Một hạm đội gồm 6 tàu chiến Úc đang trực chỉ Biển Đông để thực hiện một cuộc hành trình dài 2 tháng bao gồm các cuộc diễn tập quân sự và các chuyến đi ghé thăm các hải cảng trong khu vực. Động thái này chưa gì đã bị truyền thông nhà nước Trung Quốc đả kích như một hành động nhằm ‘vây hãm’ Trung Quốc.
Biển Đông. Ảnh tư liệu
Báo Daily Telegraph tường thuật rằng chính phủ của Thủ Tướng Malcolm Turnbull đã xúc tiến kế hoạch đã ấp ủ từ lâu, là điều hải quân Úc tham gia các cuộc tập trận quy mô trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, được coi là nhiệm vụ tác chiến lớn nhất của Úc trong hơn 30 năm qua.
Dẫn đầu hạm đội Úc gồm các tàu chiến HMAS Melbourne, HMAS Darwin, HMAS Toowoomba, HMAS Parramatta và HMAS Sirius, là tàu đổ bộ trực thăng lớp Canberra HMAS Adelaide, tàu chiến lớn nhất được chế tạo cho Hải quân Hoàng gia Australia. Tàu này được hải quân Australia miêu tả là “một trong những tàu chiến không – thủy – bộ lợi hại nhất trên thế giới, giúp Úc củng cố khả năng chiến đấu trên các vùng biển lớn quanh lục địa Úc Châu.
Với trọng tải 27.000 tấn, chiều dài 230 m và chiều rộng 32 m, ngoài thủy thủ đoàn 325 người, tàu có thể chở theo 18 trực thăng, hơn 1000 binh sĩ được trang bị vũ khí đầy đủ cùng 110 xe tải, xe bọc thép và xe tăng. HMAS Canberra còn có cả một bệnh viện 3 tầng với 56 giường.
Tàu được hạ thủy vào thời điểm căng thẳng đang lớn dần ở Biển Đông sau những hành động hung hăng của Trung Quốc để khẳng định tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông.
Trong một bài phân tích về sức mạnh của Hải quân Úc cách đây vài năm đăng trên trang mạng chinamil, Tiến sĩ Hùng Chí Vĩnh, một nhà nghiên cứu thuộc Viện nghiên cứu Nam Hải của Trung Quốc, cảnh giác về sự lợi hại của các chiến hạm lớp Canberra. Ông Vĩnh nói khi hai chiếc tàu đổ bộ chiến đấu lớp Canberra của Hải quân Úc đi vào hoạt động, nó sẽ trở thành “mối đe dọa lớn nhất đối với chiến lược của Bắc Kinh trên Biển Đông”.
Chiến lược Biển Đông của Australia
Các chi tiết về lộ trình của hạm đội Úc khởi hành từ hôm 4/9 trong một sứ mệnh kéo dài 2 tháng, vẫn chưa được công bố. Bộ trưởng Quốc phòng Úc Marise Payne cho biết nhiệm vụ của hạm đội này là “chứng minh khả năng của Lực lượng Quốc phòng Úc tiến hành một loạt hoạt động quân sự, từ chiến tranh chống tàu ngầm, cho tới các hoạt động cứu trợ nhân đạo và hỗ trợ thiên tai.”
Ý nghĩa chiến lược sâu xa hơn của động thái của Canberra, điều hạm đội Úc đến Biển Đông, điểm nóng của thế giới nơi xung đột quân sự có thể xảy ra, là để chứng tỏ quyết tâm của Australia muốn duy trì sự hiện diện tại Tây Thái Bình Dương, theo tinh thần các bạch thư quốc phòng Úc từ năm 2009. 2013 và 2016.
Báo Daily Telegraph của Anh mới đây tường thuật rằng đã có các cuộc thảo luận cấp Bộ trưởng để xác định lập trường của Canberra về các cuộc tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông, và. bàn về những giải pháp chiến lược của Australia cho khu vực Tây Thái Bình Dương.
Cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc nói từ trước tới nay, nước Úc vẫn chú trọng tới vấn đề ngăn chặn di dân và tị nạn, nhưng các cuộc diễn tập quân sự và các chuyến cập cảng của hạm đội Úc trong sứ mệnh lần này, là “tự nguyện và bất thường”.
Tờ Hoàn cầu Thời báo nói: “Rõ ràng Canberra muốn chứng tỏ sức mạnh của mình, củng cố quan hệ với các nước láng giềng, và đóng một vai trò lớn hơn trong an ninh khu vực”, tuy nhiên tờ báo cảnh cáo rằng khi sử dụng các lực lượng quân sự của mình trong khu vực hay xa hơn, “Canberra tự đẩy mình vào thế chấp nhận vai trò thứ yếu, theo chân Hoa Kỳ, rập khuôn theo lập trường của Mỹ”.
Nước Úc từ trước tới giờ vẫn tự coi mình như một cường quốc bậc trung, không hoàn toàn độc lập về mặt an ninh. Nhưng tình hình thế giới đã thay đổi từ khi Tổng thống Trump lên nhậm chức tại Hoa Kỳ. Có dấu hiệu cho thấy Mỹ không tha thiết với việc đóng một vai trò tích cực trong các vấn đề an ninh khu vực, thậm chí có thể triệt thoái khỏi khu vực Á Châu-Thái Bình Dương nếu làm như vậy có thể phục vụ các lợi ích chiến lược riêng của mình.
Các nhà chiến lược Úc tin rằng một nước Trung Quốc hùng mạnh, quyết đoán hơn, có thể mang lại một số bất định cho khu vực. Mặc dù không có cách nào có thể thay thế được cường quốc số 1 thế giới, Canberra muốn tập hợp các nước láng giềng để cùng nhau, cưỡng lại chính sách bành trướng của Trung Quốc.
Bài viết của Tờ Hoàn cầu Thời báo trích lời Thủ Tướng Australia Malcolm Turnbull phát biểu tại cuộc Đối thoại Shangri-La hồi đầu năm nay, ví von trật tự mới tại vùng Á Châu-Thái Bình Dương là “Cá lớn nuốt cá bé, cá bé nuốt tôm tép”, để bình luận rằng Canberra không dấu giếm ý định muốn trở thành phát ngôn nhân của “các con cá bé và tôm tép.”
Tác giả bài viết, một nhà nghiên cứu tại Học viện Quốc phòng Quân đội Nhân dân Trung Quốc, lưu ý rằng trong thời gian gần đây, Úc đã tìm cách ve vãn Nhật Bản và Ấn Độ để mưu tìm một vai trò lớn hơn trong ASEAN và khu vực. Úc tỏ ý muốn độc lập khỏi Hoa Kỳ, và sẵn sàng hành động một mình dù cho Mỹ có mặt hay không, tác giả đặt câu hỏi: “vấn đề là liệu vai trò đó có tính xây dựng hay không”?
Tác giả cảnh báo “Canberra cần phải thận trọng để tránh bị sa lầy trong các cuộc tranh chấp khu vực ở biển Hoa Đông và Biển Đông.
Tác giả bài viết kết luận:
“Nước Úc nên duy trì sự trung lập của mình thay vì “kết bè kết đảng” với các nước khác. Dù gì đi nữa, Australia cũng nằm bên ngoài khu vực Biển Đông và Biển Hoa Đông.”
Ngân sách quốc phòng của Úc trong năm tài chính 2017-2018, là 27,4 tỷ đô la. Bộ Quốc phòng Úc cho biết trước năm 2021, sẽ tăng ngân sách quốc phòng lên tới 2% GDP. Và như vậy, Australia sẽ là một trong những nước có tỷ lệ tăng ngân sách quốc phòng nhanh nhất khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.