Báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (23/10) đưa tin cho biết, từ 21-23/11, Đài Loan sẽ tổ chức tập trận bắn đạn phi pháp thật tại đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Trong cuộc diễn tập, lực lượng cảnh sát biển của Đài Loan sẽ sử dụng pháo 40 mm và các loại vũ khí khác bắn lên không và ra biển trong phạm vi xung quanh đảo. Hành động này của Đài Loan sẽ không chỉ xâm phạm chủ quyền của Việt Nam đối với đảo Ba Bình mà còn vi phạm luật pháp quốc tế và khiến tình hình khu vực Biển Đông trở nên căng thẳng.
Đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa, chủ quyền của Việt Nam hiện do Đài Loan chiếm giữ trái phép
Người phát ngôn Cảnh sát biển Đài Loan Tsai Tzung-hsien ngang nhiên cho rằng đây là hoạt động thực hành bắn đạn thật thường xuyên mà Đài Loan duy trì trong nhiều năm qua; tuyên bố cuộc tập trận nhằm “tăng cường khả năng phòng thủ” tại hòn đảo, đồng thời khẳng định “không gây nguy hiểm cho tàu thuyền nước ngoài và các quốc gia ở gần đảo Ba Bình”. Báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng cho biết, nhiều quan chức thuộc Lực Lượng Tuần Duyên Đài Loan cho biết Đài Bắc đã chuẩn bị các bài tập trên biển và trên không giống cuộc tập trận phi pháp diễn ra trong tháng 05/2018. Theo báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, vào lúc quan hệ giữa Đài Bắc với Bắc Kinh đang căng thẳng, kế hoạch tập trận phi pháp của Đài Loan trong khu vực Trường Sa sắp tới sẽ khiến Trung Quốc “hài lòng” vì Bắc Kinh coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của Trung Quốc.
Chính sách của Đài Loan liên quan vấn đề Biển Đông
Từ khi lên nắm quyền đến nay, Chính quyền của Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đã có điều chỉnh chính sách trong vấn đề Biển Đông, thúc đảy đảm bảo tự do hàng hải và giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình và tôn trong luật pháp quốc tế. Phát biểu sau khi chiến thắng bầu cử tại Đài Loan, bà Thái Anh Văn kêu gọi tôn trọng tự do hàng hải ở Biển Đông và tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho các tranh chấp, nhấn mạnh 3 nguyên tắc giải quyết tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông: Các bên liên quan tranh chấp phải đưa ra lập trường và chủ trương trên cơ sở luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS); các nước đều có chung nghĩa vụ bảo vệ quyền tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông; các bên có yêu sách và chủ trương khác nhau ở Biển Đông nên thông qua đàm phán, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình. Đáng chú ý, sau khi Tòa Trọng tài theo Phụ lục VII của Liên hợp quốc ra phán quyết liên quan vụ Philippines kiện Trung Quốc về vấn đề Biển Đông, Chính quyền của Thái Anh Văn đưa ra tuyên bố phản đối, trong đó nhấn mạnh: (1) Đài Loan có “chủ quyền” đối với các đảo ở Biển Đông, được hưởng tất cả các quyền gắn liền với các quần đảo đó và các vùng nước theo luật quốc tế cũng như luật biển; (2) Tòa Trọng tài đã không mời phía Đài Loan tham gia vào các tiến trình hay tham vấn quan điểm của Đài Loan nên các quyết định của Tòa, vốn vi phạm tới lợi ích của Đài Loan và làm suy yếu quyền lợi của Đài Loan, đặc biệt là các quyền liên quan đến địa vị pháp lý của Ba Bình, đều không ràng buộc pháp lý đối với Đài Loan; (3) Đài Loan chủ trương các tranh chấp trên Biển Đông cần được giải quyết thông qua đàm phán đa phương và Đài Loan sẽ làm việc với tất cả các nước liên quan trên cơ sở bình đẳng.
Trong những năm qua, Đài Loan đã có nhiều hoạt động phi pháp tại đảo Ba Bình. Năm 2015, Đài Loan chi 100 triệu USD để xây dựng các công trình phi pháp trên đảo gồm đường băng cho phép máy bay vận tải C-130 Hercules lên xuống, sửa chữa và nâng cấp cầu tầu trên đảo, xây bệnh viện và công trình nước sạch, tăng cường binh lính đồn trú phi pháp trên đảo Ba Bình. Đài Loan cũng điều phi pháp tàu hộ vệ có lượng giãn nước khoảng 1.800 tấn đồn trú tại đảo Ba Bình; triển khai nhiều loại vũ khí như pháo cao xạ, hệ thống tên lửa đất đối không và nhiều phương tiện khác nhằm “củng cố” năng lực tình báo, giám sát và nhận dạng xung quanh đảo Ba Bình. Ngoài ra, Đài Loan thường xuyên tổ chức các cuộc tập trận hải quân, bắn đạn thật trong khu vực xung quanh đảo Ba Bình nhằm “tăng cường năng lực hải quân và ứng phó với những tình huống khẩn cấp”.
Đài Loan tập trận bắn đạn thật trên đảo Ba Bình là hành động phi pháp
Trên thực tế, đảo Ba Bình là một đảo san hô thuộc cụm Nam Yết thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Đảo này nằm cách đảo Sơn Ca 6.2 hải lý (11.5 km) về phía Tây và cách đảo Nam Yết khoảng 11 hải lý (20.4 km) về phía Đông Bắc. Đây là đảo có diện tích lớn nhất Trường Sa; dài 1360 m, rộng 350 m, cao 3,8 m và có diện tích là 0,4896 km2. Trên đảo Ba Bình có nước ngọt và có nhiều loại cây như chuối, đu đủ, dừa.
Việt Nam có đầy đủ chứng cứ lịch sử và pháp lý khẳng định chủ quyền đối với đảo Ba Bình, cụ thể: Trong quá trình lịch sử, thống đốc Nam Kỳ J. Krautheimer (21/12/1933) ký Nghị định số 4702-CP sáp nhập một số đảo chính và các đảo phụ thuộc trong quần đảo Trường Sa, trong đó có đảo Ba Bình, vào địa phận tỉnh Bà Rịa. Pháp cũng thiết lập tại đây một trạm khí tượng mang số hiệu 48.919 do Tổ chức Khí tượng Quốc tế (tiền thân của Tổ chức Khí tượng Thế giới) cấp phát.
Trong thời kì Chiến tranh thế giới thứ hai, quân đội Nhật Bản chiếm đảo Ba Bình làm căn cứ tàu ngầm và đặt dưới sự kiểm soát của bộ chỉ huy đóng tại Cao Hùng thuộc Đài Loan (thuộc địa của Đế quốc Nhật Bản). Tuy nhiên, Nhật Bản đã ký Hiệp ước San Francisco và chấp nhận từ bỏ mọi quyền đối với quần đảo Trường Sa (và Hoàng Sa) vào năm 1951 và trao trả khu vực này lại cho Việt Nam. Đến tháng 10 năm 1946, Pháp cho tàu chiến Chevreud đến đảo Trường Sa và Ba Bình, đồng thời dựng một mốc đánh dấu bằng đá tại đây. Đến ngày 12 tháng 12 năm 1946, lợi dụng danh nghĩa giải giáp tàn quân Nhật Bản, Trung Hoa Dân Quốc cho tàu chiến Thái Bình đem quân đổ bộ lên đảo Ba Bình. Sau đó, do thất bại trong cuộc nội chiến nên Trung Hoa Dân Quốc phải tháo chạy ra đảo Đài Loan đồng thời rút quân khỏi đảo Ba Bình vào năm 1950. Đến khoảng giữa năm 1956, Đài Loan tiếp tục đưa quân ra xâm chiếm đảo Ba Bình, tuy nhiên phải đến năm 1971 Đài Loan mới thực sự triển khai quân đội đồn trú trái phép trên đảo này.
Trước những hoạt động phi pháp trên của Đài Loan, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng phản đối, đồng thời nhấn mạnh Việt Nam có chủ quyền hợp pháp đối với đảo Ba Bình. Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Việt Nam Nguyễn Phương Trà (23/8) tuyên bố, việc Đài Loan tiếp tục tổ chức tập trận bắn đạn thật trên đảo Ba Bình, nơi Việt Nam có căn cứ pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền, “đã xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền Việt Nam, đe dọa an ninh khu vực và gây căng thẳng tình hình Biển Đông”. Bà Nguyễn Phương Trà nêu rõ: “Việt Nam kiên quyết phản đối và yêu cầu Đài Loan chấm dứt ngay, không tái diễn các hành động này trong tương lai”.