Động thái mới nhất của ông Duterte ở Biển Đông nhằm lập khu bảo tồn biển ở bãi cạn Scarborough (Hoàng Nham/Panatag) sẽ khiến quan hệ Philippines-Trung Quốc căng thẳng trở lại.
Tổng thống Philippines Duterte đã đưa ra đề xuất thành lập khu bảo tồn biển tại bãi cạn
Scarborough, nhưng chính phủ Trung Quốc không bộc lộ quan điểm về ý tưởng này. Ảnh: AP
Đó là nhận định của tác giả Ralph Jennings trên tờ Forbes mới đây. Theo bài viết, mối quan hệ giữa Philippines và Trung Quốc đã nồng ấm trở lại kể từ khi Tổng thống Rodrigo Duterte nhậm chức. Trong tháng 10 vừa qua, ông Duterte đã có chuyến công du tới Bắc Kinh và Trung Quốc đã cam kết viện trợ 24 tỷ USD đồng thời sau đó nhất trí sẽ thảo luận về việc hợp tác với nhau như thế nào tại khu vực tranh chấp ở Biển Đông.
Tuy nhiên, đề xuất của ông Duterte mới đây về việc thành lập khu bảo tồn biển tại bãi cạn Scarborough có thể sẽ khiến mối quan hệ trên xấu trở lại. Kế hoạch của ông Duterte khá nhạy cảm vì kế hoạch này hàm ý Philippines sẽ có sự kiểm soát lãnh thổ ở vùng biển này. Các tàu tuần tra của Trung Quốc đã canh giữ bãi này từ năm 2012, và chính phủ cả hai phía đều nghi ngờ phía kia có kế hoạch xây dựng trên bãi để củng cố chủ quyền ở khu vực này.
Nếu kế hoạch của ông Duerte được thực hiện, ngư dân bất kỳ quốc tịch nào chỉ được phép đánh cá ở khu vực nước sâu ngoài bãi Scarborough, mà không được vào vùng đầm phá hình tam giác được khoanh bởi những mỏm đá tự nhiên.
“Đề xuất trên đến từ cả hai phía, từ các giới chức ngư nghiệp bởi vì bên trong bãi cạn này thực sự là một khu vực sinh sản đối với nhiều loài cá ở Biển Đông”, Giám đốc điều hành Viện Chính trị và Cải cách Bầu cử Philippines Ramon Casiple nói.
Nhưng chính phủ Trung Quốc đã không bộ lộ quan điểm của mình về ý tưởng này của ông Duterte. Theo Cố vấn An ninh Quốc gia Philippines – Hermogenes Esperon Jr, ông Duterte thông báo kế hoạch của mình về khu bảo tồn này với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong một cuộc gặp ngoài lề ở Hội nghị thượng đỉnh APEC ở Peru, nhưng là lãnh đạo Trung Quốc đã không nói ông có đồng ý với kế hoạch của ông Duterte trên bãi Scarborough hay không.Có lẽ là Trung Quốc không hài lòng nhưng cũng không muốn làm ảnh hưởng đến mối quan hệ mới được hàn gắn trở lại với Philippines.
“Với hành động như thành lập khu bảo tồn biển ở bãi cạn Scarborough để có hiệu ứng làm giảm căng thẳng ở Biển Đông, sẽ cần phải có sự nhất trí ‘ngầm’ của các bên liên quan. Nếu không, nó có nguy cơ dẫn đến leo thang căng thẳng, bất kể ý định của Manila có liên quan đến việc bảo vệ môi trường hay không”. Jonathan Spangler, người đứng đầu SCSTT – một tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận, độc lập về các vấn đề Biển Đông, thuộc Hiệp hội Nghiên cứu Chính sách châu Á-Thái Bình Dương có trụ sở ở Đài Loan, nói.