Philippines từ chối sử dụng từ “cho phép” hay “xin phép” khi nhắc tới quyền truy cập và đánh bắt của ngư dân Philippines tại Scarborough. Đó là điều không thể.
Tàu hải cảnh Trung Quốc bao vây, rình rập và uy hiếp tàu cá Philippines đánh bắt tại Scarborough. Ảnh Forbes.
Philippines Daily Inquirer ngày 27/10 đưa tin, trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte vừa qua, phía Trung Quốc đưa ra dự thảo hợp tác nghề cá tại Scarborough, trong đó viết Bắc Kinh “cho phép” ngư dân Philippines quay trở lại bãi cạn này.
Manila lập tức phản đối, vì nó vi phạm Phán quyết Trọng tài trong đó nói rằng, Scarborough là ngư trường chung của ngư dân hai nước.
Roque, đại diện đảng Kabayan tháp tùng ông Duterte đi Trung Quốc cho biết điều này trong buổi điều trần trước Hạ viện hôm qua. Đó chính là lý do tại sao hai bên không ký một thỏa thuận nào về Scarborough.
Philippines từ chối sử dụng từ “cho phép” hay “xin phép” khi nhắc tới quyền truy cập và đánh bắt của ngư dân Philippines tại Scarborough. Đó là điều không thể chấp nhận được.
Scarborough nằm cách bờ biển Philippines 230 km, bên trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa nước này, cách đảo Hải Nam, Trung Quốc 800 km. Trung Quốc chiếm quyền kiểm soát bãi cạn này từ Philippines sau một cuộc khủng hoảng nổ ra tháng Tư năm 2012.
Biết mình không thể dùng sức mạnh để lấy lại quyền kiểm soát bãi cạn này, tháng Giêng năm 2013 Philippines quyết định khởi kiện Trung Quốc ra Hội đồng Trọng tài thành lập theo Phụ lục VII, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 về ứng dụng, giải thích công ước.
Phán quyết Trọng tài 12/7 không giải quyết vấn đề chủ quyền ở Scarborough, nhưng xác định rằng đây là ngư trường chung của cả ngư dân Philippines lẫn Trung Quốc.
Về nguyên tắc, hai bên thỏa thuận đồng ý rằng ngư dân Philippines có thể quay trở lại đánh bắt tại Scarborough. Tuy nhiên khi đi vào đàm phán văn bản chính thức, từ ngữ trở thành trở ngại chủ yếu.
Hai bên đang tiếp tục làm việc để sớm có một thỏa thuận. Roque cho biết ông đề nghị từ “xác nhận” về quyền truy cập và đánh bắt của ngư dân Philippines ở bãi cạn này, nhưng có thể Trung Quốc không đồng ý vì từ này xuất hiện trong Phán quyết Trọng tài.
Trước đó hai nguồn tin giấu tên từ Trung Quốc đã tiết lộ với Reuters, Bắc Kinh đồng ý để ngư dân Philippines tái truy cập và đánh bắt ở Scarborough nhưng sẽ có điều kiện.