Những bằng chứng không đáng tin cậy đang phủ một lớp mây mù lên những cuộc tranh cãi về vấn đề Biển Đông. Nó làm sai lệch đi những đánh giá về tranh chấp ngay ở cấp cao của Chính phủ – ở cả Đông Nam Á và Mỹ….
Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ đô đốc Harry B. Harris Jr. (Ảnh AP)
Tại Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ VII vừa tổ chức tại Vũng Tàu cuối tháng 11 vừa qua, nhà báo Bill Hayton cho rằng, trong những năm qua đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về tranh chấp Biển Đông, nhưng có rất ít tác phẩm nghiên cứu về yếu tố lịch sử của tranh chấp. Hầu hết các tác phẩm đều dựa vào một số ít các công trình nghiên cứu trong những năm 1970, 1980. Các tác phẩm đó chỉ phản ảnh kiến thức về vấn đề Biển Đông tại thời điểm đó.
Hệ quả là bây giờ những tranh cãi về Biển Đông được đóng khung trong các thông số được thiết lập cách đây đã 40 năm. Tuy nhiên, Bill Hayton cho biết khi tìm hiểu một cách cẩn thận những tác phẩm đầu tiên đó cho thấy đây là những nghiên cứu không dựa trên những nguồn tài liệu gốc cũng như không dựa trên bối cảnh lịch sử.
Mở đầu bài tham luận, Bill Hayton dẫn giải: Công trình nghiên cứu đầu tiên bằng tiếng Anh về tranh chấp Biển Đông được ra đời sau khi nước Cộng Hòa Nhân dân Trung Hoa chiếm đóng phía tây của Quần đảo Hoàng Sa năm 1974, và số lượng các công trình nghiên cứu cũng lên xuống cùng với diễn biến của tranh chấp.
Đợt song mới nhất diễn ra sau khi Mỹ công bố chiến lược “xoay trục” tới Châu Á năm 2011. Kể từ đó, số lượng các công trình nghiên cứu, báo cáo của các viện nghiên cứu và các tác phẩm báo chí về Biển Đông đã gia tăng chóng mặt.
Phần lớn trong số đó đề cập đến những diễn biến trong tranh chấp và chỉ điểm sơ qua về lịch sử của tranh chấp. Một số ít nghiên cứu thì đi sâu hơn một chút.
Tuy nhiên, tất cả những tác phẩm đó đều dựa vào bối cảnh lịch sử được đề cập trong số ít bài nghiên cứu và sách. Đáng lo ngại, tìm hiểu kĩ càng những nghiên cứu này cho thấy đây là những cơ sở không đáng tin cậy để dựa vào đó mà viết về lịch sử của Biển Đông.
Những bằng chứng không đáng tin cậy này đang phủ một lớp mây mù lên những cuộc tranh cãi về vấn đề Biển Đông. Nó làm sai lệch đi những đánh giá về tranh chấp ngay ở cấp cao của Chính phủ – ở cả Đông Nam Á và Mỹ…