Chiếc vali bé nhỏ mà các Tổng thống luôn mang bên mình có khả năng hủy diệt thế giới. Vậy chúng được vận hành theo cơ chế nào?
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tiếp nhận “Quả bóng hạt nhân”.
Cơ chế vận hành vali hạt nhân của Mỹ
Vào 12h00 ngày 20/1, ông Donald Trump chính thức tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Mỹ và chính thức tiếp nhận chiếc Vali hạt nhân huyền thoại. Từ thời điểm này, ông Trump chính thức sở hữu quyền năng duy nhất tại nước Mỹ là phát động một cuộc tấn công bằng vũ khí hạt nhân.
Chiếc “Vali hạt nhân” bí ẩn này được mệnh danh là “Nuclear Football” (tức Quả bóng hạt nhân). Nó luôn ở bên người ông Trump khi ông ở Nhà Trắng, đồng thời nó sẽ luôn được một trợ lý quân sự xách theo trong những chuyến đi của Tổng thống Mỹ.
Tuy nhiên, “Vali hạt nhân” không có chứa nút phóng vũ khí hạt nhân như người ta thường nghĩ, mà gồm một một tấm thẻ chứa mã xác thực để tổng thống xác nhận danh tính và một số tài liệu có liên quan đến quy trình phát động một cuộc tấn công hạt nhân vào một quốc gia khác.
Ngoài ra, chiếc vali còn có một cuốn sách bìa đen, liệt kê các mục tiêu của đối phương và lựa chọn phương án tấn công; một cuốn số ghi danh sách các hầm trú ẩn an toàn trong trường hợp xảy ra chiến tranh hạt nhân và một văn bản 10 trang, hướng dẫn sử dụng Hệ thống Liên lạc Khẩn cấp.
Về quy trình tấn công hạt nhân, một khi đã quyết định phát động một cuộc tấn công hoặc phản đòn hạt nhân, trước tiên Tổng thống Mỹ sẽ sử dụng quyền của Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang để lựa chọn mục tiêu cần hủy diệt của đối phương và phương án tấn công hạt nhân.
Ngay khi xong thủ tục đó, quyền chỉ huy vụ phóng sẽ được trao cho Bộ trưởng Quốc phòng. Lệnh tấn công được chuyển tới các cơ quan của Lầu Năm Góc và sau đó, các mã xác nhận được niêm phong được gửi tới tổng hành dinh Sở chỉ huy chiến lược Hoa Kỳ đóng tại căn cứ Offutt, bang Nebraska.
Cuối cùng, lệnh tấn công lại được đưa đến đội thực hành, dùng mật mã đã được mã hóa để so sánh với mật mã đội thực hành đang giữ trong két sắt. Nếu các chuỗi mã trùng khớp với nhau, khi đó, cuộc tấn công mới chính thức bắt đầu.
Kíp điều khiển hai người sẽ nạp dữ liệu mục tiêu và tiến hành các quy trình bảo đảm khả năng vận hành của tên lửa. Để tên lửa chính thức kích hoạt rời bệ phóng, mỗi người phải vặn hai chìa khóa của mình cùng lúc và giữ trong khoảng 5 giây. Các chìa khóa được đặt cách xa nhau, tránh việc một người có thể tự ra lệnh phóng.
Như vậy, tuy Tổng thống Mỹ là người ra lệnh tấn công hạt nhân nhưng điều này sẽ không do Tổng thống trực tiếp tiến hành mà còn phải tuân thủ một quy trình chặt chẽ, từ trên xuống dưới.
Tuy thủ tục ra lệnh phóng từ xuất phát từ Tổng thống đến Lầu Năm Góc và xuống tới các đơn vị cơ sở có vẻ dài dòng nhưng trên thực tế, chúng diễn ra rất nhanh bởi các hệ thống cơ bản đều được tự động hóa.
Cơ chế vận hành vali hạt nhân của Nga
Nếu như ở Mỹ, Tổng thống là người duy nhất có quyền sở hữu vali hạt nhân thì tại Nga “sức mạnh hủy diệt” này được trao cho 3 nhân vật hàng đầu trong bộ máy chính quyền. Tương ứng với đó, vụ tấn công hạt nhân sẽ chỉ được tiến hành khi cả 3 nhân vật này cũng xác thực lệnh phóng.
Vali hạt nhân của Nga là một phần trong hệ thống tự động hóa mệnh lệnh tối cao và kiểm soát Lực lượng Hạt nhân Chiến lược (SNF), được hình thành vào những năm 1980, trong thời kỳ Liên Xô. Tên gọi chung cho của chúng là Cheget, được đặt theo tên dãy núi Cheget ở vùng Kabardino-Balkaria của Nga.
Những vali hạt nhân của Liên Xô được phát triển từ thập niên 80 dưới sự chỉ đạo của giám đốc Cơ quan tình báo Liên Xô (KGB) Yuri Andropov. Chúng xuất hiện lần đầu tiên khi cựu lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev lên nắm quyền tháng 3/1985.
Vali hạt nhân của Nga có hình dáng giống cặp đựng máy tính xách tay và nặng 11 kg. Nếu như ở Mỹ, Tổng thống là người duy nhất có quyền sở hữu vali hạt nhân, thì Nga có tới 3 Cheget do Tổng thống, Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng tham mưu trưởng quân đội nắm giữ.
Nhiệm vụ của Cheget là cho phép Tổng thống ra lệnh khởi động một cuộc tấn công hạt nhân bằng cách truyền mã tới bộ chỉ huy Lực lượng Tên lửa Chiến lược (SMF). Cheget là biểu tượng sức mạnh của người quyền lực nhất nước Nga và được bàn giao qua mỗi nhiệm kỳ tổng thống.
Phó tổng tham mưu trưởng quân đội Nga là người lựa chọn các sĩ quan xách vali hạt nhân tháp tùng Tổng thống. Trong mỗi phiên trực, các sĩ quan không chỉ canh gác mà còn phải đảm bảo khả năng hoạt động của vali và các kênh liên lạc đặc biệt.
Ba vali hạt nhân được kết nối với hệ thống liên lạc đặc biệt có tên mã Kavkaz gồm dây cáp, sóng radio và sóng vệ tinh nhân tạo, cung cấp thông tin cảnh báo sớm cho Tổng thống về mọi cuộc tấn công hạt nhân trên toàn cầu.
Kavkaz có khả năng điều khiển tên lửa hạt nhân, ngay cả khi hệ thống thông tin chính bị phá hủy.
Nếu Tổng thống quyết định tấn công hạt nhân, Cheget truyền hiệu lệnh sử dụng vũ khí có sức mạnh hủy diệt này tới thiết bị tiếp nhận thông tin cuối cùng mang tên Baksan được đặt tại các trung tâm chỉ huy của Bộ Tổng tham mưu, các lực lượng tên lửa, Hải quân và Không quân.
Theo Reuters, sau khi nhận tín hiệu mã hóa, nhân viên tại trung tâm sẽ dùng mã riêng để xác nhận chính Tổng thống đã gửi mệnh lệnh đó và ngay lập tức, một đường dây nóng được nối nhằm xác minh tình hình.
Khi 3 quan chức hàng đầu là Tổng thống, Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng tham mưu trưởng quân đội đưa ra quyết định cuối cùng, nhân viên sẽ kích hoạt mã tương thích và gửi chúng tới bệ phóng tên lửa và tàu ngầm hạt nhân. Khi ấy, các mã tích hợp và tên lửa phóng thẳng tới mục tiêu.
Sau khi Liên Xô sụp đổ, 3 vali hạt nhân được bảo vệ nguyên vẹn và bàn giao cho Nga năm 1991. Kể từ đó, Tổng thống đầu tiên của nước Nga là Boris Yeltsin không rời vali quyền lực nửa bước, ngay cả trong thời điểm ông trải qua ca phẫu thuật tim năm 1996 và 1999.
Vali hạt nhân Nga đã từng suýt bị sử dụng
Ví dụ điển hình là vào ngày 25-01-1995, thế giới đến gần một thảm họa hạt nhân nhất khi Na Uy phóng một tên lửa đẩy mang vệ tinh khí tượng lên khoảng không vũ trụ, có quỹ đạo bay về hướng nước Nga, nhưng không hề có thông báo về sự việc này.
Các radar cảnh báo sớm tên lửa đạn đạo của Nga đã phát hiện một quả “tên lửa đạn đạo liên lục địa” không xác định được chủng loại và chưa rõ khả năng mang đầu đạn hạt nhân, được phóng đi từ khu vực phụ cận Spitsbergen – Na Uy, hướng thẳng về phía nước này.
Thông tin này ngay lập tức được báo cáo lên Tổng thống Nga, lúc đó là ông Boris Yeltsin, đồng thời, các hệ thống radar dự cảnh, hệ thống chỉ huy, kiểm soát lực lượng phòng thủ tên lửa tự động được đặt trong tình trạng báo động ở mức cao nhất.
Thông thường, các tên lửa đạn đạo liên lục địa có vận tốc từ 25.000-30.000km/h, hành trình của một tên lửa liên lục địa đối đất mang đầu đạn hạt nhân từ Mỹ đến Nga hoặc đến Trung Quốc và ngược lại chỉ mất khoảng 30 phút, hoặc có thể chỉ hơn 10 phút nếu phóng từ trên tàu ngầm hạt nhân ở gần lãnh thổ đối phương.
Bộ chỉ huy trung ương của Nga cho rằng, đây có thể là một tên lửa đạn đạo liên lục địa của NATO, tấn công vào Nga từ các căn cứ phóng ở Na Uy. Lúc này, các thiết bị đo đạc của Nga dự kiến tên lửa đạn đạo này chỉ mất khoảng 5 phút nữa là bay đến Moscow.
Ngay lập tức Tổng thống Boris Yeltsin và các lãnh đạo cấp cao nhất đã hội ý khẩn cấp qua đường dây tối khẩn để bàn về “cú phản đòn hạt nhân”, trong khi đó, các thông tin về đường bay và khoảng cách của tên lửa này liên tục được xác định và cập nhật.
Sau này ông Yeltsin thừa nhận, trong thời điểm sinh tử đó, chiếc “Vali hạt nhân” huyền thoại mà chỉ những nhà lãnh đạo tối cao của Nga mới được sử dụng đã được chuyển đến trước mặt ông, Tổng thống Nga chuẩn bị đối diện với một quyết định lịch sử với “quả bóng hạt nhân”.
May mắn cho thế giới là trong vòng 5 phút nghẹt thở đó, các hệ thống radar cảnh báo tên lửa Nga đã kịp xác định đó chỉ là một tên lửa đẩy chứ không phải là tên lửa đạn đạo liên lục địa. Sau đó, Moscow đã nổi khùng lên vì sự bất cẩn của Na Uy suýt nữa đã giết chết toàn nhân loại.