Người của đảng Cộng hòa chờ suốt 8 năm để có thể lấp đầy Lầu Năm Góc bằng những người cùng phe, nhưng Mattis lại dùng toàn thân tín cũ của Obama, thậm chí Clinton.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ, James Mattis. Ảnh: Getty
Bộ trưởng Quốc phòng đang “đốt” hết vốn liếng chính trị cần có?
Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis, một cựu Tổng tư lệnh Thủy quân lục chiến, đã từng được đón chờ như một lực lượng ôn hòa trong chính quyền Trump. Tuy nhiên, việc ông đề cử những nhân viên cũ của chính quyền Obama vào các vị trí quan trọng trong Lầu Năm Góc đã gây không ít khó chịu trong các nghị sỹ Cộng hòa ở những ủy ban quan trọng.
Ngoài việc thất vọng với những lựa chọn nhân sự “khác thường” đó của Mattis, các nhà lập pháp Cộng hòa cũng than phiền rằng ông Mattis khá miễn cưỡng trong việc thúc đẩy tăng ngân sách quốc phòng.
Không được lòng các nhà lập pháp Cộng hòa và những phụ tá cấp cao ở Quốc hội, ông Mattis được đánh giá là đang “đốt” hết những vốn liếng chính trị mà ông cần để bắt đầu dẫn dắt và định hình lại Lầu Năm Góc.
Trước đây, khi được Trump đề cử vào vị trí Bộ trưởng Quốc phòng, ông Mattis đã được cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ hoan nghênh và kỳ vọng như một lực lượng “quản chế” trước một tổng thống có phần “bốc đồng”.
Thế nhưng, những nghị sỹ Cộng hòa trong Ủy ban Quân vụ của Thượng viện đã nhanh chóng bất ngờ với các quyết định nhân sự của Mattis. Họ vốn hy vọng rằng những đồng minh “lý tưởng” sẽ được đảm nhận các vị trí quan trọng trong Bộ Quốc phòng.
“Tất nhiên ông Mattis đang phải đảm đương một công việc khó, nhưng có vẻ thỉnh thoảng ông ấy quên mất rằng chúng ta [đảng Cộng hòa] đã thắng cử”, một nghị sỹ Cộng hòa giấu tên trong Ủy ban Quân vụ của Thượng viện cho biết
“Chúng tôi đã chờ suốt 8 năm để có thể lấp đầy các vị trí đó [trong Bộ Quốc phòng] bởi những người Cộng hòa” – một nghị sỹ Cộng hòa khác nói.
“Chúng tôi biết Trump không liên quan tới các sắp xếp nhân sự, và có thể có một chút khác biệt trong thực tế so với kỳ vọng, nhưng luật bất thành văn là một chính quyền Cộng hòa thì nên bổ nhiệm những người Cộng hòa vào các vị trí cao trong những cơ quan liên bang”.
Những lựa chọn nhân sự lạ thường
Khi các nghị sỹ Cộng hòa đề cử những nhân sự có nền tảng chính trị và chưa từng công khai chỉ trích tổng thống Trump (ví dụ như Randy Forbes -cựu nghị sỹ bang Virginia – cho vị trí Bộ trưởng Hải quân, hay cựu thượng nghị sĩ Jim Talent của bang Missouri cho các vị trí cấp cao trong Bộ Quốc phòng), Bộ trưởng Mattis đã tỏ ra lúng túng.
Thay vì chọn những người như Forbes hay Talent, Mattis lại chọn cho mình những cấp phó với kinh nghiệm công việc trong các lĩnh vực là luật, ngoại giao và kinh doanh.
Thậm chí, Mattis còn định bổ nhiệm Michèle Flournoy – một quan chức cũ trong Bộ quốc phòng thời ông Obama – làm Thứ trưởng cho mình, và mới đây hơn là đề cử một cựu quan chức của chính quyền Bill Clinton vào vị trí thứ trưởng quản lý quân lực và sẵn sàng chiến đấu. Tất nhiên các nghị sỹ Cộng hòa đã phản đối và ngăn chặn thành công những đề cử nhân sự này của Mattis.
Điểm bất đồng mới đây nhất giữa vị Bộ trưởng Quốc phòng và các nhà lập pháp Cộng hòa là trường hợp nhà ngoại giao Anne Patterson. Bà Patterson là Đại sứ của Mỹ tại Ai Cập thời ông Obama, và Mattis định đề cử bà vào vị trí thứ trưởng quản lý chính sách trong Bộ Quốc phòng.
Hai nghị sỹ Cộng hòa là Ted Cruz và Tom Cotton đã công khai chống lại việc đề cử Patterson vì sự thiếu kinh nghiệm của bà trong lĩnh vực Quốc phòng. Cotton đã bày tỏ sự phản đối với Phó Tổng thống Mike Pence, còn Cruz thì đã thẳng thắn bày tỏ quan điểm của mình khi được Trump tham vấn.
Chỉ vài phút sau khi Trump và Cruz có cuộc trò chuyện, Mattis nhận được điện thoại từ Nhà Trắng với yêu cầu rút tên bà Patterson khỏi danh sách đề cử và tìm một ứng viên khác thay thế.
Vì sao Mattis đã có những lựa chọn như vậy?
Một số cựu quan chức của Bộ Quốc phòng Mỹ phát biểu với trang Politico rằng, thực ra Bộ trưởng Mattis đang ở vào một thế rất khó, đó là đã có quá nhiều nhân sự tiềm năng ở phía Cộng hòa từng công khai chỉ trích Trump trong suốt chiến dịch tranh cử.
Có rất ít lựa chọn, Mattis phải tìm nhân sự cấp cao cho Bộ Quốc phòng trong số những người Dân chủ hoặc những người không có nền tảng chính trị.
Jeremy Bash, cựu phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng thời ông Obama đánh giá: “Khi lựa chọn Mattis, Tổng thống đã chọn một người có uy tín đối với cả hai đảng, một người được xem là cứng rắn chứ không răm rắp nghe lời Tổng thống hay là phía Cộng hòa”.”
“Độc lập là một phẩm chất quan trọng của một Bộ trưởng Quốc phòng, thế nhưng sự độc lập đó sẽ làm các lực lượng chính trị thất vọng. Nếu không làm theo sự sắp đặt sẵn, bạn sẽ có đủ uy tín để làm những việc có tính chất ‘lưỡng đảng’. Bạn chỉ thỉnh thoảng phải đi theo quan điểm của đảng này hoặc đảng kia mà thôi”, Bash nói.
Để làm dịu sự tức giận của những nhà lập pháp Cộng hòa, tuần trước Nhà Trắng đã công bố ứng viên Pat Shanahan ((Phó chủ tịch Boeing, không phải một chính trị gia ở Washington hay có kinh nghiệm quân sự) cho vị trí Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, cùng với đó là đề cử 4 cựu quan chức trong các chính quyền Cộng hòa tiền nhiệm cho các vị trí chủ chốt khác trong bộ.
Thế nhưng động thái đó chưa chắc đã làm các nghị sỹ Cộng hòa nguôi ngoai, vì họ cho rằng vấn đề của Bộ trưởng Mattis không chỉ là trong việc lựa chọn nhân sự.
Những nghị sỹ Cộng hòa “diều hâu” còn thất vọng vì Mattis không thành công trong việc đấu tranh nâng ngân sách quốc phòng lên quá mức tăng 3% mà Nhà Trắng đã đưa ra.
Mattis sau đó đã trấn an các nghị sỹ rằng ông sẽ “bù” lại cho họ khi chính ông sẽ đưa ra và trình dự thảo ngân sách quốc phòng vào năm 2019. Tuy nhiên, các nghị sỹ Cộng hòa cho rằng 2019 là quá muộn một phần vì có thể lúc đó Cộng hòa đã có thể không còn là phe đa số ở Quốc hội.
Các nghị sỹ Cộng hòa cho rằng điều cấp thiết là Mattis phải thực tế khi xử lý các vấn đề với Quốc hội.
“Tất cả mọi người đều đánh giá ông ấy rất cao, nhưng ông ấy chẳng có nhạy cảm chính trị gì cả, và thậm chí ông ấy còn không nghĩ mình cần phải có ‘cảm giác’ chính trị nữa. Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng là một công việc thực sự mang tính chất chính trị”, một quan chức quốc phòng thời Tổng thống Bush nói.