Mỹ đã khẳng định với đồng minh Philippines rằng, họ sẽ không cho phép Trung Quốc kiểm soát Biển Đông và Washington sẽ duy trì sự hiện diện tại Biển Đông thông qua các cuộc tuần tra trên không, trên biển nhằm đảm bảo quyền tự do hàng hải được thực thi và tôn trọng ở vùng biển này.
Trong một tuyên bố hôm qua (14/1/2016), phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Philipippines Peter Paul Galvez cho biết, tại cuộc đối thoại giữa Bộ trưởng Quốc phòng và Ngoại giao hai nước Philippines và Mỹ trong khuôn khổ đối tác chiến lược Mỹ-Philippines (Đối thoại 2+2) diễn ra ở Washington (Mỹ) mới đây, hai bên đã thảo luận rộng rãi về vấn đề Biển Đông, trong đó Washington tái khẳng định cam kết vững chắc của họ với đồng minh Philippines.
“Mỹ nhấn mạnh rằng họ sẽ không cho phép Trung Quốc kiểm soát Biển Đông … Washington cam kết duy trì sự hiện diện ở Biển Đông, với các lực lượng hải quân, không quân… và cả các lực lượng đặc biệt”, ông Galvez nói.
Cũng theo Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Philippines, hai bên đã nhất trí rằng, an ninh hàng hải và nhận thức về lĩnh vực hàng hải phải được nâng cao trong khuôn khổ thỏa thuận chiến lược Mỹ – Philippines.
Hai nước nhất trí về sự hữu ích của hợp tác đa phương trong việc giải quyết những thách thức an ninh và để ngỏ khả năng tham gia của các đối tác khác như Nhật Bản, Australia trong các cuộc tập trận chung của Philippines và Mỹ.
Hai nước cũng đồng ý tăng cường hợp tác quân sự thông qua các cuộc tập trận chung, xây dựng năng lực và chia sẻ thông tin tình báo.
Đặc biệt, phía Philippines còn đề xuất sẽ cùng Mỹ tuần tra chung trên Biển Đông.
“Chúng tôi đề xuất rằng chúng tôi sẽ tuần tra như Mỹ. Chúng ta cần phải phối hợp, tăng cường sự hiện diện chung trên Biển Đông”, ông Peter Paul Galvez nói.
Bên cạnh đó, Mỹ cũng cam kết trợ giúp chương trình hiện đại hóa quân sự của Philippines. Tuyên bố chung của hai nước phát hành sau Đối thoại 2+2, cũng đề cập rằng, Philippines sẽ nhận được tàu tuần duyên thứ 3 và tàu nghiên cứu trong năm nay. Các tàu này đã được Tổng thống Mỹ Barack Obama hứa hẹn tài trợ trong chuyến thăm Philippines cuối tháng 11 năm ngoái.
Tuyên bố cũng cho biết, cả hai nước đều hoan nghênh quyết định mới đây của Tòa án Tối cao Philippines công nhận thỏa thuận gia tăng hợp tác quân sự Mỹ – Philippines là hợp Hiến pháp nước này. Điều này sẽ cho phép lính Mỹ luân chuyển đóng quân tại Philippines một cách đông đảo hơn, thường xuyên hơn, đồng thời trợ giúp quân đội Philippines xây dựng các căn cứ quân sự, tăng cường khả năng bảo đảm an ninh hàng hải và nhân đạo.
Theo phát ngôn viên của quân đội Philippines, Đại tá Restituto Padilla, sau khi tòa án tối cao Philippines ra phán quyết công nhận hiệp định an ninh với Mỹ, Philippines sẽ cho phép quân đội Mỹ sử dụng 8 căn cứ quân sự tại nước này, bao gồm: căn cứ không quân Clark, các căn cứ không và hải quân tại đảo Palawan, phía nam Philippines. Các căn cứ trên chủ yếu sẽ được dùng để tích trữ các khí tài và nguồn cung cấp nhu yếu phẩm.
Giới quan sát đánh giá, sự tăng cường hợp tác quân sự giữa Philippines và Mỹ, đặc biệt là việc thỏa thuận gia tăng hợp tác quân sự Mỹ – Philippines được Tòa án Tối cao Philippines công nhận hợp hiến rất có ý nghĩa với cả hai nước trong thời điểm Trung Quốc đang có những hành vi bất chấp luật pháp quốc tế ở Biển Đông, khiến Manila không thể không coi là mối đe dọa an ninh trực tiếp và Washington không thể không quan ngại sâu sắc. Từ đây, Mỹ sẽ có điều kiện thuận lợi để hoạt động và ứng phó về quân sự ở khu vực còn Philippines thì vững tâm hơn trong cuộc đối đầu với Trung Quốc về chủ quyền trên biển.