Công bố thông tin sai sự thật về nước mắm truyền thống có asen cao là hành vi vi phạm điều 258 Bộ Luật Hình sự.
Vụ việc Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (VINASTAS) công bố thông tin sai sự thật về nước mắm truyền thống có asen cao, không an toàn cho người tiêu dùng là một hành vi vi phạm pháp luật đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn cho nền kinh tế và ngành sản xuất nước mắm truyền thống.
VINASTAS đã công khai xin lỗi sau khi các cơ quan chức năng xác định việc khảo sát và công bố thông tin trên có nhiều sai phạm. Tuy nhiên, xét ở góc độ pháp luật và thiệt hại thực tế do hành vi này gây ra, chỉ xin lỗi là chưa đủ mà cần có hình thức xử lý nghiêm khắc hơn. Phải khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với những người liên quan về hành vi “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân”, theo điều 258 Bộ Luật Hình sự.
Theo kết luận của Bộ Công Thương về kiểm tra hoạt động khảo sát nước mắm của VINASTAS, việc công bố thông tin sai lệch liên quan đến sản phẩm nước mắm có dấu hiệu vi phạm khoản 2, điều 5 Luật An toàn thực phẩm: “Đăng tải, công bố thông tin sai lệch về an toàn thực phẩm gây bức xúc cho xã hội hoặc thiệt hại cho sản xuất, kinh doanh”. Kết luận của Bộ Công Thương đồng thời nêu rõ việc khảo sát này không bảo đảm tính độc lập, minh bạch và tin cậy. Bộ Công Thương cũng kết luận dù hoạt động nhân danh VINASTAS nhưng khi thực hiện khảo sát chất lượng nước mắm, hiệp hội này đã không xây dựng đề án, kế hoạch khảo sát rõ ràng. “Khảo sát chủ yếu do chủ tịch và một số cá nhân thực hiện, nhiều khâu không được các cấp có thẩm quyền của VINASTAS phê duyệt và giám sát” – kết luận nêu.
Đặc biệt, cơ quan chức năng đã phát hiện việc khảo sát của VINASTAS được tài trợ bởi Công ty TNHH Liên doanh T&A Ogilvy (Công ty T&A Ogilvy). Quan trọng hơn, công ty này là đơn vị truyền thông, không thể tự bỏ kinh phí tài trợ cho VINASTAS để thực hiện cuộc khảo sát nước mắm mà phải làm theo đơn đặt hàng của khách trong hợp đồng thỏa thuận. Do vậy, có thể nói Công ty T&A Ogilvy chỉ là trung gian đặt hàng, còn “người thụ hưởng” phải là một tổ chức khác. Cơ quan chức năng cần điều tra, làm rõ và phải đưa người đứng phía sau điều khiển vụ việc này ra ánh sáng.
Không chỉ nhận tài trợ của Công ty T&A Ogilvy mà việc khảo sát và công bố thông tin của VINASTAS còn có dấu hiệu cho thấy có sự liên kết với một số cơ quan báo chí trong việc phát tán thông tin ra bên ngoài, tác động vào người tiêu dùng trong và ngoài nước nhằm triệt hạ những cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống. Việc làm này có kế hoạch, được tổ chức bài bản, tinh vi.
Đến thời điểm này, có thể kết luận hoạt động khảo sát và công bố thông tin của VINASTAS như nêu trên là bất minh, có mục đích vụ lợi. Theo khoản 6, điều 4 Điều lệ hội của VINASTAS (được Bộ Nội vụ thông qua tại Quyết định 1529/QĐ-BNV ngày 1/8/2011 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ), tổ chức này được: “Độc lập khảo sát, thử nghiệm, công bố kết quả khảo sát, thử nghiệm chất lượng hàng hóa, dịch vụ do hội thực hiện; thông tin, cảnh báo cho người tiêu dùng về hàng hóa, dịch vụ và chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc thông tin, cảnh báo của mình; kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng”.
Lợi dụng chức năng, nhiệm vụ được khảo sát, công bố thông tin khảo sát, một số người có thẩm quyền ở VINASTAS cố ý công bố thông tin sai sự thật. Hành vi này rõ ràng đã xâm phạm nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp (DN) và người dân sản xuất nước mắm truyền thống.
Nghiêm trọng hơn, một số người của VINASTAS biết rõ thông tin mình công bố là sai sự thật nhưng vẫn cố tình thực hiện.
VINASTAS đã nhận hàng trăm triệu đồng tài trợ
Hai ngày sau khi Bộ trưởng – Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng công bố kết quả khảo sát nước mắm được thực hiện dưới sự tài trợ của Công ty T&A Ogilvy, VINASTAS đã thừa nhận có nhận mấy trăm triệu đồng từ công ty này để thực hiện cuộc khảo sát.
Một chuyên gia về cạnh tranh thương mại cho rằng nếu chứng minh được có DN đứng đằng sau thông qua Công ty T&A Ogilvy và VINASTAS nhằm thực hiện các thủ đoạn hại DN đối thủ khác thì chắc chắn DN này sẽ bị khởi kiện vì vi phạm Luật Cạnh tranh.
Theo luật sư Hoàng Văn Hướng, Trưởng Văn Phòng luật sư Hoàng Hưng (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), việc chỉ công bố tên DN truyền thông tài trợ cho hoạt động khảo sát của VINASTAS là hoàn toàn chưa thuyết phục được những người quan tâm đến vụ việc.
“Tôi cho rằng hành vi công bố thông tin chất lượng nước mắm nói trên là sai trái và đã gây ra dư luận xấu đối với xã hội và thiệt hại không nhỏ cho các DN sản xuất và kinh doanh nước mắm truyền thống. Cần phải có quan điểm rõ ràng, yêu cầu công bố rõ tên DN đứng đằng sau vụ việc và điều tra động cơ mục đích của họ” – luật sư Hướng nói.
Theo ông Hướng, vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự nghiêm trọng. Các cơ quan bảo vệ pháp luật cần sớm điều tra, khi có đủ các yếu tố thì khởi tố vụ án, khởi tố bị can những cá nhân tổ chức, chủ mưu mới đủ sức răn đe. Trong trường hợp các cơ quan bảo vệ pháp luật tiến hành khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử theo các quy định của pháp luật hình sự thì đồng thời sẽ xem xét trách nhiệm dân sự khi có yêu cầu của các bên bị thiệt hại.