Thông điệp răn đe nhiễu loạn Mỹ phát đi tới TQ

Việc Mỹ mời Trung Quốc tham dự cuộc tập trận hải quân lớn nhất thế giới khiến thông điệp răn đe họ phát đi tới Bắc Kinh trở nên không rõ ràng.

Những ngày qua, truyền thông Trung Quốc rầm rộ đưa tin 5 tàu hải quân nước này đã hội quân cùng các chiến hạm Mỹ để chuẩn bị cho cuộc tập trận hải quân quốc tế lớn nhất thế giới diễn ra hai năm một lần với tên gọi Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) 2016, theo Asia Times.

Cuộc tập trận khai mạc ngày 29/6, với sự góp mặt của lực lượng hải quân từ 27 quốc gia với khoảng 25.000 binh sĩ, 45 tàu mặt nước, 5 tàu ngầm và hơn 200 máy bay. Trung Quốc cử tàu chiến tham dự RIMPAC 2016 theo lời mời của Mỹ, mặc dù trước đây đã có nhiều ý kiến cho rằng Lầu Năm Góc nên hủy bỏ lời mời này.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng việc Mỹ vẫn giữ lời mời Trung Quốc tham dự RIMPAC đã phát đi một tín hiệu “nhiễu loạn” với cả Trung Quốc lẫn các nước đồng minh và đối tác ở châu Á – Thái Bình Dương, trong bối cảnh Washington đang ra sức răn đe các hành động ngang ngược của Bắc Kinh trong khu vực, đồng thời trấn an các nước khác về cam kết đảm bảo an ninh và ổn định của mình.

Thông điệp răn đe

Hải quân Mỹ mới đây thông báo về việc hai cụm tàu sân bay chiến đấu nước này hiện diện trên biển Philippines, mô tả đây là động thái vừa phô diễn sức mạnh quân sự vừa cho thấy quyết tâm của Washington trong việc hỗ trợ đồng minh đảm bảo an ninh khu vực.

Đô đốc John Richardson, tư lệnh hải quân Mỹ, tuyên bố rằng việc triển khai song song hai cụm tàu sân bay như vậy còn đóng vai trò như “một thông điệp răn đe” gửi tới Trung Quốc, nước đang có những hành động ngang ngược trên Biển Đông.

Thông điệp đó được phát đi trong bối cảnh Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) sắp ra phán quyết về “đường lưỡi bò” mà Trung Quốc đơn phương vẽ ra trên Biển Đông, lấn vào vùng biển của nhiều quốc gia láng giềng khác. Trung Quốc gần đây cũng đã tăng cường bồi lấp, xây đảo nhân tạo, ráo riết thực hiện các hành động mang ý đồ quân sự hóa Biển Đông, khiến cộng đồng quốc tế lo ngại.

Giới chuyên gia đánh giá những động thái này là một phần trong kế hoạch dài hơi mà Bắc Kinh theo đuổi nhằm đẩy các lực lượng của Washington ra khỏi châu Á, buộc Mỹ phải có những động thái đối phó phù hợp.

Quân đội Mỹ đã tổ chức ba chiến dịch tuần tra tự do hàng hải, áp sát các đảo nhân tạo Trung Quốc bồi lấp phi pháp trên Biển Đông. Tuy nhiên, nhiều quan chức Lầu Năm Góc cho rằng các cuộc tuần tra này là chưa đủ mạnh mẽ, và Mỹ phải tìm ra những phương cách mới để phát tín hiệu rõ ràng hơn tới Trung Quốc.

Trên biển Hoa Đông, Trung Quốc cũng có những hành động ngày càng quyết liệt hơn trong vấn đề tranh chấp chủ quyền nhóm đảo Senkaku do Nhật Bản kiểm soát. Mới đây, tàu chiến Trung Quốc lần đầu tiên đi qua khu vực gần nhóm đảo này, và chiến đấu cơ Trung Quốc cũng có những hành động đe dọa, mô phỏng tấn công tiêm kích Nhật tuần tra trên biển Hoa Đông.

Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia lo ngại rằng việc Mỹ vẫn mời Trung Quốc tham gia RIMPAC sẽ khiến thông điệp răn đe mà Washington phát đi trở nên nhiễu loạn và không phát huy hiệu quả như mong đợi.

Tín hiệu nhiễu loạn

“Thật mỉa mai khi hải quân vừa triển khai hai cụm tàu sân bay tới Biển Đông để truyền thông điệp ‘răn đe’, vừa điều hai tàu khu trục đến giao lưu với 5 chiến hạm Trung Quốc ở Tây Thái Bình Dương, chuẩn bị cho cuộc tập trận RIMPAC tại Hawaii”, Jim Fanell, cựu giám đốc tình báo thuộc Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ, bình luận.

“Không ít người phải thắc mắc rằng thông điệp răn đe của ta sẽ hiệu quả ra sao khi truyền thông Trung Quốc suốt tuần qua dường như diễn giải cuộc hội ngộ giữa tàu chiến họ với hai chiến hạm Mỹ chẳng khác gì một biểu hiện cho thấy Washington đang yếu thế trước Trung Quốc”, ông này nói.

Hôm 22/6, tờ People’s Daily đăng tải một bài xã luận, trong đó họ gọi hai cụm tàu sân bay Mỹ điều tới Biển Đông là bằng chứng khắc họa hình ảnh Washington giống như một “kẻ gây rối” trong khu vực.

Rick Fisher, nhà phân tích các vấn đề Trung Quốc thuộc Trung tâm Đánh giá và Chiến lược Quốc tế, nhận định các đồng minh và đối tác châu Á của Mỹ rất coi trọng sự ổn định cũng như tình trạng không xung đột với Trung Quốc, nên họ ủng hộ nỗ lực kiềm chế Bắc Kinh theo hướng hòa bình.

“Nhưng thực tế việc Trung Quốc tăng cường đầu tư cho quân sự về mọi mặt nhằm hướng tới khả năng triển khai và kiểm soát sức mạnh toàn cầu đòi hỏi Mỹ phải bắt đầu quan tâm hơn tới nhiệm vụ xây dựng năng lực răn đe tương đương thời kỳ Chiến tranh Lạnh, đồng thời tìm kiếm các biện pháp hạn chế sức ảnh hưởng từ Trung Quốc trên khắp thế giới”, ông Fisher nhấn mạnh.

Các chuyên gia quân sự lo lắng Trung Quốc sẽ lợi dụng việc tham gia RIMPAC để thu thập những thông tin tình báo có giá trị hòng chuẩn bị cho các kịch bản khủng hoảng hoặc xung đột tương lai. Trong lần tham dự RIMPAC trước đây, Trung Quốc đã bị phản ứng khi cho tàu do thám rình rập từ xa, quan sát cuộc diễn tập giữa tàu chiến Mỹ và đồng minh.

Để trấn an nỗi lo ngại này, một phát ngôn viên Lầu Năm Góc cho hay Mỹ sẽ áp dụng hàng loạt quy định nghiêm ngặt để ngăn chặn việc chia sẻ thông tin nhạy cảm với Trung Quốc trong suốt thời gian diễn ra tập trận.

“Hải quân có biện pháp an ninh để bảo đảm công nghệ, chiến thuật, kỹ năng cũng như những quy trình của Mỹ không bị tiết lộ”, đại tá hải quân Mỹ Jeff Davis khẳng định. “Chúng áp dụng cho tất cả các nước góp mặt trong RIMPAC”.

Chuyên gia Fisher cho rằng nguy cơ rò rỉ thông tin mật về chiến thuật, kịch bản xung đột sẽ không quá nghiêm trọng trong thời điểm hiện nay, khi năng lực do thám của Trung Quốc còn hạn chế. “Hiện tại, mời Trung Quốc dự RIMPAC bất chấp nguy cơ nước này khai thác thông tin tình báo từ xa còn có thể chấp nhận được”, Fisher nhận xét nhưng thêm rằng việc làm trên nên ngừng lại khi Bắc Kinh đã có đủ năng lực trinh sát quân sự.

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo về nguy cơ Mỹ đánh mất ảnh hưởng trong khu vực vì những tín hiệu nhiễu loạn như thế này. “Một khi Mỹ đánh mất ưu thế quân sự ở châu Á vào tay Trung Quốc, đừng ngạc nhiên khi những người bạn của ta có thể đổ xô về một cuộc tập trận RIMPAC do Trung Quốc chủ trì”, Fisher nhấn mạnh.