Chưa có tín hiệu tăng quan hệ với Trung Quốc, Tổng thống Donald Trump khiến Bắc Kinh nóng lòng, cử đặc phái viên tới làm việc.
Ngày 27-28/2, ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc đã có chuyến công du Washington thăm chính thức và làm việc với chính phủ mới trong bối cảnh giữa hai nước đang có dấu hiệu căng thẳng xung quanh vấn đề thương mại và Biển Đông.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng ngày 27/2 đã xác nhận về thông tin trên, đồng thời cho biết nhân chuyến thăm, ông Dương Khiết Trì sẽ trao đổi quan điểm với các quan chức cấp cao của chính quyền Donald Trump về quan hệ song phương và các vấn đề quan tâm chung.
Trong 2 ngày có mặt tại Washington, ông Dương Khiết Trì sẽ gặp Ngoại Trưởng Mỹ Rex Tillerson và ông Tổng Trưởng Quốc Phòng James Mattis.
Ông Dương Khiết Trì là quan chức cấp cao Trung Quốc đầu tiên thăm chính thức nước Mỹ kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức ngày 20/1.
Việc Trung Quốc cử đặc phái viên sang làm việc với chính quyền mới của ông Donald Trump được diễn ra sau khi Bắc Kinh đang phải dùng rất nhiều kênh ngoại giao, kể cả cách đi cửa sau bằng gặp mặt gia đình ông Trump nhằm cải thiện quan hệ nhưng vẫn không thu được nhiều kết quả.
Trung Quốc là một trong những quốc gia ông Donald Trump không ưu tiên vào lịch điện đàm sau khi nhậm chức. Thậm chí, Bắc Kinh còn xếp sau Đài Loan trong danh sách của ông Trump khi ông quyết định gọi điện tới nữ lãnh đạo Thái Anh Văn trước khi gửi thư chúc mừng năm mới Chủ tịch Tập Cận Bình.
Dẫu vậy, những diễn biến trên Biển Đông diễn ra song song khiến cả phía chính quyền mới của ông Trump và chính phủ của ông Tập đều có lý do để không là bên mở lời trước cho một cuộc hẹn.
Ông Donald Trump đã không đề cập tới một cuộc gặp gỡ nào khác hay có kế hoạch cho các cấp dưới gặp gỡ những người đồng cấp Bắc Kinh. Cuộc gặp gỡ giữa Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp Mỹ Rex Tillerson bên lề Hội nghị Ngoại trưởng G-20 tại Đức cũng chỉ là đột xuất.
Ngay cả đội ngũ sau lưng Chủ tịch Tập Cận Bình gồm cả ngôi trường Đại học cũ của ông cũng đang cố gắng để dàn xếp một cuộc gặp với cố vấn tài chính riêng của Tổng thống Trump.
Ban Cố vấn Đại học Thanh Hoa vẫn đang nỗ lực sắp xếp các cuộc gặp giữa người giúp việc trực tiếp cho Chủ tịch Tập Cận Bình với Giám đốc điều hành Tập đoàn Blackstone- Tỷ phú Stephen Schwarzman hiện nay cũng là Chủ tịch Diễn đàn Chiến lược và chính sách được Donald Trump thành lập để quân sư cho ông.
Khi đầy đủ những cách tiếp cận của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đối với ông Donald Trump, bao gồm cả cuộc gặp giữa hai vị Ngoại trưởng bên lề Hội nghị G-20 vừa qua vẫn “chưa đủ đô”, chuyến đi này của vị đặc phái viên sẽ là sợi dây kết nối công khai, bắc một nhịp cầu trong nỗ lực cải thiện quan hệ ngoại giao mà Bắc Kinh muốn nhắm gửi tới Washington.
 |
| Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải và con gái ông Trump, Ivanka. Ảnh: China Daily. |
Sự im lặng của chính quyền mới của ông Donald Trump buộc thúc đẩy Chủ tịch Trung Quốc có những bước đi mạnh mẽ hơn là lựa chọn cách ngoại giao công khai này.
Có thể nói, Tổng thống Donald Trump đã lựa chọn các chiến lược ngoại giao phù hợp với Trung Quốc – kẻ tám lạng, người nửa cân với Hoa Kỳ.
Từ việc im lặng, không lên lịch điện đàm trước và “khích tướng” khi điện đàm tới nhà lãnh đạo Đài Loan, ông Donald Trump đã khiến Chủ tịch Tập Cận Bình không lựa chọn cách tiếp cận công khai thông thường như việc đặt lịch hẹn cho một cuộc gặp cấp nhà nước giữa hai bên.
Ông Tập Cận Bình đã lựa chọn rất nhiều cách tiếp cận “sau lưng” khác như tiếp cận từ gia đình: cuộc gặp với con rể và con gái Ivanka, từ những cố vấn riêng thân cận với ông Trump… làm ấm dần các mối quan hệ.
Sau những nỗ lực của Bắc Kinh, ông Trump “bắt rồi lại thả” khi tổ chức điện đàm với nhà lãnh đạo Trung Quốc và lại viết thư tay nhân ngày Tết Nguyên Đán.
Sau những căng thẳng trên Biển Đông, ông Donald Trump không nhượng bộ nữa.
Dù nắm được ý đồ quân sự lâu dài của Trung Quốc trên Biển Đông, cũng như không dám manh động của Bắc Kinh tại vùng biển tranh chấp phức tạp này, việc Mỹ càng gia tăng các động thái quân sự sẽ là chiến thuật mà ông Donald Trump sử dụng lâu dài ở khu vực này.
Điều này không khiến Trung Quốc có ý định chia sẻ khu vực quý giá này với Mỹ nhưng sẽ khiến Bắc Kinh có nhiều hành động cẩn trọng hơn.
Chuyến đi của nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc sẽ hóa giải một phần nào đó chiến lược mà Bắc Kinh lựa chọn để đáp lại những toan tính của ông Donald Trump tại đây.
 |
| Ông Trump “im lặng là vàng”, ông Tập cuống cuồng lo hóa giải mâu thuẫn Trung – Mỹ |
Bên cạnh nỗ lực ngoại giao, Trung Quốc đã biến những ưu thế mà mình có được giành lấy sự chú ý từ phía Mỹ. Trung Quốc biết rằng hợp tác cùng có lợi có nghĩa nghĩa là phải đưa ra một sự nhượng bộ và hợp tác trong bất cứ lĩnh vực nào có thể.
Bắc Kinh đã thể hiện sự sẵn sàng trong một lĩnh vực Washington đặc biệt quan tâm thông qua việc ngừng nhập khẩu than từ CHDCND Triêu Tiên.
Tất nhiên về mặt công khai, Bắc Kinh cho rằng quyết định này chỉ thuần túy là vấn đề hạn ngạch. Nhưng với sự lo ngại của người Mỹ về vụ Bình Nhưỡng thử tên lửa mới nhất, Trung Quốc có thể tính toán về một củ cà rốt cho Donald Trump, đồng thời là một cây gậy cảnh báo Kim Jong-un.
Đương nhiên, khi đó, thế giới không nhìn vào Mỹ và chỉ trích mà nhìn vào Trung Quốc hành xử với những người bạn của mình.