Tuy “Một vành đai, một con đường” không liên quan gì đến nhập siêu về mậu dịch, nhưng như các chính khách Mỹ và ông Trump từng nói: “Một vành đai, một con đường” là nhằm tạo lập trật tự kinh tế thế giới do Trung Quốc chủ đạo, “Mỹ không muốn có kế hoạch này”; cho thấy bước tiếp theo của Mỹ sẽ là ra tay hạn chế không gian kinh tế, mậu dịch của Trung Quốc.
Cuộc chiến mậu dịch Mỹ – Trung ngày càng nóng lên với việc từ ngày 23/8 tới đây, hai bên sẽ thực hiện gia tăng mức thuế 25% đánh vào 16 tỷ USD hàng hóa của nhau. Đồng thời, Tổng thống Donald Trump bất ngờ lớn tiếng chỉ trích Trung Quốc và cá nhân ông Tập Cận Bình trong một bữa tiệc tối có tính chất cá nhân.
Theo truyền thông Mỹ, tối hôm 7/8, ông Trump đã tuyên bố: giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ xuất hiện “quan hệ mậu dịch vô cùng tốt đẹp”, nhưng mối quan hệ này hoàn toàn khác với thời kỳ các tổng thống Mỹ trước đây. Ông muốn được thấy Trung Quốc tốt lên, nhưng cũng hy vọng chính sách của Trung Quốc công bằng đối với Mỹ.
Theo mạng tin tức chính trị “Politico” của Mỹ ngày 8/8, lợi dụng thời gian nghỉ ngơi trong năm; tối 7/8, ông Donald Trump đã tổ chức tiệc tối chiêu đãi 13 CEO của các công ty lớn và một số nhân viên công tác của Nhà Trắng tại Câu lạc bộ golf tư gia tại thị trấn Bedminster, bang New Jersey.
Bữa tiệc này được tuyên truyền là “cơ hội để Tổng thống nghe về tình hình vận hành nền kinh tế và những suy nghĩ cùng trọng điểm của các doanh nghiệp trong những ngày còn lại của năm nay”.
Ông Donald Trump phát biểu tại bữa tiệc tối 7/8.
Tuy nhiên, ông Trump đã giành phần lớn thời gian trong bữa tiệc để chia sẻ những quan điểm của ông, đặc biệt là về Trung Quốc.
“Politico” dẫn lời một người tham dự bữa tiệc tiết lộ, ông Donald Trump đã nói với các CEO: đề xướng kế hoạch “Một vành đai, một con đường” của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gây nhiễu loạn thương mại toàn cầu và sỉ nhục (insulting) người khác, ông không thích kế hoạch này. Trump còn nói, ông đã trực tiếp nói thẳng điều đó với Tập Cận Bình.
Bản tin của “Politico” nói, ông Donald Trump bước vào kỳ nghỉ với tâm trạng buồn chán vì Trung Quốc đang triển khai việc trả đũa những biện pháp thuế quan của ông.
Ông Trump nói, một trọng điểm sắp tới của ông là ngăn chặn Trung Quốc giành được ưu thế mậu dịch không công bằng. Những người quen biết Donald Trump nói, sự trả đũa của Trung Quốc đã khiến ông tức giận, đồng thời cũng khiến ông cảm thấy bất ngờ.
Những sự chỉ trích trên đây của ông Donald Trump là trả lời sự trông đợi từ phía các nghị sỹ Mỹ. Hôm 3/8, 16 Thượng nghị sỹ Mỹ đã gửi thư cho ông, bày tỏ ngạc nhiên về việc Pakistan có thể sử dụng số tiền mà Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) viện trợ vào việc trả món nợ họ vay của Trung Quốc để làm một hạng mục thuộc kế hoạch “Một vành đai, một con đường”.
Các nghị sỹ đã đốc thúc ông Trump sử dụng ảnh hưởng của Mỹ để ngăn chặn điều mà họ cho là “sử dụng tiền không đúng chỗ” này.
Các Thượng nghị sỹ này cũng viết thư gửi Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin và Ngoại trưởng Mike Pompeo, trong đó nói thẳng: mục tiêu của kế hoạch “Một vành đai, một con đường” là xây dựng một trật tự kinh tế thế giới do Trung Quốc chủ đạo; vì vậy Mỹ cần phải giáng trả Trung Quốc để quán triệt chiến lược địa chính trị có lợi cho Mỹ.
“Một vành đai, một con đường” được coi là “Công trình ngoại giao số 1” của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, được ông khởi xướng từ năm 2013. Phạm vi của “Một vành đai, một con đường” bao trùm Con đường tơ lụa trên bộ và trên biển đi qua các quốc gia và khu vực Trung Quốc, Trung Á, Bắc Á, Tây Á, ven Ấn Độ dương và ven Địa Trung Hải.
Ý tưởng ban đầu của ông Tập Cận Bình đương nhiên là tìm kiếm chiến lược “ra biển” mới cho nền kinh tế và sự mở cửa của Trung Quốc; nhưng ông Tập Cận Bình luôn nhấn mạnh nguyên tắc “cùng kinh doanh, cùng xây dựng, cùng hưởng thụ”.
“Một vành đai, một con đường” không chỉ mở cửa với các quốc gia ven đường, mà chính phủ Trung Quốc còn rất nỗ lực để tìm cách lôi kéo Mỹ, Nhật và châu Âu cùng tham gia.
Người tiền nhiệm của ông Donald Trump, cựu Tổng thống Barack Obama trong nhiệm kỳ cuối đã đề xuất xây dựng TPP nhằm lập ra khu vực mậu dịch tự do châu Á – Thái Bình dương do Mỹ chủ đạo; nhưng thật bất ngờ khi kế hoạch này đã gạt Trung Quốc ra ngoài.
Donald Trump – người luôn rêu rao “Nước Mỹ trên hết” sau khi vào Nhà Trắng đã dẹp bỏ cuộc đàm phán về TPP của người tiền nhiệm Obama.
Đồng minh châu Âu truyền thống của Mỹ thì tích cực tham gia vào “Một vành đai, một con đường” của ông Tập Cận Bình; Nhật trong tình hình thúc đẩy TPP không hiệu quả, trước đây không tham dự “Một vành đai, một con đường” thì nay cũng xuất hiện dấu hiệu chùng xuống, nhưng Mỹ vẫn cự tuyệt tham dự.
Ông Donald Trump đã nói thẳng với ông Tập Cận Bình nhận xét về kế hoạch ‘Một vành đai, một con đường’.
Trước đây, chính phủ Donald Trump tuyên bố cần giải quyết vấn đề nhập siêu của Trung Quốc nên đi trước tiến hành chiến tranh thương mại với Bắc Kinh, nhưng thủ pháp chiến tranh mậu dịch thì rất thú vị.
Các số liệu phân tích cho thấy, trong số 50 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc bị Mỹ tăng thuế, có rất nhiều mặt hàng có hàm lượng kỹ thuật cao nằm trong “Một vành đai, một con đường”. Đồng thời, chính phủ Mỹ nghiêm cấm các công ty Trung Quốc đầu tư vào lĩnh vực kỹ thuật cao của Mỹ, truy đuổi, vao vây và bịt chặt lĩnh vực kỹ thuật đối với Trung Quốc.
Điều này cho thấy vấn đề chủ yếu của cuộc chiến mậu dịch không chỉ đơn giản là nhằm vào việc Mỹ nhập siêu trong thương mại hai bên.
Giờ đây, khi chiến sự về kỹ thuật đã bắt đầu xảy ra, ông Trump chọn thời điểm thích hợp để gây khó dễ về “Một vành đai, một con đường”.
Tuy “Một vành đai, một con đường” không liên quan gì đến nhập siêu về mậu dịch, nhưng như các chính khách Mỹ và ông Trump từng nói: “Một vành đai, một con đường” là nhằm tạo lập trật tự kinh tế thế giới do Trung Quốc chủ đạo, “Mỹ không muốn có kế hoạch này”; cho thấy bước tiếp theo của Mỹ sẽ là ra tay hạn chế không gian kinh tế, mậu dịch của Trung Quốc.
Cũng trong bữa tiệc này, tuy không nêu đích danh nhưng ông Trump được coi là rõ ràng nhằm tới Trung Quốc khi nói “hầu như tất cả du học sinh một quốc gia đến nước ta học tập đều là gián điệp”.
Nhà Trắng đã từ chối đưa ra bình luận về những phát biểu của ông Donald Trump. Tờ “The Hill” viết: cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang nhanh chóng tăng nhiệt, tiếp tục cuộc đua leo thang về vấn đề thuế quan.
Tối 8/8, Trung Quốc tuyên bố tăng thuế suất lên 25% đối với 16 tỷ hàng Mỹ nhập khẩu, trả đũa cùng quy mô, cùng mức độ với đòn tăng thuế cùng ngày của Mỹ.
“The Hill” nhận xét, quan hệ căng thẳng về kinh tế đã khiến quan hệ giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình xuống đến mức thấp nhất.
Hồi tháng 4/2018, ông Trump từng viết trên Twitter: “Tập Cận Bình và tôi mãi mãi là bạn tốt, dù trong vấn đề mậu dịch có phát sinh cạnh tranh gì. Trung Quốc sẽ dỡ bỏ rào cản mậu dịch vì đó là cách làm đúng đắn. Thuế vụ sẽ trở nên cùng có lợi, sẽ đạt được hiệp nghị về quyền sở hữu trí tuệ. Hai nước (Mỹ và Trung Quốc) sẽ có một tương lai vĩ đại!”.
Tuy nhiên, sau 4 tháng tình hình nay đã khác, chẳng những quan hệ về kinh tế, chính trị giữa hai nước mà cả mối quan hệ cá nhân giữa hai nhà lãnh đạo đã xấu đi tới mức ít người ngờ tới.