Nếu chỉ đơn thuần quan sát thái độ giận dữ của Bắc Kinh trước việc Mỹ triển khai hệ thống lá chắn tên lửa (THAAD) tại Hàn Quốc, người ta có thể cho rằng mục tiêu nhắm đến của THAAD là Trung Quốc. Nhưng cả Washington và Seoul đều khẳng định hệ thống này là cần thiết để bảo vệ Hàn Quốc trước sự tấn công của Bắc Triều Tiên.
Một vụ bắn thử tên lửa thuộc hệ thống lá chắn (THAAD) tại quần đảo Marshalls, nam Thái Bình Dương, hồi 2012.
THAAD là gì?
THAAD viết tắt từ Terminal High Altitude Area Defense (tạm dịch Hệ thống phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối), được chế tạo để bắn hạ các hỏa tiễn đạn đạo tầm ngắn, trung bình và tầm xa trong giai đoạn cuối cùng, tức khi chúng đang rơi xuống.
Theo hãng sản xuất Lockheed Martin, hoạt động này gồm bốn bước. Trước tiên, một hệ thống radar nhận dạng hỏa tiễn địch, và mục tiêu lập tức được nhắm đến. Một hỏa tiễn bắn chận được khai hỏa từ hệ thống phóng tên lửa đặt trên xe chuyên dụng, phá hủy hỏa tiễn địch bằng động năng. Vì mối đe dọa được hóa giải ngay từ trên cao, nên tác động của vũ khí hủy diệt hàng loạt được giảm nhẹ.
THAAD vô cùng cơ động, gồm bốn bộ phận chính : một xe chuyên dụng phóng hỏa tiễn, tám tên lửa bắn chặn, một hệ thống radar cơ động và một hệ thống kiểm tra nối kết nhiều bộ phận khác nhau với trung tâm chỉ huy bên ngoài.
Được thiết kế để chống lại các tên lửa Scud của Irak trong chiến tranh vùng Vịnh, nay THAAD được Hoa Kỳ bố trí tại nhiều nơi trên thế giới, trong đó có đảo Guam và Hawai. Và từ năm ngoái, Lầu Năm Góc loan báo sẽ triển khai tại Hàn Quốc, như biện pháp phòng vệ trước việc Bắc Triều Tiên tiếp tục chương trình nguyên tử và bắn thử hỏa tiễn đạn đạo.
Tuần này, tình hình bán đảo Triều Tiên đột ngột căng thẳng. Hôm thứ Ba, báo chí Bình Nhưỡng loan báo đã cố gắng tấn công các căn cứ quân sự Mỹ tại Nhật Bản. Số hỏa tiễn được Bắc Triều Tiên bắn đi cho thấy nước này đang thử nghiệm làm thế nào nhanh chóng triển khai các tên lửa trong trường hợp chiến tranh. Cùng ngày, Hoa Kỳ thông báo bắt đầu đưa THAAD đến Hàn Quốc. Do địa điểm chưa sẵn sàng, hệ thống lá chắn tên lửa tạm thời đặt tại một căn cứ Mỹ ở Osan, và việc triển khai có thể hoàn tất vào tháng Sáu.
Cũng trong ngày thứ Ba, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Cảnh Sảng (Geng Shuang) tuyên bố đây là mối đe dọa quan trọng đối với Trung Quốc, và “sẽ kiên quyết có những biện pháp cần thiết để bảo vệ các lợi ích an ninh của chúng tôi”.
Hệ thống radar tinh vi của THAAD
Washington Post nhận xét, thoạt nhìn thì khó thể hiểu được cơn thịnh nộ của Bắc Kinh đối với THAAD. Một mặt, đây chỉ là một hệ thống phòng vệ. THAAD không mang theo các đầu đạn để tấn công, mà chỉ dựa vào các hỏa tiễn bắn chặn để phá hủy tên lửa địch. Và tuy trên lý thuyết, hệ thống này có thể sử dụng để ngăn chặn các hỏa tiễn đạn đạo của Trung Quốc, nhưng THAAD chỉ can thiệp vào giai đoạn cuối cùng.
Hơn nữa, Trung Quốc, ông anh lớn lâu nay của Bắc Triều Tiên, cũng đã tỏ ra bực tức trước các vụ bắn hỏa tiễn mới đây của Bình Nhưỡng. Bắc Kinh đã ngưng nhập khẩu than đá của Bắc Triều Tiên, làm ảnh hưởng trầm trọng đến nền kinh tế của đất nước bị cô lập này.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận xét sự giận dữ của Bắc Kinh không nhắm vào các hỏa tiễn, mà chủ yếu do lo ngại trước hệ thống radar tinh vi của THAAD. Các radar này có thể theo dõi những hệ thống tên lửa của Trung Quốc, tạo ưu thế lớn cho Hoa Kỳ trong trường hợp xảy ra xung đột với Bắc Kinh trong tương lai. Một số nhà phân tích Trung Quốc còn cho rằng bản thân THAAD chỉ được sử dụng một cách hạn chế chống lại Bắc Triều Tiên, mà việc triển khai hệ thống radar mới là mục đích chính.
Nhìn rộng hơn, Bắc Kinh lo sợ Hoa Kỳ có thể sử dụng cả Hàn Quốc lẫn Nhật Bản để cầm chân Trung Quốc trong tương lai. Hoàn Cầu Thời Báo đã viết : « Nếu Hàn Quốc nhất định trở thành con rối của Mỹ, Trung Quốc sẽ phải hành động ».
Bắc Kinh sẽ trả đũa thế nào?
Trước hết là tấn công vào kinh tế Hàn Quốc. Bắc Kinh đã hạn chế các hoạt động kinh doanh của các công ty Hàn Quốc tại Trung Quốc, trong đó có việc đóng cửa các cửa hàng Lotte, một tập đoàn đã nhượng đất sân gôn cho việc triển khai THAAD. Nhiều biện pháp khác có thể được đưa ra, như các công ty du lịch ngưng bán vé đi Hàn Quốc, kêu gọi tẩy chay sản phẩm của Seoul và thậm chí hủy các buổi trình diễn của các ngôi sao K-pop.
Những động thái này sẽ khiến Hàn Quốc thiệt hại nặng vì những năm gần đây lệ thuộc Trung Quốc nhiều về kinh tế. Trung Quốc là bạn hàng lớn nhất của nước này, giá trị xuất khẩu năm 2014 lên đến 142 tỉ đô la, gấp đôi so với doanh số bán sang Hoa Kỳ. Bắc Kinh gây áp lực vào thời điểm nữ tổng thống Park Geun Hye đang vướng xì-căng-đan, số phận của bà có thể sẽ được quyết định trong tuần này.
Đối với Hoa Kỳ, việc triển khai THAAD tại Hàn Quốc là một trong những động thái thực sự đầu tiên nhằm đối phó với Bắc Triều Tiên, kể từ khi ông Donald Trump nhậm chức cho đến nay. Tuy nhiên theo Washington Post, phản ứng dữ dội của Bắc Kinh và những hành động khiêu khích của Bình Nhưỡng, cho thấy tình hình hiện rất phức tạp.