Công bố nguyên nhân là để kịp thời giải quyết hậu quả. Công bố thủ phạm là để xử lý sai phạm, điều tra nguyên nhân và điều tra thủ phạm là hai quá trình điều tra khác nhau và công bố vào các thời điểm khác nhau.
Ngày 30/6/2016, cuộc họp báo chuyên đề của Chính phủ đã công bố nguyên nhân cụ thể và thủ phạm chính gây ra hiện tượng thủy sản chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung trong thời gian qua.
Tại cuộc họp báo này, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ cùng các Bộ trưởng đã nhận được rất nhiều câu hỏi của báo chí liên quan đến vấn đề này.
Có hay không việc ngăn cản báo chí viết về “cá chết”?
Trả lời câu hỏi của phóng viên Infonet rằng: Hiện nay có thông tin bên ngoài cho rằng chúng ta ngăn cản không cho phép các cơ quan thông tấn báo chí đưa tin về việc (cá chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung) này? Liệu có hay không việc giấu thông tin đối với nhân dân? Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn đã cho biết:
“Thực tế chúng ta đã thấy đầu tháng 4, sau sự cố môi trường xảy ra, báo chí trong và ngoài nước đã đưa tin rất nhiều và báo chí Việt Nam đã đưa tin về tình trạng cá chết với tần suất dày đặc. Đảng và Nhà nước không hề có chủ trương che giấu thông tin, và không chỉ người dân cần biết sự thật mà Đảng và Nhà nước cũng cần biết sự thật. Điều này đã yêu cầu tất cả các Bộ, ngành, địa phương phải vào cuộc.
Tuy nhiên, sau một thời gian, đối với báo chí trong nước, để tạo thuận lợi cho quá trình điều tra, chúng tôi có đề nghị các cơ quan truyền thông hoạt động theo đúng Luật Báo chí, giảm liều lượng, tạm ngừng thông tin, không suy diễn, quy chụp để chờ kết quả điều tra. Việc này là cần thiết để tránh những thông tin suy diễn làm trở ngại quá trình điều tra, tác động đến quá trình điều tra. Trong một sự cố phức tạp và nghiêm trọng như vụ cá chết hàng loạt tại các tỉnh miền Trung như vừa rồi, các nhà báo không đủ khả năng để tìm ra thủ phạm và sự điều tra của báo chí không thể thay thế được sự điều tra của các cơ quan bảo vệ pháp luật cũng như cơ quan chuyên môn, các nhà khoa học.
Tuy nhiên, nhìn chung các cơ quan báo chí trong và ngoài nước đã thông tin kịp thời về sự cố này và đã có sự hậu thuẫn đáng ghi nhận của các cơ quan điều tra nhanh chóng xác định nguyên nhân và thủ phạm gây ra sự cố môi trường nghiêm trọng này”.
Để bổ sung thêm vào câu trả lời của Bộ trưởng Trương Minh Tuấn, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà “bật mí” thêm: “Nếu như chúng tôi thông tin hết thì chúng tôi cũng không còn gì là “bảo bối” để đấu tranh với thủ phạm”.
Vì sao chậm công bố thủ phạm?
Trong phần trả lời báo chí tại cuộc họp báo, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn cũng nhấn mạnh: “Như chúng ta thấy Đảng, Nhà nước Việt Nam chủ trương công khai, minh bạch diễn biến và các biện pháp xử lý sự cố môi trường nghiêm trọng này. Ngay từ đầu, các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Đảng, Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo các Bộ ngành địa phương, tổ chức hàng chục cuộc họp về vấn đề này, yêu cầu điều tra nhanh chóng, xác định nguyên nhân, thủ phạm, đánh giá sự tác động về xã hội, môi trường, kịp thời có giải pháp hỗ trợ người dân vùng bị thiệt hại; Chỉ đạo kiên quyết xử lý nghiêm minh các tổ chức, cá nhân sai phạm theo pháp luật, bất kể đó là ai. Ở đây, tại sao tìm ra nguyên nhân nhưng chậm công bố thủ phạm? Như chúng ta đều biết, công bố nguyên nhân là để kịp thời giải quyết hậu quả. Công bố thủ phạm là để xử lý sai phạm, điều tra nguyên nhân và điều tra thủ phạm là hai quá trình điều tra khác nhau và công bố vào các thời điểm khác nhau.
Điều tra nguyên nhân được tiến hành bởi các nhà khoa học và đối tượng là các dữ kiện. Còn điều tra thủ phạm là các cơ quan điều tra phối với các nhà khoa học và đối tượng là con người nên nó phức tạp hơn nhiều.
 |
Việc công bố ai là thủ phạm gây ra sự cố này phải có quá trình điều tra, có sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan bảo vệ pháp luật, các cơ quan quản lý chuyên ngành cũng như các nhà khoa học và các địa phương. Ở đây tôi xin nhấn mạnh, kết quả điều tra là khách quan, chỉ dựa trên chứng cứ, hoàn toàn loại trừ mọi sự can thiệp làm chậm quá trình điều tra hay làm sai lệch kết quả từ bất cứ khâu nào của quá trình điều tra. Các cơ quan tham gia điều tra đã nỗ lực rất lớn, làm hết trách nhiệm của mình”.
Tôn trọng mọi sự bức xúc chính đáng của nhân dân
Bộ trưởng TT&TT Trương Minh Tuấn cho biết thêm, thời gian vừa qua, dư luận trên các trang mạng xã hội đã có nhiều ý kiến phản ứng việc chậm trễ công bố nguyên nhân cá chết.
“Tôi cho rằng sự bức xúc đó là chính đáng và dễ hiểu vì sự cố này liên quan đến sự an lành của đất nước, liên quan đến đời sống của người dân, đặc biệt là đời sống của hàng vạn ngư dân ven biển của 4 tỉnh miền Trung. Tuy nhiên, sự phản ứng thái quá, sự suy diễn không dựa trên kết quả điều tra đã làm nhiễu loạn thông tin, gây khó khăn trong quá trình điều tra. Tôi cũng nói thẳng rằng, có thể lực thù địch đã lợi dụng tình trạng cá chết này để công kích sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, thậm chí kích động để gây mất trật tự công cộng, gây bất an trong nhân dân. Quan điểm của Đảng và Nhà nước, Chính phủ là tôn trọng bức xúc chính đáng của đông đảo nhân dân, nhưng không thể chấp nhận việc lợi dụng sự bức xúc đó để chống phá Đảng và Nhà nước.
Đến giờ này, có thể khẳng định việc công bố nguyên nhân và thủ phạm gây ra sự cố môi trường này là kịp thời”, Bộ trưởng Tuấn khẳng định.