Sau khi Thống đốc Ngân hàng Việt Nam ra Thông tư 19/2018 về việc sử dụng ngoại tệ đã dấy lên làn sóng bất bình của người dân Việt Nam. Giới trí thức có những phản ứng mạnh mẽ nhất.
Thông tư 19 cho phép thương nhân và cư dân Việt Nam có hoạt động thương mại ở hai bên biên giới Việt Nam – Trung Quốc được sử dụng ngoại tệ tự do chuyển đổi, đồng Việt Nam (VND) hoặc nhân dân tệ (CNY), trong thanh toán bằng tiền mặt và qua ngân hàng.
Việt Nam cho rằng việc cho phép sử dụng tiền Trung Quốc trong giao thương tại khu vực biên giới như nêu trong Thông tư 19/2018 là “góp phần hoàn thiện chính sách thanh toán biên mậu, thúc đẩy hoạt động thương mại biên giới giữa hai nước Việt – Trung ngày càng phát triển.”
Một bác sĩ ở Sài Gòn bức xúc: “Đây là một việc chưa từng có trong lịch sử ở Việt Nam – chính thức dùng đồng tiền nước ngoài trên lãnh thổ Việt Nam. Tuy nói là dùng trên khu vực biên giới thôi, nhưng làm sao kiểm soát được việc đồng tiền này xâm nhập sâu trong nội địa được! Ngoại tệ mà được sử dụng chính thức trên lãnh thổ Việt Nam là vi phạm pháp luật, vi phạm hiến pháp Việt Nam. Nó còn ảnh hưởng đến an ninh tiền tệ, an ninh kinh tế.”
Các hội đoàn độc lập và các trí thức Việt Nam đã kí tên vào một bản tuyên bố phản đối Thông tư 19. Bản tuyên bố có đoạn: “Đây là hành động xâm lấn và xâm phạm chủ quyền tiền tệ của Việt Nam do ngoại bang và những kẻ rắp tâm theo ngoại bang thực hiện từng bước, có thể dẫn đến sự nhân dân tệ hoá cả nền kinh tế Việt Nam và vô cùng nguy hại cho an ninh quốc gia.”
Các nhà trí thức Việt yêu cầu Bộ Tư pháp, chính phủ ngay lập tức hủy bỏ Thông tư này vì quyền lợi của đất nước và dân tộc, ngoài ra phải truy xét trách nhiệm của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng và các quan chức có liên quan đến một văn bản vi phạm chủ quyền tiền tệ quốc gia của Việt Nam, có thể gây ra những hậu quả khôn lường.
Nhiều người dân được hỏi cho rằng: Nếu sâu xa bên trong đó có điều gì đó thâm hiểm thì việc đưa ra sử dụng đồng nhân dân tệ hợp pháp chả khác nào rước kẻ ăn cắp vô nhà. Người dân Việt không hài lòng với cách “bang giao” như vậy. Ra một thông tư vội vã sao đến nỗi người dân ầm ầm phản đối? Trung Quốc xưa này là kẻ “mát nước thối đá” vô cùng thâm hiểm không thể nào lường được hết dã tâm của họ. Thông tư này không nhằm quản lý chặt chẽ mà là đã bị mắc vô dây thòng lọng.
Ba năm trước, năm 2015, Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã từng báo cáo lên Chính phủ, trong đó có ý kiến của Hiệp hội doanh nghiệp Trung Quốc tại Việt Nam và Ngân hàng Công thương Trung Quốc (ICBC) kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho thanh toán bằng nhân dân tệ trực tiếp tại Việt Nam. Khi đó ông Lê Đăng Doanh, một chuyên gia kinh tế nổi tiếng ở VIệt Nam cho rằng, việc Hiệp hội doanh nghiệp Trung Quốc kiến nghị thanh toán bằng nhân dân tệ trực tiếp tại Việt Nam là vi phạm chủ quyền của Việt Nam.
Ông Doanh nói: “Đề nghị này của Hiệp hội doanh nghiệp Trung Quốc là vi phạm chủ quyền của Việt Nam. Trên đất nước Việt Nam chỉ lưu hành duy nhất một đồng tiền của Việt Nam là Việt Nam đồng, còn tất cả những đồng tiền khác đều phải chuyển đổi sang đồng tiền của Việt Nam. Chúng ta không được phép lưu hành song song một đồng tiền nào khác.”
Thế nhưng vào tháng 11/2017, trong chuyến thăm Hà Nội của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, hai nước đã ra tuyên bố chung, trong đó việc “sử dụng đồng bản tệ trong thương mại và đầu tư song phương.”
Thật là mối họa chí nguy!