BienDong.Net: Tổng thống Mỹ Obama đã kêu gọi các quốc gia châu Á hạ nhiệt căng thẳng do tranh chấp biển đảo, trong bối cảnh có những “khẩu chiến” nảy lửa ở cuối hội nghị thượng đỉnh ASEAN 21 diễn ra tại thủ đô Campuchia.
Trung Quốc và Philippines đã không úp mở tranh cãi về quần đảo Scarborough mà Trung Quốc gọi là Hoàng Nham trên Biển Đông tại hội nghị thượng đỉnh Đông Á (EAS) ở Phnomh Penh, nơi cả Tổng thống Mỹ và các nhà lãnh đạo Nhật, Australia cũng tham dự.
Khi tham dự Hội nghị Đông Á (EAS) tại Campuchia ngày 20.11, Tổng thống Obama đã cảnh báo cần phải ngăn chặn căng thẳng biển đảo leo thang, tránh nguy cơ gây ảnh hưởng tới quan hệ thương mại. Tuy nhiên ông lại chưa công khai ủng hộ các đồng minh truyền thống của Washington trong khu vực như Nhật Bản và Philippines.
Tổng thống Mỹ Obama và Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo tại Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á ở Phnompenh. (Ảnh: AFP)
“Thông điệp của Tổng thống Obama là cần phải giảm căng thẳng ở Biển Đông và cần thúc đẩy một tiến trình để đảm bảo những kiểu tranh chấp này không có nguy cơ leo thang”, Ben Rhodes, phó cố vấn an ninh quốc gia Mỹ cho biết sau hội nghị thượng đỉnh EAS.
“Không có lý do gì để căng thẳng leo thang, nhất là vì có hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới là Trung Quốc và Nhật Bản liên quan đến những tranh chấp chủ quyền đó » ông Ben Rhodes nói.
Mỹ tránh đối đầu trực tiếp với Trung Quốc ?
Tuyên bố trên cho thấy Nhà Trắng có vẻ như vẫn muốn tránh đối đầu trực tiếp với Trung Quốc trên vấn đề Biển Đông, mặc dù hải quân Mỹ không ngừng gia tăng hiện diện tại khu vực.
Trong cuộc họp với Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo ở thủ đô Phnom Penh của Campuchia tại Hội nghị thượng đỉnh Đông Á ngày 20.11, ông Obama cũng tránh nêu lên vấn đề. Thay vào đó, ông tập trung vào các mối quan hệ thương mại, kêu gọi Mỹ và Trung Quốc “thiết lập quy định rõ ràng về tuyến đường quốc tế cho thương mại và đầu tư” và cho biết cả hai nước đều có “trách nhiệm đặc biệt” để dẫn dắt sự phát triển của toàn cầu.
Tổng thống Obama và thủ tướng Hun Sen tại bữa tiệc nhân Hội nghị Phnompenh (ảnh AP)
Một số nhà phân tích cho rằng hội nghị ASEAN và EAS đã không có kết thúc tốt đẹp, khi các nước Đông Nam Á không đạt được đồng thuận về cách thức giải quyết hàng loạt tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc.
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, chồng lấn vào những vùng biển Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei tuyên bố chủ quyền.
Căng thẳng không ngừng tăng cao giữa Bắc Kinh và Manila, Hà Nội trong những tháng gần đây. Tại hội nghị ASEAN hồi tháng 7 vừa qua, lần đầu tiên các nước ASEAN không ra được thông cáo chung, với Trung Quốc bị chỉ trích đã “giật dây” nước chủ nhà Campuchia đưa vấn đề tranh chấp biển đảo ra khỏi bàn nghị sự.
Vấn đề tranh chấp lãnh thổ tiếp tục phủ bóng Hội nghị EAS và các hội nghị trong khuôn khổ Thượng đỉnh ASEAN 21 ở Phnom Penh lần này. Ngày chủ nhật, Campuchia cho biết các nước ASEAN đã nhất trí không quốc tế hóa vấn đề tranh chấp lãnh hải, điều Bắc Kinh đang thúc đẩy. Tuy nhiên, vào ngày thứ hai, Philippines, nước đang thắt chặt quan hệ với Mỹ, cho biết không hề có sự nhất trí như vậy và nước này có quyền bảo vệ quyền lợi quốc gia của mình khi cần thiết.
Ngày 20.11, Philippines đã gửi thư phản đối chính thức cho Campuchia, và cho rằng Campuchia đã tìm cách ngăn chặn các cuộc thảo luận về tranh chấp lãnh hải.
Về phía Trung Quốc, nước này cho biết không muốn đưa tranh chấp ra diễn đàn như ASEAN hay EAS. “Chúng tôi không muốn quá tập trung vào các tranh chấp lãnh thổ và những khác biệt. Chúng tôi không nghĩ đó là ý tưởng hay khi mở rộng không khí căng thẳng ra khu vực này”, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Phó Oánh dẫn lời Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo phát biểu tại hội nghị ASEAN.
Trong khi đó, Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda cũng nêu quan ngại về an ninh tại một cuộc gặp với Obama bên lề hội nghị ASEAN tại Campuchia. Nhật hiện đang vướng vào một cuộc tranh chấp lãnh thổ khác với Bắc Kinh ở quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông. “Với môi trường an ninh ở Đông Á ngày càng khắc nghiệt, thì tầm quan trọng của đồng minh Nhật-Mỹ càng tăng cao”, ông Noda khẳng định.
Phan Anh