Giải quyết tranh chấp trên Biển Đông thông qua các cuộc đàm phán giữa Trung Quốc và ASEAN không còn tác dụng, một nữ Tiến sỹ Khoa học Chính trị ủng hộ quan điểm của Tổng thống Philipines Duterte nói với tờ Phil Star.
Bà Aileen Baviera, Tiến sỹ Khoa học Chính trị, kiêm Giám đốc điều hành của Quỹ Phát triển Đại học Châu Á Thái Bình Dương, nói bà thích cơ chế đàm phán “đơn phương” thay vì sự tham gia của tất cả các nước ASEAN trong các cuộc đàm phán về Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) với Trung Quốc.
“ASEAN vẫn rất cần để giải quyết nhiều vấn đề, nhưng ASEAN nhìn vào vấn đề Biển Đông như thế nào? Đó có phải là vấn đề giữa Trung Quốc-ASEAN, có phải là điều mà ASEAN cần quan tâm không?”, bà Baviera nói trong một cuộc thảo luận bàn tròn tại thành phố Pasig, Philippines.
Bà lưu ý tranh chấp trên Biển Đông chỉ liên quan đến Trung Quốc và một số nước thành viên ASEAN.
“Trung Quốc coi trọng Mỹ, chứ không phải là ASEAN. Mọi thứ Trung Quốc thực hiện ở Biển Đông đều dựa trên việc quan sát những động thái của Hoa Kỳ… Do đó việc đám phán đa phương với Trung Quốc là không thực tế”, bà Baviera nhận định.
Trong khi Trung Quốc và ASEAN đang tiến hành các cuộc đàm phán về COC, Bắc Kinh và Manila cũng đang tổ chức các cuộc đàm phán song phương về Chính phủ của Tổng thống Duterte cho rằng Trung Quốc muốn giải quyết vấn đề song phương nên đã quyết định từ bỏ phán quyết của Tòa trọng tài La Hay vào tháng 7/2016 với phần thắng thuộc về Philippines trên Biển Đông.
Tháng trước, Chính phủ Duterte nói Philippines sẽ không can thiệp vào việc quân sự hóa của Bắc Kinh trên các đảo nhân tạo ở Biển Đông vì đó là vấn đề giữa Trung Quốc và Mỹ, tờ Phil Star cho biết.
“Tổng thống đã nhiều lần nói rằng đó là vấn đề giữa hai nước [Mỹ-Trung]. Chúng tôi không thể tham gia vào vấn đề này, nhưng tất nhiên, chúng tôi lo ngại vì có sử dụng đường thủy đó cho vấn đề thương mại”, phát ngôn viên của Tổng thống Duterte, Harry Roque, cho hay.
Có thể thấy những bình luận của bà Baviera về vấn đề Biển Đông phản ánh quan điểm của chính phủ Duterte.
Ý kiến phản biện
Giáo sư Ben Schreer, tại Đại học Macquarie, Úc, có quan điểm khác với bà Baviera và chính phủ của Tổng thống Duterte.
Ông cho rằng Trung Quốc đang muốn biến Biển Đông thành ao nhà của họ bằng việc liên tiếp quân sự hóa các đảo tranh chấp trên Biển Đông, thường xuyên quấy nhiễu ngư dân Việt Nam, Philipines và Đài Loan; cản trở các hoạt động hàng hải và hàng không trên vùng biển này.
Vì thế ông cho rằng Biển Đông là vấn đề không chỉ của ASEAN mà là vấn đề của thế giới, nó là vấn đề đa phương chứ không phải vấn đề đơn phương. Nếu là vấn đề đa phương thì phải giải quyết theo cơ chế đa phương.
“Chúng ta không nên sai lầm khi nhìn Biển Đông như một vùng biển đơn lẻ. Biển Đông kết nối với Đài Loan, Đông Bắc Á và với Ấn Độ Dương. Trung Quốc muốn kiểm soát Biển Đông không chỉ vì nước này có tuyên bố chủ quyền ở đó mà là muốn kiểm soát cả thế giới”, Giáo sư Schreer nói.
Mặc dù Tổng thống Rodrigo Duterte muốn gần gũi với Trung Quốc nhưng Bắc Kinh vẫn thường xuyên có các hành động ngược đãi ngư dân Philippines. Gần đây nhất, Cảnh sát biển Trung Quốc đã gần như cướp trắng những hản sản giá trị nhất mà ngư dân Philippines đánh bắt được ở vùng biển thuộc đảo Scarborough khi chỉ dùng một ít nước đóng chai và mì ăn liền để đổi.
Ông Duterte đã không có phản ứng gì để bảo vệ người dân của mình, mà còn biện minh cho hành động của Cảnh sát biển Trung Quốc khi nói rằng họ có đôi chút nhầm lẫn về việc nhận thức giá trị của lô hải sản nên mới dùng những vật phẩm không có giá trị lắm để trao đổi.