Những năm gần đây, Trung Quốc đã âm thầm đẩy mạnh các hoạt động du lịch tới các đảo, đá mà nước này chiếm đóng trái phép tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Đây là một trong thủ đoạn tinh vi nhằm hợp thức hóa lãnh thổ chiếm đóng phi pháp và kiểm soát hoàn toàn Biển Đông của Trung Quốc.
Con tàu“Giấc mơ Biển Đông” đưa khách du lịch trái phép tới cái gọi là “thành phố Tam Sa” thuộc quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam. Nguồn: Reuters
Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng, phương tiện cho du lịch biển trái phép
Trong những năm qua, cùng với các hoạt động quân sự hóa, mở rộng bồi đắp đảo nhân tạo ở Biển Đông, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào ngành du lịch biển, đảo nhằm thúc đẩy hoạt động này vươn ra Biển Đông, thậm chí là tới các khu vực mà Trung Quốc đang chiếm đóng phi pháp. Các biện pháp đó có thể khái quát như sau:
Thứ nhất, Trung Quốc ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng, phương tiện cho hoạt động du lịch biển, đảo. Ngày 06/2/2017, Ngân hàng Trung Quốc (BOC) đã khai trương trái phép chi nhánh tại cái gọi là “thành phố Tam Sa”, thực chất là quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam, nhằm tạo điều kiện cho người dân thanh toán và sử dụng dịch vụ tại đây. Trước đó, Công ty phát triển vận tải quốc tế Tam Á (7/2016) công bố kế hoạch mua từ 5 đến 8 tàu du lịch chở khách mới trong vòng 5 năm tới, đồng thời xây dựng thêm 4 bến tàu ở Tam Á, đảo Hải Nam. Đây là trung tâm du lịch cung cấp tour du lịch tàu biển ở vùng Biển Đông. Hiện nay các tàu xuất phát từ cảng biển trên hòn đảo nhân tạo Phoenix gần thành phố Tam Á trên đảo Hải Nam. Trong tương lai, Phoenix sẽ trở thành cảng du lịch lớn nhất cấp dịch vụ cho 2 triệu khách du lịch mỗi năm. Trên đảo này, Trung Quốc sẽ xây dựng các khách sạn, nhà hàng, công viên, cửa hàng miễn thuế. Ông Liu Junli, Chủ tịch công ty SICDC cho biết công ty này đang vận hành tàu “Giấc mơ Biển Đông” và dự kiến bổ sung 2 tàu mới tới hoạt động trái phép xung quanh nhóm đảo Lưỡi Liềm, thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Bên cạnh đó, Trung Quốc tiếp tục khởi công xây dựng các công trình khác như khách sạn, các cửa hàng sẽ được xây dựng trái phép ở nhóm đảo Lưỡi Liềm. Còn tại Trường Sa, chính quyền tỉnh Hải Nam từng công khai sẽ mở rộng hoạt động du lịch ra quần đảo này vào trước năm 2020.
Thứ hai, Trung Quốc tích cực tạo cơ chế thông thoáng nhằm thu hút khách du lịch. Ngày 19/4/2018, tỉnh Hải Nam thông báo miễn thị thực cho công dân của 59 quốc gia bắt đầu từ ngày 01/5/2018. Quy định mới cho phép du khách được miễn thị thực có thể đi riêng lẻ và ở lại Hải Nam trong thời gian lên tới 30 ngày, thay vì phải đi theo nhóm và không được ở quá 21 ngày như trước. Các nước được bổ sung vào danh sách miễn thị thực nhập cảnh vào Hải Nam mới là Bỉ, Brazil, Hy Lạp, Ba Lan và Qatar. Theo Tân hoa xã, quy định mới sẽ “mở rộng cửa hơn nữa ngành du lịch và thu hút thêm nhiều du khách quốc tế tới Hải Nam, đồng thời sẽ thúc đẩy phát triển ngành hàng không và phát triển kinh tế trên hòn đảo du lịch nổi tiếng”. Trong khi đó, giới chuyên gia cho rằng việc Trung Quốc miễn visa cho khách du lịch tới Hải Nam có thể lót đường cho một số du khách có tính hiếu kỳ tham quan các thực thể trong vùng biển đang tranh chấp với các nước khác.
Vừa qua, chính quyền tỉnh Hải Nam đã kêu gọi, mời chào các cá nhân, doanh nghiệp tư nhân tham gia khai thác, xây dựng phát triển tại các đảo không có người ở ở Biển Đông để phục vụ các mục đích khác nhau, trong đó quy định thời hạn đầu tư cho hoạt động nuôi trồng thủy sản là 15 năm, hoạt động du lịch giải trí là 25 năm, hoạt động khai thác khoáng sản là 30 năm, các dự án công trình phục vụ dân sinh là 40 năm và thậm chí nếu xây dựng cảng biển là 50 năm.
Thứ ba, Trung Quốc cũng chủ động tăng cường hợp tác cùng khai thác trong lĩnh vực du lịch với các nước. Đài quốc tế TQ (3/7/2018) đưa tin đại diện của nhiều công ty tàu du lịch nổi tiếng và công ty cho thuê tàu biển của Trung Quốc đã đến Manila, Subic và Palawan của Philippines để tiến hành khảo sát về hợp tác du lịch, nhằm tận dụng các cảng biển, điều kiện thiên nhiên của Philippines để phát triển du lịch tàu biển. Một số nguồn tin cho biết Trung Quốc đang hối thúc chính quyền Philippines áp dụng chính sách thị thực tiện lợi hơn và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp lữ hành của Trung Quốc đầu tư, phát triển.
Thứ tư, Trung Quốc đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến về hoạt động du lịch biển và hoạt động du lịch yêu nước, nhằm quảng bá đến người dân về chủ quyền biển đảo và thành quả, chính sách của nhà nước trong vấn đề biển đảo. Khách du lịch tham gia các tour ra Biển Đông phải đảm bảo một số quy định bắt buộc như là người Trung Quốc đại lục, không vi phạm pháp luật, không có hành vi chống chính quyền, có quá trình phấn đấu tốt… Vì vậy, du lịch biển được coi là một hoạt động hướng về tổ quốc và thể hiện tinh thần yêu nước của người dân Trung Quốc.
Trung Quốc đã tổ chức nhiều tour du lịch trái phép ở Biển Đông
Chuyến tàu du lịch đầu tiên do hãng đóng tàu Hainan Strait của Trung Quốc sản xuất khởi hành trái phép tới quần đảo Hoàng Sa là vào năm 2013. Từ đó đến nay, Trung Quốc đã âm thầm tiến hành nhiều hoạt động du lịch ra quần đảo Trường Sa. Ngày 02/3/2017, Trung Quốc đưa tàu “Công chúa Trường Lạc” chở 308 khách khởi hành từ Tam Á tới quần đảo Hoàng Sa trong hành trình kéo dài 4 ngày 3 đêm. Con tàu này do Công ty cổ phần vận tải eo biển Hải Nam quản lý, được đầu tư với số tiền 230 triệu nhân dân tệ (33,4 triệu USD). Đây là tàu du lịch hạng sang do Công ty đóng tàu Quảng Châu chế tạo, với trọng tải 12.336 tấn, có khả năng chở 499 người, gần 2.200 tấn hàng hóa, với vận tốc 16,5 hải lý. Con tàu sẽ đảm nhận khai thác tuyến du lịch sinh thái biển phi pháp tới nhóm đảo Lưỡi Liềm, thuộc quần đảo Hoàng Sa. Các công ty du lịch Trung Quốc cho biết sau các tuyến du lịch đến Hoàng Sa, Trung Quốc sẽ phát triển các tuyến khác ở Biển Đông và Eo biển Đài Loan, rồi dần dần mở rộng thành các tuyến du lịch quốc tế, nhằm xây dựng thương hiệu quốc gia đầu tiên của Trung Quốc về tàu du lịch biển.
Hiện nay các công ty du lịch của Trung Quốc đang triển khai mở bán vé cho hành trình du lịch trên tàu biển đến “quần đảo Tây Sa” (tức quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam) và lượng khách du lịch đến khu vực này đang không ngừng tăng lên. Năm 2016, có khoảng 12.000 khách Trung Quốc đã đến thăm quần đảo này, nhiều hơn 50% so với năm 2015. Giới chức “thành phố Tam Sa” cho biết kể từ đầu năm 2017 đến nay đã có 59 đoàn du khách Trung Quốc ra tham quan quần đảo Hoàng Sa, tăng 20% cả về số đoàn và số du khách so với năm 2016. Tính từ năm 2013 khi tour du lịch biển đầu tiên được tổ chức đi Hoàng Sa, số du khách đến tham quan địa danh này đến nay tổng cộng hơn 39.000 người.
Đáng chú ý, giới nghiên cứu các nước cho rằng một xu hướng mới trong phát triển du lịch biển của Trung Quốc có thể là các chuyến bay đến các đảo trên Biển Đông. Văn kiện được công bố tại kỳ họp Đại hội đại biểu Nhân dân của Trung Quốc cho biết rằng, chính quyền tỉnh Hải Nam đặt ra mục tiêu sẽ thực hiện các tour du lịch bằng máy bay. Phó Giám đốc Đặc trách chiến lược và phát triển kinh doanh của hãng hàng không Textron ở Thượng Hải Michael Shih cho biết lợi thế của thủy phi cơ là có thể bay tới các đảo nhỏ không có sân bay. Tờ South China Morning Post nhận định rằng, chính quyền tỉnh Hải Nam đang hoạt động rất tích cực để nhận được sự chấp thuận của các Bộ có liên quan, bao gồm cả Bộ Quốc phòng. Các số liệu tính toán cũng cho thấy rằng, những chuyến du lịch bằng máy bay có thể mang lại lợi nhuận cao cho các nhà khai thác tour du lịch.
Ý đồ và tác động từ hoạt động du lịch biển trái phép của Trung Quốc
Giới chuyên gia khu vực và quốc tế đã đưa ra nhiều nhận định về ý đồ sau các hoạt động du lịch tại Biển Đông của Trung Quốc. Chuyên gia nghiên cứu an ninh hàng hải tại Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore Collin Koh nhận định “làm như vậy (hoạt động du lịch biển) sẽ cho phép Trung Quốc khẳng định chủ quyền của mình, mà không chỉ có thế, Trung Quốc còn khẳng định họ có quyền quản lý trên thực tế đối với khu vực”. Còn chuyên gia của hãng tin Sputnik (Nga) cho rằng “hành trình du lịch đến các đảo ở Biển Đông có thể trở thành một công cụ trong tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông gồm các tranh chấp về đảo và vùng biển trong khu vực. Hoạt động này có thể gây ra sự chỉ trích và thậm chí phản đối từ phía những nước khác tham gia tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông”.
Giới chuyên gia cũng khuyến cáo các nước khu vực cần thận trọng, cảnh giác đối với các đề nghị hợp tác du lịch biển của chính phủ và doanh nghiệp Trung Quốc. Vừa qua nhiều công ty tàu du lịch nổi tiếng Trung Quốc và công ty cho thuê tàu biển đã đến Philippines để tiến hành khảo sát về hợp tác du lịch. Đây có thể là những tính toán của Trung Quốc trong bối cảnh nước này đang thúc đẩy hợp tác cùng khai thác với Philippines ở Biển Đông nhằm đánh lừa dư luận về các hoạt động quân sự hóa và ý đồ độc chiếm Biển Đông của Trung Quốc.
Việt Nam và dư luận quốc tế đã nhiều lần phản đối các hoạt động du lịch trái phép của Trung Quốc ở Biển Đông
Trước các hoạt động du lịch trái phép của Trung Quốc ở Biển Đông, Bộ ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng khẳng định “Việt Nam có chủ quyền không tranh cãi đối với hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Việc Trung Quốc xây dựng, đưa vào sử dụng trái phép các công trình trên các đá, bãi, tại khu vực quần đảo Trường Sa hoặc tổ chức du lịch ra quần đảo Hoàng Sa đều xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam. Những hành động phi pháp như vậy không thể thay đổi sự thực về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo này”. Cùng với các tuyên bố đó, Bộ ngoại giao Việt Nam cũng đã yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các các hoạt động sai trái và không để tái diễn các hành động tương tự, nghiêm túc tuân thủ Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông.