Liên quan đến khu vực Thái Bình Dương, Le Monde có bài phóng sự mang tựa đề « Trên chiến hạm Auvergne tại Biển Đông ». Bài báo tường thuật lại chuyến hải hành của chiến hạm hiện đại Pháp tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, đang bị Bắc Kinh yêu sách chủ quyền.
Chiến hạm chống tàu ngầm Auvergne của Pháp.
Ngày thứ Sáu 20/10, Auvergne, chiến hạm mới nhất của Hải quân Pháp, đi làm nhiệm vụ tại Biển Đông, hướng về quần đảo Trường Sa hiện đang bị nhiều nước đòi hỏi chủ quyền, mà hàng đầu là Trung Quốc, với những cơ sở vững chắc tự động xây lên tại đây. Trong những ngày sau đó, chiến hạm Auvergne đến quần đảo Hoàng Sa ở ngoài khơi Việt Nam, đã bị Bắc Kinh quân sự hóa, trở thành phòng tuyến ở sườn phía nam.
Biển Đông : Đại dương luôn sục sôi
Bản đồ hàng hải của Anh được trải rộng trong buồng lái chiếc Auvergne. Các thủy thủ Pháp còn nhiều điều phải học hỏi về Biển Đông, với độ sâu đến 4.000 mét, nơi phân nửa hàng hóa trên thế giới được vận chuyển qua đây. Căng thẳng khu vực và thế giới tăng lên do chính sách bành trướng của Trung Quốc, mà phương Tây gọi là chiến thuật « việc đã rồi ». Hải quân Pháp thực hiện chuyến tuần tra đầu tiên đến tận phía bắc khu vực, với nhiệm vụ ưu tiên là chống tàu ngầm.
Các nước ở khu vực Thái Bình Dương (Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nga, Pháp, Úc) luôn bảo đảm sự hiện diện cụ thể trên Biển Đông, và cũng trong ngày 20/10 ba chiến hạm chống tàu ngầm của Nga vừa đến Manila, một hôm trước hội nghị các bộ trưởng Quốc Phòng Đông Nam Á.
Thuyền trưởng Xavier Breitel cho biết : « Dưới nước cũng có lắm người », trong đó tất nhiên có các tàu ngầm Trung Quốc, kể cả những chiếc tàu ngầm hạt nhân mới nhất của Giải phóng quân nước này. Hôm 28/10, Bắc Kinh cũng đã thông báo thành lập một đơn vị cứu hộ tàu ngầm thuộc hạm đội Nam Hải, do số lượng triển khai đông đảo ở đây.
Trung Quốc sẽ phản ứng như thế nào trước sự hiện diện của Auvergne và trực thăng Caïman của chiến hạm Pháp ? Từ 2015, hơn một chục tàu chiến Pháp đã du hành gần Trường Sa. Tuy phương tiện hạn chế, nhưng Hải quân Pháp vẫn tiến hành tuần tra Biển Đông với nhiệm vụ thám báo. Dù chỉ di chuyển trong vùng biển quốc tế, tức bên ngoài khu vực 12 hải lý của các đảo tranh chấp, phân nửa các chiến hạm Pháp đều bị Bắc Kinh nhận ra và cảnh báo, hoặc chất vấn qua sóng radio, hoặc thô bạo hơn là cho tàu đeo theo sát nút. Tuy nhiên Pháp chỉ « đi qua vô hại » để thực hiện quyền tự do hàng hải, khác với các « chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải » của Mỹ.
Đi qua vô hại và bảo vệ tự do hàng hải
Các chiến hạm Mỹ đi trọn vòng xung quanh các đảo tranh chấp, du hành sát các rạn san hô, vẽ nên những vòng số 8 rộng lớn trên mặt biển…Hồi tháng Tám, chiếc USS McCain đã tiến gần Đá Vành Khăn (Mischief) thuộc quần đảo Hoàng Sa, chỉ cách có 6 hải lý. Đây là chiến dịch tuần tra vì tự do hàng hải thứ ba tại Biển Đông, kể từ khi ông Donald Trump lên làm tổng thống, người luôn cáo buộc Trung Quốc đã xâm chiếm các đảo này. Bắc Kinh nói rằng đây là « hành động làm phương hại nặng nề chủ quyền của Trung Quốc », khẳng định đã « trục xuất » chiến hạm Mỹ.
Chiếc Auvergne dự kiến đi cách các đảo tranh chấp từ 13 đến 30 hải lý, lặng lẽ hướng đến vĩ tuyến số 10. Radar và hệ thống nhận dạng, thiết bị siêu âm đều tắt, trực thăng cất trong hangar, chiến hạm hiện ra không lớn hơn một chiếc tàu đánh cá trong tầm nhìn đối thủ. Tuy nhiên trong giai đoạn hai thì khác hẳn.
Các thủy thủ được gọi vào vị trí chiến đấu từ lúc 20 giờ. Trong đêm, cờ hiệu, đèn chiếu và máy ảnh đều sẵn sàng, chuẩn bị đối phó với quân Trung Quốc, vì tất cả đều phải được ghi âm, ghi hình. Thuyền trưởng Xavier Breitel nhấn mạnh : « Phía sau là cuộc chiến truyền thông ». Sự tinh tế nằm ở chỗ phản ứng nhân danh an ninh hàng hải thay vì theo luật chiến tranh, nhưng không bao giờ tỏ ra phải tuân phục mệnh lệnh của quân đội Trung Quốc. Ông Breitel nói : « Tôi vẫn đi tiếp cùng một hướng, với cùng tốc độ ».
Biển Đông đầy dẫy radar, tàu ngầm Trung Quốc
Thứ Bảy 20/10, Đá Công Đo (Commodore) hiện ra ở cánh trái, trên màn hình. Bên ngoài trời nóng như thiêu, chỉ có những ngư dân hành nghề rải rác. Nhưng phía bên trên, gần Đá Vành Khăn, có hai trạm radar Trung Quốc đang hoạt động, rồi đến trưa lại thấy thêm radar thứ ba. Các dữ liệu trao đổi đều bị ghi lại. Ở phía đông, một tàu tiếp liệu Trung Quốc cũng tiến đến Đá Vành Khăn.
Qua khỏi vĩ tuyến thứ 10, chiếc Auvergne hiện hình. « Chiến hạm Pháp ! », sĩ quan trực ban hét lên trên sóng radio. Radar lại được bật lên, các công cụ chiến tranh điện tử của Trung Quốc chắc chắn nhận ra. Trực thăng sẵn sàng cất cánh cùng với sonar – thiết bị siêu âm trông giống như chiếc phao, đáng ngại đối với các tàu ngầm. Nhưng chẳng có ai đáp lại, cũng không có chiếc tàu nào hướng về Auvergne. Từ cầu tàu, các thủy thủ quan sát những chiếc tàu gỗ nhiều màu gần đó. Chúng trông giống những tàu cá thật sự, thay vì lực lượng dân quân giả dạng của Trung Quốc ở Hoàng Sa. Chiến hạm Pháp buộc phải giữ nguyên hướng đi. Đổi hướng, vòng ngược lại hay né tránh được coi như thái độ gây hấn trên biển. Một sĩ quan trực ban nói : « Vấn đề là nếu tránh các tàu cá, rốt cuộc có thể phải đi vào lãnh hải ».
Chủ nhật 22/10, chiến hạm Auvergne ra khỏi quần đảo Trường Sa. Trực thăng bay lên bầu trời màu chì, để chắc chắn là không bị theo dõi. Gần đến bãi cạn Scarborough, xuất hiện một tuần duyên Trung Quốc. Thiết bị siêu âm tiếp tục thăm dò dưới nước, và dường như phát hiện được một tàu ngầm.
Chiến hạm Pháp bị kèm sát tại Hoàng Sa
Trên vùng biển động, chiếc Auvergne hướng về Hoàng Sa. Trung Quốc có hai chục điểm tiền tiêu tại đây, và tăng cường thiết trí quân sự trên 8 đảo của quần đảo này. Thứ Tư 25/10, chiến hạm vẽ nên một vòng xoáy ngoài khơi đảo Linh Côn (Lincoln, thuộc nhóm đảo An Vĩnh, Hoàng Sa), định đi về hướng Singapore. Khi đi ngang Đá Bông Bay (Bombay, cũng thuộc nhóm An Vĩnh), tàu lại phát hiện các radar Trung Quốc.
Phản ứng của Trung Quốc bất ngờ xảy ra khi chiến hạm Pháp vượt qua đảo Phú Lâm (Woody) bên cánh phải, đi dọc theo bãi Macclesfield. Một máy bay dọ thám Trung Quốc xuất hiện từ phía đông bắc, chứng tỏ Bắc Kinh bố trí mọi phương tiện quân sự để theo dõi Biển Đông từ xa. Chiếc phi cơ vòng phía trên chiếc Auvergne bay về hướng nam, rồi quay trở lại hướng bắc. Hai lần chiến hạm Pháp đổi hướng, cả hai lần chiếc máy bay đều vòng theo. Như vậy cho dù im lặng, hải quân Trung Quốc vẫn theo dõi chiến hạm Auvergne ngay từ đầu cuộc hành trình.
Bắc Kinh chứng tỏ ý định không lay chuyển về việc củng cố các vị trí ở Hoàng Sa và Truờng Sa. Đô đốc Denis Bertrand, chỉ huy trưởng phụ trách Thái Bình Dương của Pháp nhận định : « Nếu tự do hàng hải bị xâm phạm tại đây, thì chẳng bao lâu sẽ bị xâm phạm ở khắp mọi nơi ».
Le Monde kết luận, có nguy cơ một ngày nào đó Biển Đông bị biến thành ao nhà của Trung Quốc, làm phương hại đến lợi ích các cường quốc biển khác. Khi tuần tra tại vùng biển nhiệt đới xa xôi này, Hải quân Pháp hy vọng làm chậm lại khả năng trên.