Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc dưới thời Tổng thống Donald Trump tồn tại nhiều ngòi nổ khiến căng thẳng có thể bùng phát bất cứ thời điểm nào.
Tàu khu trục Mỹ USS Decatur tại Biển Đông. Ảnh: America’s Navy
Lập trường của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump cùng các thành viên nội các tương lai của ông đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương và Trung Quốc gây nhiều tranh cãi. Bình luận viên Robert Farley của National Interest đưa ra 5 vấn đề tiềm ẩn nguy cơ khiến quan hệ Mỹ-Trung leo thang căng thẳng trong thời gian tới.
Biển Đông và biển Hoa Đông
Vấn đề Biển Đông và Biển Hoa Đông gần đây luôn là tâm điểm cho căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh.
Trên Biển Đông, Mỹ đang hỗ trợ một số nước phản đối tham vọng bành trướng lãnh thổ của Trung Quốc, còn tại biển Hoa Đông, Mỹ đang rơi vào tình cảnh khó xử khi phải phân vân xem xét nên giúp đỡ Nhật Bản bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ ở mức độ nào.
Bất chấp những tuyên bố phản đối chính sách bao bọc các nước đồng minh, lập trường chống Trung Quốc của Tổng thống đắc cử Mỹ có thể khiến Washington tiếp tục đẩy mạnh can dự vào Biển Đông và biển Hoa Đông, biến hai vùng biển này thành nơi đối đầu giữa hai cường quốc, đặc biệt trong bối cảnh Bắc Kinh không ngừng tăng cường sức mạnh hải quân, thể hiện rõ tham vọng kiểm soát biển.
Thương mại
Nhiều năm qua, cả Mỹ và Trung Quốc đều nỗ lực duy trì mối quan hệ thương mại ổn định, vốn giúp nền kinh tế toàn cầu tăng trưởng đáng kể từ cuối những năm 1980, đặt vấn đề kinh tế ra ngoài mối quan tâm chính trị và chiến lược.
Tuy nhiên, đội ngũ chuyển giao quyền lực của Tổng thống đắc cử Mỹ cam kết sẽ thay đổi tất cả. Ông Trump đã lên kế hoạch để thách thức Trung Quốc trên hàng loạt lĩnh vực thương mại, bao gồm nhiều vấn đề cốt lõi có thể ảnh hưởng tới mối quan hệ này.
Dù Washington và Bắc Kinh vẫn cần nhau, những tuyên bố đối đầu của ông Trump có khả năng châm ngòi cho một cuộc chiến tranh thương mại, có nguy cơ làm rối loạn nền kinh tế thế giới.
Triều Tiên
Triều Tiên từ lâu luôn là cơ hội và cũng là rắc rối đối với Trung Quốc.
Trong khi sự tồn tại của Triều Tiên ngăn chặn sự mở rộng của Hàn Quốc xuống gần biên giới Trung Quốc, chương trình hạt nhân và những hành động “khiêu khích” của nước này khiến Mỹ có cơ hội tái khẳng định vị trí ở Đông Bắc Á, tiếp tục triển khai nhiều khí tài quân sự.
Việc Trung Quốc, gần đây, ít quan tâm và hỗ trợ Triều Tiên hơn có thể khiến Bình Nhưỡng có những động thái mang tính thử nghiệm với cả Bắc Kinh và Washington, đẩy hai nước vào một cuộc xung đột khó lường.
Pakistan
Cách đây 45 năm, Pakistan từng giữ vai trò là cầu nối cho việc cải thiện quan hệ Mỹ – Trung. Tuy nhiên mối quan hệ giữa Islamabad và Washington gần đây đã trở nên căng thẳng.
Việc Mỹ và Ấn Độ tăng cường hợp tác quốc phòng nhằm tạo thế cân bằng với Trung Quốc khiến Pakistan phật lòng và tỏ thái độ cảnh giác. Ngoài ra, những nghi ngờ về việc Pakistan hỗ trợ khủng bố ở Ấn Độ và Afghanistan cũng khiến Mỹ thận trọng trong quan hệ với nước này.
Một cuộc đối đầu trực tiếp giữa Mỹ và Pakistan chắc chắn sẽ khiến căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh leo thang.
Đài Loan
Mặc dù Đài Loan từ lâu đã là điểm gắn bó quan trọng nhất trong quan hệ Mỹ-Trung, cuộc điện đàm mới đây giữa Tổng thống đắc cử Trump và lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn đã khiến vấn đề này tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bất ổn trong quan hệ hai nước.
Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ chờ thống nhất, kể cả bằng vũ lực nếu cần thiết. Tôn trọng nguyên tắc trên, Washington từ năm 1979 cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Bắc.
Ông Trump, trong cuộc điện đàm và trên các phương tiện truyền thông, lại tuyên bố sẽ xem xét lại chính sách dài hạn mơ hồ đối với Đài Loan.
Hiện chưa chắc chắn liệu Tổng thống đắc cử Mỹ có mạnh tay sử dụng Đài Loan để ép Trung Quốc nhượng bộ trong hàng loạt lĩnh vực khác hay không, hay đơn giản chỉ dừng lại ở mức độ “đánh tiếng” cho Bắc Kinh nhận thức được khả năng này.
Giới lãnh đạo Trung Quốc chắc chắn phải suy nghĩ nghiêm túc về chủ đề này để đưa ra phản ứng phù hợp với hành động được Bắc Kinh đánh giá là vi phạm “giới hạn đỏ”. Bất cứ tính toán sai lầm nào của cả hai bên đều có thể dẫn đến một cuộc xung đột khủng khiếp.