Sau khi điều tên lửa và máy bay vận tải quân sự xuống Trường Sa, giới chuyên gia cảnh báo Trung Quốc sẽ sớm đưa chiến đấu cơ tới khu vực.
Chương trình Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) hôm qua đăng bài phân tích cùng hình ảnh vệ tinh chụp hôm 28.4 cho thấy máy bay Y-8 của Trung Quốc xuất hiện trên đá Xu Bi trong quần đảo Trường Sa của VN.
i Y-8 là máy bay vận tải quân sự nhưng vài phiên bản của loại máy bay này có thể được dùng cho mục đích tuần tra biển hoặc trinh sát. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc điều loại phi cơ này tới Xu Bi, và động thái này đánh dấu Trung Quốc đã triển khai máy bay quân sự trên cả 3 đường băng ở Xu Bi, Vành Khăn và Chữ Thập. Ba thực thể này đều thuộc Trường Sa nhưng bị Trung Quốc chiếm đóng và bồi đắp thành đảo nhân tạo phi pháp. Hồi tháng trước, tờ Philippine Daily Inquirer đăng ảnh chụp ngày 6.1 cho thấy 2 máy bay vận tải quân sự Y-7 của Trung Quốc xuất hiện trên Vành Khăn. Cách đây hơn 2 năm, Trung Quốc đã điều máy bay tuần tra biển được cho là Y-8 đến Chữ Thập.
Khi được yêu cầu bình luận thông tin mới, Bộ Ngoại giao Trung Quốc trả lời rằng bộ này không biết tình hình như AMTI mô tả nhưng ngụy biện rằng các hoạt động của nước này ở Trường Sa “cần thiết để bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia”, theo Bloomberg. Trong khi đó, giới quan sát cho rằng triển khai Y-8 tới Xu Bi là hành động đáng lo ngại mới nhất của Trung Quốc tại Trường Sa trong thời gian gần đây.
Hôm 3.5, kênh CNBC dẫn một số nguồn tin tiết lộ trong 30 ngày qua, Trung Quốc đã âm thầm điều tên lửa hành trình chống hạm YJ-12B và hệ thống tên lửa đối không HQ-9B đến Chữ Thập, Vành Khăn và Xu Bi.
AMTI nhận định hầu hết những hoạt động gần đây của Trung Quốc ở bãi đá này theo mô hình Bắc Kinh đã thực hiện tại đảo Phú Lâm trong quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền VN. Ngoài việc triển khai máy bay vận tải quân sự và tên lửa, Trung Quốc cũng đã điều chiến đấu cơ J-10 và J-11 tới đảo Phú Lâm. Từ đó, giới phân tích AMTI dự đoán Bắc Kinh sẽ sớm đưa hai loại chiến đấu cơ này tới Trường Sa.
Trước tình trạng trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng hôm 8.5 nêu rõ: “VN đề nghị phía Trung Quốc với tư cách là quốc gia lớn ở khu vực và thế giới, thể hiện trách nhiệm trong việc duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông, không tiến hành quân sự hóa, rút các trang thiết bị quân sự triển khai trái phép trên các cấu trúc thuộc chủ quyền của VN, tôn trọng chủ quyền của VN đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, tuân thủ nghiêm túc Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển giữa VN và Trung Quốc, cũng như Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc”.