Theo báo New York Times (NYT) ngày 17.7, bậc thầy dàn dựng ‘tài liệu nhạy cảm’ của Nga chính là ông Yuri Chaika, Viện trưởng Viện kiểm sát liên bang Nga (VKSLB).
Viện trưởng Chaika cạnh Tổng thống Putin – Ảnh: Sputnik
Trong tiếng Nga, ‘Kompromat’ có nghĩa “tài liệu nhằm gây hại’, và NYT nói đây là một nghệ thuật phao tin gây hại cho uy tín của một đối thủ chính trị hoặc một quốc gia thù địch trong lịch sử nước Nga hiện đại.
Bày chiêu loại kẻ thích “chơi gái” để lên chức
Và NYT dẫn chứng ông Chaika là một bậc thầy Kompromat: Cuối năm 1999, một đoạn video clip dâm ô quay cảnh một người đàn ông trần truồng trên giường với 2 cô gái, được công bố trên đài truyền hình nhà nước Nga, rồi được ông Chaika công nhận có vụ “đồi trụy” này.
Tờ báo Mỹ khẳng định ông Chaika hưởng lợi từ đoạn video, do nó phá tan sự nghiệp của người tiền nhiệm của ông: Yuri Skuratov, được cho là người đàn ông trần truồng trong video. Lúc đó, ông Skuratov đang nghi Tổng thống Nga Boris Yeltsin và các cộng sự tham nhũng.
Dù được đánh giá là quyết đoán trong hành xử công việc, Skuratov lại có một điểm yếu chết người: ham gái. Skuratov bị gài dính vào một số ả giang hồ, bị quay trộm và đoạn video đã được dùng làm công cụ uy hiếp ông.
Để gây sức ép, bản sao cuộn băng thậm chí được gửi cho đài truyền hình nhà nước Nga.
Đoạn video khiến ông Skuratov bị bay chức, ông Chaika trở thành quyền Viện trưởng Viện kiểm sát liên bang Nga (viết tắt VKSLB), và rồi chính thức giữ chức này từ năm 2006.
Ông Skuratov khẳng định không phải ông trong đoạn video, nhưng quyền Viện trưởng Chaika nhấn mạnh nó có thực và là “cơ sở pháp lý”để mở cuộc điều tra.
Giới truyền thông Nga bám theo đề tài này, thậm chí đài truyền hình nhà nước Nga còn phỏng vấn một trong hai cô gái giang hồ trong video. Cô nói: “Ông ấy là một ông bác tốt. Tôi tiếc cho ông ấy”.
Ông Chaika dính líu vụ “bôi bẩn” bà Clinton ?
Theo NYT, ông Chaika được cho là nguồn cung cấp thông tin có thể “bôi bẩn” bà Hillary Clinton, đối thủ tranh chức tổng thống Mỹ 2016 và thua ông Donald Trump.
Trong những e-mail tự công bố tuần trước, con trai trưởng của Tổng thống Mỹ là Donald Trump Jr. (Trump “con”) thừa nhận anh sốt ruột gặp nữ luật sư Nga Natalia Veselnitskaya hồi tháng 6.2016 tại New York, sau khi anh được cho biết bà này có thông tin có thể làm bà Clinton mất uy tín.
Trump “con” cũng được giới thiệu bà Veselnitskaya là luật sư của chính phủ Nga, nhưng bà Veselnitskaya nói chỉ là một luật sư tư nhân và không có quan hệ với Điện Kremlin.
Ở cuộc gặp luật sư Nga còn có em rể Jason Kushner của Trump “con” và trưởng nhóm tranh cử Paul Manafort, và một cựu sĩ quan tình báo Nga nay là nhà vận động hành lang ở Mỹ.
Theo NYT, trong vụ này, cựu nhà báo lá cải trở thành ông bầu ca nhạc Rob Goldstone (người Anh) là người tổ chức cuộc gặp giữa nhóm Trump “con” với bà Veselnitskaya.
Chưa thể rõ thông tin giả định của ông Chaika là gì, nhưng lúc đó, ông Chaika đang thúc đẩy cách chống Luật Magnitsky, một lệnh trừng phạt Nga ngược đãi nhân quyền do chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama thông qua, tiếp sau cái chết trong tù năm 2009 của Sergei Magnitsky, một luật sư Nga dám nói về một vụ tai tiếng gian lận tiền thuế cấp độ lớn.
Năm 2012, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký luật cấm công dân Mỹ nhận con nuôi người Nga, để phản ứng luật trên.
Theo NYT, cách ông Chaika chống Luật Magnitsky là cố gắng bôi nhọ uy tín của doanh nhân Mỹ gốc Nga William J. Browder, người vận động hành lang để luật này được thông qua. Đã có những cáo buộc các mạnh thường quân của đảng Dân chủ trốn thuế và Browder bị tố cáo có dính líu.
Ông Chaika cũng cáo buộc tương tự đối với Browder, trong một tuyên bố trên trang web của ông, và trong các tài liệu gửi Hạ nghị sĩ Dana Rohrabacher (đảng Cộng hòa) khi nghị sĩ này thăm Moscow.
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn, ông Rohrabacher nói ông chưa bao giờ tính dùng thông tin của ông Chaika để chống lại đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016.
“Chơi dao có ngày đứt tay”
Còn phải chờ xem cuộc gặp của Trump “con” có đề tài bàn luận nào mang tính giật gân như đoạn video mà Skuratov bị “dính đòn” Kompromat hay không.
Nhưng trải nghiệm Kompromat của ông Chaika sau này cho thấy “chơi dao có ngày đứt tay”.
Sau vụ video “bắt quả tang Skuratov chơi gái”, ông Putin được ông Yeltsin chọn làm người kế nhiệm chức tổng thống hồi cuối năm 2000, điều cho phép ông Chaika trở thành quyền Viện trưởng VKSLB.
Rồi ông trở thành Bộ trưởng Tư pháp, trước khi quay lại ghế Viện trưởng VKSLB hồi năm 2006, trong một cuộc cải tổ các cơ quan tình báo và bảo vệ pháp luật.
Nhưng ở ghế này, ông Chaika bất ngờ phạm sai lầm: mở cuộc điều tra nghi án tham nhũng ở cơ Cơ quan an ninh liên bang Nga (FSB, hậu thân của Cục tình báo Liên Xô KGB).
Nên năm 2007, ông Putin lại chỉnh đốn quyền lực của ngành kiểm soát, giao Cục điều tra (tương đương FBI) kiểm soát các vụ trọng án.
Cục điều tra được coi là một lực lượng đối đầu với ông Chaika. Năm 2011, cơ quan này cáo buộc con trai ông Chaika là Artyom Chaika, là tay “bảo kê” cho các sòng bạc phi pháp ở Vùng Moscow.
Sau đó, Artyom không bị truy tố tội danh nào, nhưng vụ ầm ĩ này làm nhạt nhòa uy tín của cha anh.
Nhà phân tích chính trị Stanislav Belkovsky của tổ chức nghiên cứu Viện chiến lược quốc gia (ở Moscow) nói về vai trò “bậc thầy Kompromat” của Viện trưởng Chaika “Ông ấy là kiện tướng, nhưng không phải trong bất kỳ cuộc đấu nào”.