật biển Liên hợp quốc 1982 (UNCLOS) trong việc kiềm chế và quản lý các mối đe dọa đối với an ninh, an toàn hàng hải trên Biển Đông… Ngoài ra, việc áp dụng đúng đắn các quy định của UNCLOS sẽ tạo cơ sở hợp pháp cho yêu sách vùng biển của các bên. Các yêu sách về vùng biển dựa trên cơ sở lịch sử là không phù hợp với quy định của UNCLOS. Việc giải thích và áp dụng đúng đắn UNCLOS sẽ giúp kiềm chế và kiểm soát các mối đe dọa đối với an ninh hàng hải trong Biển Đông. UNCLOS cần phải được các bên liên quan đến tranh chấp coi là công cụ hữu hiệu để bảo vệ lợi ích của mình; là cơ sở quan trọng nhất của các cuộc thảo luận và do đó, các bên cần tuân thủ nghiêm chỉnh UNCLOS trong các hành vi đối nội và đối ngoại liên quan đến Biển Đông.
Từ kinh nghiệm giải quyết các tranh chấp biển của nhiều nước trên thế giới, các đại biểu và học giả đã đề xuất một số biện pháp thúc đẩy hợp tác ở Biển Đông, trong đó đáng chú ý là các sáng kiến về xây dựng một cơ chế quản lý nghề cá ở cấp khu vực và kiểm soát ô nhiễm biển, thiết lập một mạng lưới các khu bảo tồn biển song phương hoặc đa phương như một giải pháp thay thế cho lệnh cấm đánh bắt cá đơn phương hiện nay…
Các học giả cũng nhất trí rằng để giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông một cách hòa bình, trong thời gian tới các bên liên quan cần kiên trì đàm phán, tăng cường đối thoại trên tinh thần hợp tác và tôn trọng luật pháp quốc tế, kiềm chế các hành động bạo lực, cũng như cần minh bạch hóa các yêu sách chủ quyền về biển đảo.
Việc xây dựng một bộ quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông sẽ giúp xây dựng lòng tin giữa các nước yêu sách để tạo môi trường hòa bình, ổn định, và khuyến khích các bên hợp tác quản lý và khai thác các nguồn tài nguyên ở Biển Đông một cách hòa bình.
Kể từ khi diễn ra cuộc hội thảo đầu tiên tại Việt Nam, trên thế giới đã diễn ra ngày càng nhiều hội thảo: 2009 – 3 hội thảo, 2010 – 7 hội thảo và 2011 – 15 hội thảo. Điều đó cho thấy sự quan tâm tăng lên của thế giới đối với vấn đề Biển Đông.
Một đại biểu đến từ Ấn Độ đã đánh giá các cuộc hội thảo tại Việt Nam có vai trò xúc tác quan trọng thúc đẩy sự thức tỉnh đối với vấn đề Biển Đông và hợp tác vì hòa bình, an ninh và phát triển của Đông Nam Á và Đông Á.
Theo đánh giá của nhà ngoại giao Nguyễn Ngọc Trường, hội thảo Biển Đông diễn ra trong không khí rất thẳng thắn. So với hai hội thảo trước, hội thảo lần này là có bước tiến cơ bản về chất lượng, đi sát những vấn đề đã gây ra xung đột trên Biển Đông thời gian qua.
Tại hội thảo, các đại biểu đã nhất trí về vai trò, vị trí của Biển Đông không chỉ đối với khu vực mà cả thế giới. Vấn đề Biển Đông có tính toàn cầu, liên quan tới lợi ích của nhiều nước, nhiều khu vực, đặc biệt là về thương mại, hàng hải. Tuy nhiên, lợi ích của các nước ở Biển Đông là khác nhau. Vì vậy, các đại biểu sẽ tiếp tục nghiên cứu để có được những lời giải đáp đối với vấn đề đặt ra hiện nay ở Biển Đông.
Theo Đại sứ Hasjim Djalal – Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Nam – Đông Á ở Indonesia, tình hình hiện đang có những dấu hiệu lắng dịu. Ông hy vọng xu hướng này sẽ tiếp tục được kéo dài với những cơ chế hợp tác thiết thực hơn, hiệu quả hơn, nhằm đẩy lùi nguy cơ xung đột, tranh chấp.
Trong khi đó, Giáo sư Geoffrey Till (Anh), nêu ý kiến về một phương thức tổng thể để tiên liệu trước tình hình, không nên có những phản ứng thái quá, tránh đẩy vấn đề thêm căng thẳng. Theo ông, điều quan trọng là các bên phải xây dựng lòng tin, minh bạch hoá, cụ thể hoá, ví dụ như đối với tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc, lệnh cấm đánh bắt cá…
Sông Cầu ( Tổng hợp từ báo chí quốc nội )