Hôm 9/4 Đại sứ Philippines tại Trung Quốc Jose Santiago Santa Romana cho biết: Manila mong muốn đạt thỏa thuận khai thác dầu và khí đốt với Bắc Kinh tại Biển Đông trong thời gian tới.
Sau khi tin này được phát đi, nhiều nhà phân tích cho rằng đây có thể là ẩn họa cho Philippines, kể cả khả năng mất chủ quyền.
Ông Đại sứ Philippines tỏ ra khôn ngoan khi cho rằng, Philippines muốn tăng cường an ninh năng lượng của mình và hai bên đã có thiện chí chính trị để đạt thỏa thuận. Tuy nhiên, Manila và Bắc Kinh cần có thời gian để đảm bảo đáp ứng các mục tiêu.
Những điều ông Romana đưa ra không lâu sau khi quan chức hai nước nhất trí theo đuổi khai thác dầu mỏ và khí đốt chung. Việc khai thác này dựa trên “khung pháp lý phù hợp” ở Biển Đông.
Thế nào khai thác chung? Đây là đề tài tranh luận kéo dài, nhiều khi khá căng thẳng giữa các chuyên gia. Đã có những cảnh báo, thỏa thuận khai thác chung có thể gây họa cho Philippines, thậm chí mất chủ quyền.
Theo ông Jay Batongbacal, Giám đốc Viện Các vấn đề hàng hải và luật Biển tại Đại học Philippines, chưa biết thỏa thuận có được ký hay không, nhưng chỉ riêng chuyện Philippines chấp nhận đàm phán cũng đủ vô hiệu hóa nỗ lực tự thăm dò và khai thác của nước này.
Bắc Kinh sẽ đạt mục tiêu ngăn cản hoạt động dầu khí của các bên khác tại những khu vực mà nước Trung Quốc áp đặt chủ quyền phi pháp. Với thái độ cứng rắn của Trung Quốc, Philippines rất khó đạt được thỏa thuận khai thác chung mà không đánh mất chủ quyền quốc gia. Còn nếu không thực hiện thỏa thuận sau khi ký kết, Philippines không chỉ đối mặt với sức ép quân sự, mà còn chịu thiệt hại kinh tế nặng nề từ những đòn trừng phạt của Trung Quốc.
Dường như tuyên bố của ông Đại sứRomana là sự dọn đường cho chuyến đi của Tổng thống Rodrigo Duterte vào ngày 9/4. Ông Duterte đã lên đường sang Trung Quốc dự diễn đàn Bác Ngao và dự kiến sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày hôm nay 10/4.
Mặc dù Philippines gần đây tỏ ra “mềm yếu” trước Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông nhưng, theo tờ Thương báo của Philippines ngày 22/3, Bộ Ngoại giao Philippines cho biết nước này sẽ không bao giờ từ bỏ chủ quyền bãi cạn Scarborough.
Một hạ nghị sĩ Philippines, ông Gary Alejano đã phê phán mạnh mẽ Tổng thống Philippines quá nhu nhược với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông. Thậm chí ông Alejano đề xuất phải tiến hành luận tội Tổng thống.
Đáp lại, ông Rodrigo Duterte cho rằng, cứng rắn với Trung Quốc sẽ làm cho binh sĩ Philippines đổ máu. Mạnh như Mỹ cũng không thể buộc Bắc Kinh phải tuân theo.
Ông Dutertet nói trắng phớ rằng, nếu ông Gary Alejano muốn đánh nhau với Trung Quốc thì mời ông đi đầu! Tổng thống sẽ rất vui mừng cử ông Gary Alejano dẫn quân đến tấn công Trung Quốc ở quần đảo Trường Sa. Philippines không cần viện trợ của Mỹ cũng có thể sống được. Người Mỹ có thể tự ăn những viện trợ này. Từ nay Philippines sẽ thực hiện chính sách ngoại giao độc lập, chơi với những nước mình thích.
Tỏ ra mềm yếu với Bắc Kinh như thế nhưng Mani la vẫn ngấm ngầm xây dựng trái phép ở Trường Sa. Tờ Thanh niên Trung Quốc ngày 20/3 dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana cho biết Philippines đang có kế hoạch xây dựng một đường băng và một cảng ở đảo Thị Tứ, thuộc quần đảo Nam Sa (Trường Sa của Việt Nam). Philippines cũng tuyên bố sẽ nâng cấp tám công trình quân sự trên các đảo, đá ngầm do Philippines đang kiểm soát ở Biển Đông.
Xem ra cái vẻ mềm yếu của Manila là cái “khôn ăn người”. Khi Mỹ mạnh thì ngả theo Mỹ, ngãng ông hàng xóm. Còn khi Trung Quốc đem món hời kinh tế ra dụ dỗ bèn quay ngoắt, xa Mỹ thân Trung. Một quốc gia muốn giàu mạnh và phát triển bền vững không thể có chính sách đối ngoại sớm nắng chiều mưa như thế!