Các bức ảnh chụp từ vệ tinh gần đây cho thấy Trung Quốc đang âm thầm tiến hành xây dựng, khai hoang ở Biển Đông, và khả năng sẽ gia tăng yêu sách đối với vùng biển, Reuters cho biết thông tin từ các nhà ngoại giao và quan chức quân đội.
Trong khi thế giới đang tập trung vào Triều Tiên và Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 ở Bắc Kinh, chủ đề tranh chấp Biển Đông đã trượt khỏi những dòng tin chính trong những tháng gần đây, theo Reuters.
Tuy nhiên, các mối tranh chấp vẫn còn đó, và Reuters mới nhận được các bức ảnh mới chụp từ vệ tinh cho thấy Trung Quốc đang tiếp tục phát triển các cơ sở trên đảo Bắc và đảo Cây ở quần đảo Hoàng Sa.
Một số người cho rằng Trung Quốc sẽ triển khai các máy bay chiến đấu đầu tiên trên đường băng của họ tại quần đảo Trường Sa trong vài tháng tới. Các quan chức quân sự ở khu vực cho biết Bắc Kinh đang sử dụng các cơ sở mới để mở rộng hoạt động triển khai hải quân và canh gác bờ biển lấn sâu vào khu vực Đông Nam Á.
Ông Bonnie Glaser, chuyên gia an ninh về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington (Mỹ), nói: “Họ đã xây dựng những cơ sở rộng lớn này, các chuyên gia dân sự và quân đội của Trung Quốc đều luôn thể hiện rõ rằng họ sẽ sử dụng chúng trọn vẹn hơn khi tới thời điểm chiến lược.”
“Tôi nghĩ câu hỏi ở đây là khi nào, chứ không phải là liệu Trung Quốc sẽ bắt đầu khẳng định quyền lợi mạnh mẽ hơn ở Biển Đông… và đó có thể là vào thời điểm mà Trung Quốc chọn lựa”, ông Glaser nói với Reuters.
Tại Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc vừa qua, ông Tập Cận Bình đã nêu bật chủ đề xây dựng đảo ở Biển Đông.
“Việc xây dựng các hòn đảo và các rạn san hô ở Biển Đông đã có những tiến bộ vững chắc”, ông Tập nói với Quốc hội.
Hai bức ảnh vệ tinh cho thấy hoạt động xây dựng của Trung Quốc ở Đảo Cây thuộc quần đảo Hoàng Sa. Ảnh trên chụp tháng 11 năm 2015. Ảnh dưới chụp tháng 10 năm 2017 (Ảnh: Planet Labs / REUTERS)
Vấn đề này có thể sẽ được đưa ra trong chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump tới châu Á, bắt đầu vào tuần này.
Ông Michael Cavey, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, nói: “Chúng tôi vẫn quan ngại về các mối căng thẳng ở Biển Đông, đặc biệt là những vấn đề gây ra bởi việc cải tạo đất đai và quân sự hóa các tiền đồn xung đột và việc sẵn sàng sử dụng các biện pháp cưỡng chế để khẳng định các tuyên bố của họ”.
Ông Cavey cho biết Hoa Kỳ đã liên tục yêu cầu Trung Quốc “không tiếp tục cải tạo đất, xây dựng các cơ sở mới và quân sự hóa các thực thể tranh chấp”.
Ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc kiểm soát Đảo Bắc thuộc quần đảo Hoàng Sa ở Biển Đông, tháng 9 năm 2017. (Ảnh: Planet Labs / REUTERS)
Trong một bài phát biểu tại Singapore vào tháng 10, nhà lãnh đạo quân sự cao cấp nhất của Hoa Kỳ tại khu vực cho biết: Mặc dù Washington thúc đẩy Bắc Kinh kiềm chế Triều Tiên, nhưng Mỹ vẫn sẽ khiến Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về các hành động phản đối các quy tắc và chuẩn mực quốc tế.
“Chúng tôi cũng muốn Bắc Kinh làm nhiều hơn nữa để chấm dứt các hành động khiêu khích ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, nơi mà Trung Quốc đang xây dựng sức mạnh chiến đấu và lợi thế vị trí trong nỗ lực khẳng định chủ quyền mà họ tự xưng đối với các thực thể hàng hải đang tranh chấp”, Đô Đốc Harry Harris, chỉ huy Tư lệnh Thái Bình Dương Mỹ, cho biết.
Đô đốc Mỹ Harry Harris (Ảnh: Wikipedia)
Tháng 7, Tổng thống Trump đã phê duyệt kế hoạch tròn một năm cho phép Hải quân Mỹ tiến hành các hoạt động tự do hàng hải ở Biển Đông nhằm chống lại tuyên bố chủ quyền phi pháp của Trung Quốc tại khu vực. Động thái này cho thấy quan điểm cứng rắn của ông Trump về Biển Đông, khác xa chính quyền tiền nhiệm. Dưới thời Obama, Hải quân Mỹ phải xin phép từng lượt, từng lượt, mỗi khi muốn tiến hành một hoạt động tự do hàng hải tại vùng biển.
Cựu Tổng thống Obama bị chỉ trích vì chính sách mềm mỏng với Trung Quốc, tạo cơ hội cho Trung Quốc xây dựng và gia tăng hiện diện quân sự ở Biển Đông. Ông Obama đã không cho phép hải quân Mỹ tiến hành các cuộc tuần tra tự do hàng hải trên Biển Đông từ năm 2012 đến năm 2015, theo tạp chí Hải quân (Navy Times) của Mỹ. Trong thời gian đó, Trung Quốc ra sức xây dựng các đảo nhân tạo và lắp đặt các thiết bị quân sự, tạp chí này cho biết.
Tổng thống Trump trách chính quyền Obama đã cho phép Trung Quốc xây dựng đảo trên Biển Đông (Ảnh: Getty)
Tổng thống Trump cho thấy ông có quan điểm cứng rắn hơn về Biển Đông. Ông nói với Reuters vào tháng 2: “Điều này không xảy ra dưới chính quyền Trump, điều này đã xảy ra dưới chính quyền Obama. Nhiều thứ đã diễn ra mà đáng lẽ chúng không được phép. Một trong số đó là việc xây dựng một tổ hợp quân sự khổng lồ ở giữa Biển Đông.”
Trung Quốc nhận chủ quyền tại Biển Đông với đường ranh giới 9 đoạn, bất chấp một phán quyết của tòa án quốc tế đã bác bỏ tuyên bố này. Các bên khác cũng có tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia, Đài Loan và Brunei.