Với việc điều động hàng nghìn binh sĩ và các hệ thống tên lửa tới nhiều đảo xa, Nhật muốn chiếm thế thượng phong trên biển và trên không trước Trung Quốc.
Hồi tuần trước, Reuters dẫn các nguồn tin chính phủ và quân đội cho hay Nhật Bản đang lên kế hoạch điều động 10.000 binh sỹ cùng các hệ thống tên lửa tới đồn trú trên các đảo xa tại biển Hoa Đông với mục tiêu không để hải quân Trung Quốc áp đảo tại Tây Thái Bình Dương.
Lực lượng này có nhiệm vụ vận hành các hệ thống tên lửa và trạm radar trên các đảo, và được hỗ trợ bởi các đơn vị lính thủy đánh bộ từ đất liền. Các tàu ngầm tàng hình, chiến đấu cơ F-35, phương tiện đổ bộ chiến đấu, tàu sân bay trực thăng Nhật Bản, và Hạm đội 7 Hải quân Mỹ có đại bản doanh tại Yokosuka cũng sẽ bảo vệ lực lượng đồn trú trên các đảo này.
Thời gian qua Mỹ đã hối thúc Nhật Bản từ bỏ các chính sách phòng thủ gần đảo chính, để chuyển hướng sang hoạch định sức mạnh quân sự tại châu Á, bởi họ tin rằng các đồng minh châu Á, nhất là Nhật, phải giúp Mỹ kiềm chế sức mạnh quân sự Trung Quốc.
Trong các cuộc phỏng vấn gần đây, nhiều nhà hoạch định quân sự và chính sách của chính phủ tiết lộ rằng, mục tiêu lớn hơn của Thủ tướng Shinzo Abe khi tăng cường sức mạnh quân sự là nhằm giành thế thượng phong trên biển và trên không, xung quanh các đảo ngoài khơi xa.
Mặc dù việc triển khai lực lượng này không có gì bí mật, đây là lần đầu tiên các quan chức hé lộ rằng bước đi này sẽ giúp kiềm chế Trung Quốc tại Tây Thái Bình Dương, nằm trong học thuyết “chống tiếp cận/chống xâm nhập khu vực” (A2/AD) của Nhật. Đây cũng chính là học thuyết Trung Quốc đang sử dụng để tìm cách đẩy Mỹ và các đồng minh ra xa khu vực.
Với việc Nhật triển khai hệ thống tên lửa, radar trên các hòn đảo xa, tàu chiến Trung Quốc từ bờ biển phía đông nước này muốn ra Tây Thái Bình Dương buộc phải đi qua lưới tên lửa của Nhật. Việc tiếp cận với Tây Thái Bình Dương có ý nghĩa sống còn với Bắc Kinh trong chiến lược đưa sức mạnh hải quân ra vùng “biển xanh”.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đề ra mục tiêu lớn trong phát triển lực lượng hải quân “biển xanh” hoạt động trên các đại dương, đủ khả năng bảo vệ các lợi ích toàn cầu ngày một lớn của nước này. Chắc chắn không thể ngăn tàu Trung Quốc đi qua các khu vực luật pháp quốc tế cho phép, nhưng họ sẽ phải làm việc đó trong tầm ngắm của tên lửa Nhật, các quan chức Nhật bình luận.
Trong bối cảnh Trung Quốc ngày một gia tăng kiểm soát trên Biển Đông bằng các đảo nhân tạo được bồi lấp, cải tạo phi pháp, các chuyên gia quân sự cho rằng “chuỗi đảo thứ nhất” kéo dài qua khu vực biển Hoa Đông do Nhật kiểm soát, kéo xuống phía nam tới Philippines có thể trở thành ranh giới phân chia phạm vi ảnh hưởng của Mỹ và Trung Quốc.
 |
|
Chuỗi đảo thứ nhất (đường màu đỏ) được khẳng định sẽ trở thành ranh giới phân định ảnh hưởng giữa Trung Quốc và Mỹ cùng đồng minh. Đồ họa: Pentagon |
“Trong vòng 5-6 năm tới, chuỗi đảo thứ nhất sẽ có vai trò thiết yếu trong cán cân quân sự giữa Trung Quốc và liên minh Mỹ-Nhật”, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Satoshi Morimoto, hiện là cố vấn cho Bộ trưởng Quốc phòng Gen Nakatani, nhận định.
Mục tiêu “cuối cùng của Trung Quốc là giành quyền kiểm soát Biển Đông và Hoa Đông”, Kevin Maher, cựu chánh văn phòng các vấn đề Nhật Bản, thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ giai đoạn 2009–2011, cho biết. “Việc tìm cách khuyên bảo Trung Quốc chỉ càng khiến họ hành động hiếu chiến hơn”, ông Maher khẳng định.
Xoay chuyển cục diện
Từ năm 2010, tức hai năm trước khi Thủ tướng Abe nhậm chức, Nhật đã có những bước đi đối phó với Trung Quốc tại Hoa Đông. Chính phủ Nhật khi đó đã thay đổi trọng tâm phòng vệ, từ đảo Hokkaido gần Nga sang bảo vệ chuỗi đảo phía tây nam.
“Ảnh hưởng ngày một lớn của Trung Quốc trong khi Mỹ phần nào suy yếu là một nhân tố”, Akihisa Nagashima, một nghị sĩ đảng DPJ, người từng là thứ trưởng quốc phòng tham gia dự thảo thay đổi chính sách quốc phòng tiết lộ. “Chúng tôi muốn làm những gì có thể để giúp đảm bảo sự bền vững của lực lượng tiền phương Mỹ”.
Trung Quốc hiện đang đầu tư vào lực lượng tên lửa chính xác, nhằm răn đe Hải quân Mỹ, vốn vượt trội về công nghệ, không lại gần các vùng nước hoặc bay gần Đài Loan hoặc Biển Đông.
Hồi tháng 9, Bắc Kinh đã thể hiện sức mạnh quân sự của mình trong cuộc duyệt binh lớn nhất lịch sử kỷ niệm kết thúc Thế chiến II ở châu Á. Tại đây, tên lửa DF-21D, mẫu tên lửa đạn đạo đối hạm chưa từng được kiểm nghiệm trên thực tế, đã lần đầu lộ diện. DF-21D được cho là vũ khí có thể tiêu diệt tàu sân bay trị giá 5 tỷ USD của Mỹ.
Theo ước tính của Quốc hội Mỹ, DF-21D là một phần trong kho tên lửa tầm ngắn và tầm trung khoảng 1.200 quả của Trung Quốc, có thể tấn công bất kỳ vị trí nào trên chuỗi đảo thứ nhất. Trung Quốc ngoài ra cũng đang phát triển các tên lửa hành trình phóng từ mặt đất và tàu ngầm, với khả năng lẩn tránh radar đối phương.
“Thay vì A2/AD, chúng tôi sử dụng cụm từ ‘thượng phong trên biển và áp đảo trên không'”, Yosuke Isozaki, cựu cố vấn an ninh thứ nhất của ông Abe khẳng định. Isozaki là người có vai trò then chốt trong quá trình soạn thảo chiến lược quốc phòng mới, được Nhật công bố năm 2013.
Giáo sư đại học Chiến tranh hải quân Mỹ Toshi Yoshihara cho rằng Tokyo có thể giữ vai trò quan trọng trong hạn chế không gian đi lại của Trung Quốc qua biển Hoa Đông ra Tây Thái Bình Dương. Việc này sẽ giúp nâng cao khả năng tự do đi lại của Mỹ và cho họ có thêm thời gian phản ứng trong trường hợp xảy ra chiến tranh với Trung Quốc.
“Chúng ta có thể nói rằng Nhật đang xoay chuyển bàn cờ với Trung Quốc”, Yoshihara nói.
Phó đô đốc Joseph Aucoin, tư lệnh Hạm đội 7 của Mỹ, xem sự tăng cường lực lượng của Nhật ở Hoa Đông như yếu tố hỗ trợ cho chiến lược lớn của Mỹ. “Quá trình hoạch định của Mỹ tại bất kỳ sân khấu chính trị nào đều tính tới năng lực và lực lượng của đồng minh cũng như các đối thủ tiềm năng”, Aucoin nói. “Các kế hoạch của Mỹ có mục tiêu tối thượng là duy trì hòa bình và ổn định không chỉ cho Nhật mà cho cả khu vực”.
Quân đội Nhật và Mỹ lâu nay đã hợp tác chặt chẽ, và mối quan hệ này sẽ thêm khăng khít khi đạo luật an ninh mới được thông qua của Nhật cho phép hoạt động phòng vệ tập thể. Điều này có nghĩa là Nhật có thể hỗ trợ các đồng minh khi họ bị tấn công.
Theo ông Maher, thay đổi quan trọng nhất là quân đội Mỹ và Nhật từ nay có thể lập kế hoạch và diễn tập tác chiến cùng nhau, tạo thành “hệ số nhân sức mạnh”.
Nhật Bản trong năm tài khóa tới sẽ lần đầu chi hơn 5000 tỷ Yên (40 tỷ USD) cho quốc phòng, bao gồm chi phí mua sắm tên lửa đối hạm tầm xa, máy bay săn tàu ngầm, máy bay cảnh báo sớm, máy bay không người lái Global Hawk…
Các tên lửa đối hạm được thiết kế từ 30 năm trước giờ được triển khai để tạo thành lưới lửa phòng thủ dọc theo chuỗi đảo tây nam. Với khả năng mang đầu đạn nặng 225 kg, bay xa 180 km, những tên lửa này đủ khả năng bao phủ khoảng cách giữa các đảo nằm trong chuỗi này, Noboru Yamaguchi, cố vấn cơ quan nghiên cứu Sasakawa Peace Foundation khẳng định.
 |
|
Lực lượng phòng vệ Nhật Bản khai hỏa một hệ thống tên lửa chống mìn. Ảnh: SCMP |
Các nhà hoạch định quân sự Nhật cũng phải tìm cách cải tổ quân đội, từ một lực lượng quen tác chiến gần căn cứ, thành một lực lượng cơ động, viễn chinh.
Sau nhiều thập kỷ không được đầu tư đầy đủ về hậu cần, hiện Nhật có quá ít tàu vận tải hải quân và máy bay quân sự có thể mang lượng lớn binh sĩ và khí tài. Một nhiệm vụ khó khăn hơn cho chính phủ Nhật đó là thuyết phục cư dân sống dọc theo các đảo này chấp nhận sự hiện diện đông đảo hơn của quân đội.
Hiện tại, các cộng đồng sống dọc chuỗi đảo này với khoảng 1,5 triệu người, đang tỏ ra sẵn sàng đón tiếp binh sĩ Nhật được triển khai tới đây, Ryota Takeda, một nghị sỹ từng là thứ trưởng quốc phòng cho đến tháng 9/2014, cho biết.
“Không giống các quan chức ngồi tại Bộ Quốc phòng ở Tokyo, họ quan tâm nhiều hơn tới mối đe dọa họ phải đối diện hàng ngày”, nghị sỹ Takeda khẳng định.