Khi nhiều quan chức cấp tỉnh của chính quyền Trung Quốc công khai ca ngợi Tập Cận Bình là lãnh đạo tối cao thế hệ mới của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), thì Bí thư đảng ủy Khu tự trị Tân Cương Trương Xuân Hiền (Zhang Chunxian) – khi được phóng viên hỏi là ông có ủng hộ sự lãnh đạo của ông Tập Cận Bình hay không thì ông Trương lại trả lời là “để nói sau”.
Phân tích sự kiện
Trước đó vài ngày, đã xuất hiện một lá thư nặc danh yêu cầu Tập Cận Bình từ chức được đăng trên một trang tin tức có trụ sở tại Tân Cương, một tỉnh cực tây của Trung Quốc.
Cơ quan ngôn luận nhà nước Tân Hoa Xã vừa mới đưa tin rằng, hiện nay Trương Xuân Hiền đã được “thuyên chuyển”, nhưng không tiết lộ vị trí mới của cựu Bí thư đảng ủy Khu tự trị Tân Cương. Riêng 2 tờ báo tiếng Trung ở hải ngoại là Ming Pao Daily ở Hồng Kông và Lianhe Zaobao ở Singapore đã xác nhận rằng, Trương sẽ giữ chức Phó Trưởng phòng của một cơ quan bí mật chuyên hoạch định chính sách, có nhiệm vụ giám sát ý thức hệ của các Đảng viên tại Bắc Kinh.
Cựu Bí thư đảng ủy Khu tự trị Tân Cương Trương Xuân Hiền. (Lintao Zhang/Getty Images)
Nếu những tin tức này hoàn toàn chính xác, thì việc thuyên chuyển vị trí công tác của Trương cũng na ná như việc thống đốc tiểu bang Alaska đột nhiên rời khỏi vị trí công việc của mình để chuyển sang làm chuyên viên nghiên cứu các chính sách ở Washington D.C.
Suốt 2 tháng qua, Trương Xuân Hiền và một số quan chức cấp tỉnh có mối liên kết với cựu lãnh đạo ĐCSTQ Giang Trạch Dân đã bị thay thế và bị đưa vào các vị trí ngồi chơi xơi nước tại Bắc Kinh. Các nhà phân tích cho rằng việc cải tổ này chính là một biện pháp để kiểm soát những quan chức này, và có thể đây cũng là một phần nỗ lực của Tập Cận Bình nhằm đương cự với Giang tại một hội nghị quan trọng của ĐCSTQ được tổ chức vào năm 2017.
Không giống với các nền dân chủ ở phương Tây, nắm giữ quyền lực tối cao trong chế độ Trung Quốc là một nhóm người chứ không phải là các tổ chức. Kế thừa truyền thống của Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình, nên dù đã chính thức rời khỏi tất cả những chức vụ của mình qua hơn một thập kỷ nay, nhưng Giang Trạch Dân vẫn gần như thao túng những sự vụ của chế độ. Nếu Tập Cận Bình muốn có lối đi riêng của mình, thì ông phải loại bỏ được mạng lưới chính trị của Giang, và cuối cùng thanh trừ luôn chính Giang.
Đến hiện tại, Tập Cận Bình vẫn đang chiếm thế thượng phong. Thông qua một chiến dịch chống tham nhũng, ông Tập đã trừ khử được những quan chức cấp cao đã về hưu là đồng minh với Giang, cùng những đàn em thân tín của họ. Tuy nhiên, để loại bỏ các quan chức hàng đầu vẫn đang còn tại vị của Trung Quốc thì lại là một chuyện hoàn toàn khác – nhưng mới đây mọi thứ đã thay đổi.
3 Bí thư Tỉnh ủy đã từng có mối quan hệ mật thiết với Giang Trạch Dân và cựu trùm an ninh Chu Vĩnh Khang – trong tháng 7 năm 2016 này, đã đột ngột bị thay thế và bị điều chuyển sang làm việc tại một chức vụ không có thực quyền trong một cơ quan bù nhìn của chính quyền ở Bắc Kinh.
Trong số 3 người, bao gồm cựu Bí thư Tỉnh ủy Giang Tô La Chí Quân (Luo Zhijun), cựu Bí thư Tỉnh ủy Giang Tây Cường Vệ (Qiang Wei) và cựu Bí thư tỉnh ủy Sơn Tây Vương Nho Lâm (Wang Rulin) thì chỉ có La Chí Quân sẽ được nghỉ hưu vào tháng 11. Mặc dù vậy, việc tước đi quyền hành của những quan chức cấp tỉnh vào giai đoạn cuối sự nghiệp của họ cũng là một điều rất khác thường.
Việc cựu Bí thư đảng ủy Khu tự trị Tân Cương Trương Xuân Hiền, 63 tuổi, bị đột ngột điều chuyển vị trí công tác cũng giống như 3 người trên, nó dự cảm một điềm gở cho ông Trương.
“Trương Xuân Hiền đang ở trong trình trạng nguy hiểm”, Li Tianxiao, chuyên gia phân tích chính trị đã phát biểu với thời báo Đại Kỷ Nguyên phiên bản tiếng Trung rằng: “Xét về cơ bản thì ông Trương đang bị nhốt trong kho lạnh ở Bắc Kinh, và có khả năng là đang bị giới hạn trong khi đang có điều tra nhắm vào cá nhân ông ấy”.
Số phận của tướng Vương Kiến Bình (Wang Jianping) – Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc là một lời gợi ý về những gì có thể chờ đợi Trương Xuân Hiền. Vào năm 2014, ông Vương – vốn là tay chân thân tín của Chu Vĩnh Khang – đã bất ngờ bị chuyển vị trí công tác từ Tư lệnh Cảnh sát vũ trang nơi ông đã xây dựng sự nghiệp của mình, để đến Bắc Kinh làm Phó Tổng tham mưu trưởng phụ trách huấn luyện. Và mới đây, Vương, và vợ, cùng với những phụ tá của mình đã bị bắt giữ.
Chuyên gia phân tích chính trị Li Tianxiao nhận định rằng, việc điều chuyển Trương Xuân Hiền và những quan chức cấp tỉnh mà đã từng có mối quan hệ gần gũi với Giang Trạch Dân, và một thực tế khác là những người lên tiếp quản các vị trí đó đều là những đồng minh của Tập Cận Bình, cho thấy rằng Tập Cận Bình muốn nắm chắc trong tay sự hậu thuẫn trong Bộ chính trị – cơ quan đầu não luôn đưa ra những quyết định quan trọng.
Li Tianxiao cho rằng, rốt cuộc thì một số quan chức cấp tỉnh rồi cũng sẽ được bổ nhiệm vào danh sách 25 ủy viên thuộc Bộ Chính trị, nên Tập Cận Bình muốn chắc chắn rằng việc tố giác Giang Trạch Dân sẽ được thông qua trong kỳ Đại hội lần thứ 19 của ĐCSTQ vào năm 2017. ĐCSTQ thường tổ chức Đại hội Toàn quốc 5 năm một lần để bầu ra tân lãnh đạo chế độ.
Tập Cận Bình thực ra đã tự dấn mình vào những cuộc điều tra Giang Trạch Dân. Đầu năm nay, các quan chức chống tham nhũng đã càn quét Thượng Hải, vốn là thành trì quyền lực lâu năm của Giang. Thêm vào đó, theo lời luật sư nhân quyền Trịnh Ân Sủng trích dẫn từ những nguồn tin “cực kỳ đáng tin cậy” khẳng định rằng, Giang và 2 người con trai hiện đang bị hạn chế di chuyển.
Tân Tử Lăng (Xin Ziling) – quan chức quốc phòng đã nghỉ hưu có quan hệ với các quan chức chóp bu có quan điểm ôn hòa – thể hiện sự tán đồng phương thức triệt phá vừa theo trình tự cẩn thận vừa mang tính ổn định của Tập Cận Bình đối với mạng lưới chính trị của Giang. Vì điều này sẽ “không gây ra bất kỳ biến động nào trong nước” trong trường hợp nếu Giang bị thanh trừng. Vẫn còn rất nhiều quan chức Trung Quốc ủng hộ Giang Trạch Dân vì nhờ Giang mà con đường công danh sự nghiệp cũng như sự giàu sang của họ đã được phát triển thuận lợi, thông qua tình trạng tham nhũng triền miên đang tồn tại trong chế độ này.