Nhật Bản đã gia tăng chỉ trích việc cải tạo đất và công trình xa bờ của Trung Quốc tại các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông trong sách trắng quốc phòng 2015 sửa đổi được công bố hôm nay 21/7.
Ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc đang xây dựng trái phép tại bãi Gạc Ma, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam (Ảnh: Bloomberg)
Sách trắng quốc phòng dài gần 500 trang, phác thảo vị thế quốc phòng và các mối đe dọa hiện hữu của Nhật Bản, đã được chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe phê chuẩn. Tài liệu cũng lần đầu tiên bao gồm các bức ảnh vệ tinh chụp các đảo nhân tạo của Trung Quốc ở Biển Đông.
Theo báo chí Nhật, việc thông qua sách trắng quốc phòng đã bị trì hoãn hơn 1 tuần do đảng Dân chủ Tự do cầm quyền bác bỏ một tài liệu dự thảo vì nó “không nhắc gì tới các hoạt động Trung Quốc xây dựng của Trung Quốc ở Biển Đông”. Sau đó, Bộ Quốc phòng Nhật Bản đã phải bổ sung vào sách trắng một yêu cầu với Trung Quốc nhằm chấm dứt xây dựng các cơ sở ở Biển Đông mà Bắc Kinh khởi động 2 năm trước.
Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết 3,5 triệu km2 Biển Đông, chồng lấn lên các tuyên bố chủ quyền của Philippines, Việt Nam, Malaysia, Brunei và Đài Loan. Nhật Bản không có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông nhưng có tranh chấp với Trung Quốc về một quần đảo ở Hoa Đông.
“Chúng tôi xác nhận rằng Trung Quốc đã bắt đầu xây dựng các cơ sở (thăm dò) đại dương mới và chúng tôi nhắc lại lập trường phản đối trước sự phát triển đơn phương của Trung Quốc và kêu gọi dừng ngay”, Bộ Quốc phòng Nhật cho biết.
Sách trắng quốc phòng được công bố sau khi Hạ viện Nhật Bản hồi tuần trước thông qua một dự luật an ninh mới mà có thể cho phép các binh sĩ Nhật chiến đấu ở nước ngoài lần đầu tiên kể từ Thế chiến II.
Nhật Bản lo ngại rằng các cơ sở của Trung Quốc có thể được sử dụng làm các trạm radar ở Biển Đông, trong bối cảnh Tokyo đang ngày càng đóng một vai trò lớn hơn trong tranh chấp Biển Đông.
Tokyo đã khiến Bắc Kinh nổi giận khi chỉ trích các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đang xây dựng ở Trường Sa. Nhật lo ngại rằng các căn cứ quân sự ở Biển Đông có thể tăng cường sự ảnh hưởng của Trung Quốc tại một khu vực nơi có 5 nghìn tỷ USD giao dịch thương mại bằng tàu thuyền của thế giới qua đây mỗi năm, nhiều trong số đó đi và đến Nhật Bản.
Trung Quốc thì nói rằng các công trình ở Biển Đông có thể được sử dụng để phòng thủ cũng như cung cấp các dịch vụ dân sự sẽ có lợi cho các quốc gia khác.
Nhật Bản đang tìm cách tăng cường quan hệ với các quốc gia Đông Nam Á mà Tokyo hi vọng sẽ cải thiện cả năng của các nước này để đề phòng các hành động của Trung Quốc.
Nhật Bản và Philippines đã tiến hành 2 cuộc tập trận hải quân chung trong và quanh khu vực Biển Đông. Và hồi tháng 6, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe và Tổng thống Philippines Benigno Aquino cho hay hai nước sẽ bắt đầu các cuộc thảo luận về việc có thể cho phép Nhật sử dụng các căn cứ quân sự của Philippines.
Nhật Bản còn cho biết tuyên bố có thể bắt đầu các cuộc tuần tra ở Biển Đông. Còn Trung Quốc nói nước này xem đó là một sự can thiệp.