Bảo tàng tưởng niệm đầu tiên và cũng là duy nhất trên thế giới về vụ thảm sát các sinh viên ủng hộ dân chủ trên Quảng trường Thiên An Môn, Bắc Kinh đã tiễn vị khách cuối cùng vào ngày 11/7/2016.
Bảo tàng vụ thảm sát quảng trường Thiên An Môn trước ngày bị đóng cửa (Ảnh: KennethTan/Facebook)
Được thành lập vào năm 2014, Viện bảo tàng ngày 4 tháng 6 (Lục tứ kỷ niệm quán) tọa lạc tại khu thương mại sầm uất bậc nhất của Hồng Kông, Tsim Sha Tsui với diện tích 128 mét vuông đã tiếp đón 24.256 du khách – trung bình khoảng 40 người mỗi ngày trong tuần. Tuy nhiên, sự nổi tiếng của bảo tàng đã khiến cho uỷ ban quản lý toà nhà không hài lòng, hoặc có thể ai đó đang tạo áp lực lên họ từ phía sau.
Liên minh Hương Cảng ủng hộ phong trào dân chủ ái quốc tại Trung Hoa (gọi tắt là Liên minh), một trong những tổ chức ủng hộ dân chủ lâu đời nhất của Hồng Kông, đồng thời cũng là nhà tài trợ của bảo tàng, nói rằng ủy ban quản lý đã liên tục gây khó khăn cho họ trong thời gian gần đây.
Theo thông báo trên website của viện bảo tàng: “Bảo tàng ngày 4 tháng 6 đã liên tục bị quấy rối từ các vụ kiện của chủ sở hữu toà nhà, tập đoàn Hoo Foo Centre”. Chủ sở hữu tòa nhà cũng yêu cầu khách viếng thăm phải đăng ký danh tính của họ, và phàn nàn rằng lượng khách thăm quan quá đông “làm ảnh hưởng đến chất lượng của thang máy”.
Có thông báo rằng: “Liên minh đã quyết định bán tài sản hiện có để tránh bị gây trở ngại hay kiện tụng thêm nữa, và đang tìm một không gian lớn hơn để xây dựng lại Bảo tàng”.
Liên minh cho rằng việc quấy rối này là có động cơ chinh trị. Trong một tin nhắn gửi tới phóng viên của Thời báo Đại Kỷ Nguyên tiếng Anh trên facebook, Liên minh cho biết: “ông Stanly Chau Kwok-chiu, chủ tịch tập đoàn có mối quan hệ thân thiết với chính quyền Bắc Kinh và đưa ra ví dụ về việc những người thuê nhà khác không bị buộc phải báo cáo lượng khách viếng thăm của họ.
Phong trào ủng hộ dân chủ ngày 4 tháng 6 được các sinh viên khởi xướng vào năm 1989, đã kết thúc bởi một cuộc đàn áp đẫm máu, giết chết hàng trăm, thậm chí hàng ngàn người. Cũng từ đó, chính quyền Trung Quốc bắt đầu kiểm duyệt các thông tin liên quan đến vụ thảm sát, giám sát và bắt bớ các nạn nhân cùng các nhà hoạt động nhân quyền dám nói ra vụ thảm sát này. Ví dụ, nhà hoạt động nhân quyền Chen Yunfei, đang phải đối mặt với việc ra toà vì đã đến thăm mộ của các nạn nhân trong vụ thảm sát Thiên An Môn.
Liên minh nhìn nhận rằng việc đóng cửa tạm thời này không có nghĩa là cuộc đấu tranh vì dân chủ của họ sẽ kết thúc. Họ có kế hoạch di chuyển các hiện vật bao gồm một chiếc mũ bảo hiểm với một lỗ đạn, giấy chứng tử, và những bức ảnh đen trắng tới vị trí mới rộng hơn nhưng vẫn chưa xác định địa điểm rõ ràng. Thông qua việc bán đi vị trí hiện tại và gây quỹ quần chúng, liên minh đã tập hợp được 386.000 đô la Hồng Kông.
Trong buổi phỏng vấn với AFP, ông Albert Ho Chun-yan, chủ tịch liên minh cho biết “Mặc dù bảo tàng chắc chắn sẽ đóng cửa tại địa điểm đó nhưng tôi có thể đảm bảo rằng bảo tàng mới sẽ sớm được mở cửa trở lại, có lẽ là trong vòng một năm nữa thôi”.
Rất nhiều du khách đã vội vã đến thăm để được nhìn bảo tàng lần cuối trước khi bị đóng cửa vào ngày 11/7. Ông Leung, người đã tham gia buổi thỉnh nguyện ngày 4/6/1989, đã khóc khi nhớ lại cuộc thảm sát tàn bạo trên quảng trường Thiên An Môn và nói với tờ Apple Daily: Mọi thứ tại bảo tàng đều quen thuộc đối với tôi. Thật đáng xấu hổ, bảo tàng ngày 4 tháng 6 là một minh chứng lịch sử vè cái ngày tàn khốc và đen tối của Đảng Cộng sản Trung Quốc và nó cần phải được giữ lại.