Trung Quốc đã chính thức đưa vào vận hành các trạm quan sát thời tiết trên 3 đảo, đá nhân tạo do nước này chiếm đóng, bồi đắp trái phép ở Biển Đông là Subi, Vành Khăn và Chữ Thập. Mặc dù tuyên bố bao biện rằng các công trình này chỉ nhằm mục đích dân sự, song dư luận vẫn không loại trừ khả năng chúng có thể được sử dụng cho mục đích quân sự và các yêu sách chủ quyền.
Trung Quốc vận hành trạm quan sát thời tiết trên đá Chữ Thập. Nguồn: CSIS/AMTI
Truyền thông nhà nước Trung Quốc hôm 01/11 đưa tinTrung Quốc (31/10) đã đưa vào vận hành các trạm quan sát thời tiết, gồm các thiết bị cho mặt đất và quan sát khí quyển và radar thời tiết trên 3 đảo, đá nhân tạo do nước này chiếm đóng, bồi đắp trái phép ở Biển Đông là Subi, Vành Khăn và Chữ Thập. Không những vậy, Bộ Ngoại giao Trung Quốc (01/11) tuyên bố những trạm quan sát này sẽ hòa thiện mạng lưới quan sát thời tiết trên toàn Biển Đông và sẽ chủ yếu được sử dụng để đảm bảo an toàn hàng hải, không chỉ phục vụ người dân Trung Quốc mà còn cho các nước khác trên khắp Biển Đông, nhằm trấn an dư luận quan ngại rằng Trung Quốc có thể sử dụng các trạm quan sát này vào mục đích quân sự.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã triển khai nhiều hoạt động tương tự như việc vận hành 3 trạm quan sát thời tiết trên. Trong bài phóng sự trên báo “Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng” (SCMP)của Hồng Kông tháng 8/2018 cũng đã công bố thông tin Bắc Kinh đã sẵn sàng lắp đặt một cỗ máy ra đa tán xạ khuếch tán cực mạnh tại thành phố Tam Á thuộc cực nam đảo Hải Nam, có phạm vi hoạt động đến tận Singapore cách đó 2.000 km.Về nguyên tắc, ra đa dùng công nghệ này phát ra chùm năng lượng cực mạnh để khuấy động tầng điện ly. Bằng cách phân tích sóng radio dội ngược lại, các nhà nghiên cứu đo chính xác sự nhiễu động ở tầng điện ly gây ra bởi các tác động vũ trụ, ví dụ như tia mặt trời. Họ có thể biết được nhiệt độ, mật độ và tốc độ của các hạt hạ nguyên tử từ một khoảng cách rất xa; quan sát và thậm chí tác động trực tiếp đến tầng điện ly, điều mà các ra đa thông thường không thể làm được. Công nghệ này có những ứng dụng dân sự lẫn quân sự, nhưng nguy hiểm nhất phải kể đến khả năng (trên lý thuyết) can thiệp vào thời tiết, gây ra thiên tai trên diện rộng như bão, động đất, sóng thần… dù điều này vẫn còn gây tranh cãi trong giới khoa học. Theo báo SCMP, dự án Tam Á của Trung Quốc một khi hoàn thành sẽ là trạm ra đa mạnh nhất và duy nhất dùng công nghệ này ở khu vực Biển Đông. Dù chưa ai xác nhận chức năng “vũ khí thời tiết”, nhưng cỗ máy này chắc chắn có nhiều ứng dụng quân sự khác, chẳng hạn nâng cao khả năng tác chiến tàu ngầm, phá vỡ hệ thống thông tin liên lạc của các quốc gia khác bằng cách tạo ra một “lỗ đen khí quyển”.
Tháng 6/2018, truyền thông Trung Quốc cũng cho biết, tại thành phố Giang Môn tỉnh Quảng Đông, trung tâm Dự báo khí tượng Nam Hải (Biển Đông) thuộc Cục Hải dương Quốc gia Trung Quốc tuyên bố đơn vị này đã phủ sóng dự báo thời tiết, khí tượng trên toàn bộ khu vực Biển Đông. Trung tâm dự báo khí tượng Nam Hải (Biển Đông) thuộc Cục Hải dương ký văn bản hợp tác với đài truyền hình bờ biển Quảng Châu về cái gọi là dự báo thời tiết, thủy văn trên toàn khu vực biển Đông, một động thái “xâm lấn mềm” hết sức nguy hiểm, vi phạm chủ quyền các bên tranh chấp và bất chấp mọi thỏa thuận không làm phức tạp thêm tình hình. Thông tin này được Thái Dương, Giám đốc trung tâm Dự báo khí tượng hải dương tỉnh Quảng Đông kiêm Chủ nhiệm Trung tâm dự báo khí tượng Nam Hải (biển Đông) đưa ra. Tuy nhiên, trên thực tế hoạt động này đã sớm bắt đầu từ ngày 23/3/2018. Trước đó cơ quan này cũng đã triển khai hoạt động dự báo thời tiết Biển Đông nhưng không qua truyền hình mà bằng hệ thống tin nhắn, sau đó tung nội dung dự báo thời tiết lên mạng, qua các kênh blog, các website để cung cấp thông tin cho tàu cá Trung Quốc. Trung tâm này cũng xây dựng một hệ thống đảm bảo dịch vụ ngư nghiệp hải dương tại khu vực Biển Đông, nhằm cung cấp những thông tin chi tiết hơn về gió, các dòng hải lưu trên từng ngư trường ở biển Đông giúp ngư dân Trung Quốc tăng hiệu quả đánh bắt. Cùng với việc thành lập hiệp hội Đánh bắt cá xa bờ trên Biển Đông, động thái phủ sóng toàn bộ Biển Đông theo đường lưỡi bò 9 đoạn phi lý và phi pháp, xâm phạm vùng biển chủ quyền của các nước đang có tranh chấp với Trung Quốc về Biển Đông, trong đó có Việt Nam.
Hôm 11/6/2018, Trung tâm dự báo Nam Hải thuộc Cục Hải dương quốc gia Trung Quốc và Đài ven biển Quảng Châu (Trung tâm thông tin liên lạc Quảng Châu, trực thuộc Trung tâm đảm bảo hàng hải Nam Hải, Bộ Giao thông vận tải Trung Quốc) đã đưa vào sử dụng Đài “Dự báo tình hình Biển Đông” phiên bản tiếng Anh. Theo giới truyền thông Trung Quốc, Đài dự báo trên chính thức đi vào hoạt động từ ngày 08/6/2018; thời gian phát sóng hàng ngày từ 09h00 – 09h10; 21h00 – 21h10, trên kênh 4209.5KHz, phủ sóng của Đài trên bao trùm phạm vi khoảng 500 hải lý (bao trùm lên cả quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam). Truyền thông Trung Quốc cho biết nhiệm vụ chính của Đài trên là cung cấp tin tức về dự báo thời tiết trên biển cho ngư dân Trung Quốc cũng như tàu thuyền các nước đang hoạt động trên Biển Đông. Dư luận cho rằng nhờ những công cụ về thời tiết khí hậu như trên, Trung Quốc muốn củng cố chứng cứ pháp lý về “quyền kiểm soát” của Trung Quốc đối với toàn bộ khu vực Biển Đông, lợi dụng lồng ghép đưa vào những nội dung xuyên tạc, tìm cách lấp liếm và khẳng định “chủ quyền” của Trung Quốc ở Biển Đông, khiến cộng đồng quốc tế, đặc biệt là những tàu thuyền qua khu vực này có thể ngộ nhận, hiểu lầm rằng “Biển Đông là của Trung Quốc”. Các công cụ này cung cấp nhiều thông tin quan trọng, “hữu ích” cho lực lượng chức năng của Trung Quốc đang chiếm đóng phi pháp ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Na), góp phần lớn để Trung Quốc nắm bắt thông tin thời tiết trên biển để triển khai các hoạt động phi pháp. Ngoài ra, với việc cho rằng các công trình của Trung Quốc không chỉ phục vụ cho người dân nước này mà còn giúp ích cho nhân dân các nước, Trung Quốc đã tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Trung Quốc đối với cộng đồng quốc tế, từng bước khẳng định Bắc Kinh đang “đóng góp” công sức, trách nhiệm lớn vào việc duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông.