Dường như ngòi nổ cuộc chiến tranh lạnh mới giữa Mỹ và Trung Quốc đã dần được tháo bỏ. Bởi vì những căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã hạ nhiệt. Cả hai bên cùng đang…xuống thang.
Tuy nhiên, ngày 7/11, đảng Dân chủ đã có dư số phiếu cần thiết để nắm quyền kiểm soát Hạ viện 435 ghế.Chiến thắng của đảng Dân chủ tại Hạ viện được dự báo sẽ tác động đáng kể tới chương trình nghị sự mà Tổng thống đương nhiệm Donald Trump và các nghị sỹ Cộng hòa đang theo đuổi. Vì vậy cuộc chiến thương mại Mỹ- Trung sẽ có những diễn biến phức tạp hơn.
Nếu như Mỹ và Trung Quốc cùng không chịu lùi bước trong cuộc chiến này điều nhỡn tiền là sẽ gây tổn thất nặng nề cho cả hai phe, trong đó nếu Mỹ thắng cuộc thì cũng là nhận về một trái đắng. Phần còn lại của thế giới sẽ phải trả cái giá đắt hơn cả. Dẫu rằng khó có thể xảy ra một cuộc đối đầu vũ trang trực tiếp giữa “hai gã khổng lồ”, nhưng cuộc chiến tranh lạnh mới chắc chắn sẽ đem lại những thiệt hại sâu rộng và nặng nề tới mức gây nguy hại cho cả thế giới trong những thập niên tới đây.
Như bạn đọc từng chứng kiến, những căng thẳng song phương là một nguyên nhân dẫn tới sự gián đoạn kinh tế ảnh hưởng lên toàn cầu. Năm 1991 chấm dứt Chiến tranh Lạnh, đánh dấu kỉ nguyên vàng của hội nhập kinh tế toàn cầu. Còn giờ đây, sau 27 năm,sự mở màn của cuộc chiến tranh lạnh mới giữa hai nền kinh tế lớn chắc chắn sẽ gâychia rẽ và phân mảnh.
Khi thế giới chia thành hai khối thương mại, mỗi khối xoay quanh một siêu cường. Khi ấy mặc dù giao thương trong phạm vi mỗi khối vẫn bình thường nhưng sẽ có rất ít hoặc không hề có các mối liên hệ giữa hai khối. Khi ấy, hệ thống tài chính thế giới sẽ bị dỡ bỏ. Một siêu cường sẽ rất dễ dàng tiến công kẻ thù bằng việc áp đặt lệnh cấm vận để ngăn cản họ tiếp cận hệ thống thanh toán quốc tế thống trị bởi đồng USD. Vì lẽ đó những kẻ thù chiến lược của Mỹ, như Trung Quốc và Nga, thậm chí cả đồng minh của Mỹ, Liên minh châu Âu, đều đang ráng sức thiết lập các hệ thống thanh toán thay thế để tự bảo vệ trong tương lai.
Vốn đã mang những căng thẳng địa chính trị sâu sắc, nay lại thêmsự chia rẽ kinh tế là điều khó tránh khỏisự hủy hoại tương lai khoa học kĩ thuật của thế giới. Hạn chế chuyển giao và liên hệ công nghệ, thường được bào chữa vì lí do an ninh quốc gia, sẽ thúc đẩy các tiêu chuẩn cạnh tranh, không tương thích với nhau. Internet sẽ bị chia thành các khu vực cạnh tranh lẫn nhau.
Các sáng kiến đổi mới sẽ bị thiệt hại, dẫn tới chi phí tăng cao, quá trình áp dụng chậm, và sản phẩm kém chất lượng hơn, trong đó lĩnh vực đầu tiên bị ảnh hưởng bởi sự phân mảnh sâu sắc là chuỗi cung ứng toàn cầu. Các công ty sản xuất hoặc lắp ráp hàng hóa để xuất khẩu sang Mỹ ở Trung Quốc đã buộc phải chuyển cơ sở sản xuất tới quốc gia khác đểtránh ảnh hưởng bởi thuế quan của Mỹ.
Hậu quả là một làn sóng di chuyển cơ sở sản xuất khiến cho nền kinh tế rối loạn. Chuỗi cung ứng phân mảnh mới xuất hiện sẽ kém hiệu quả hơn, khi không quốc gia nào có thể sánh kịp Trung Quốc về khía cạnh cơ sở hạ tầng, nền tảng công nghiệp, hay quy mô và trình độ của lực lượng lao động. Song nếu Mỹ và Trung Quốc thật sự quyết định tham gia vào một cuộc chiến tranh lạnh kéo dài, hậu quả kinh tế cũng sẽ chẳng là gì so với sự thiếu hụt các hành động đủ mạnh mẽ để đối phó với biến đổi khí hậu.
Theo thống kê mới nhất, Trung Quốc thải ra trên 9 tỉ tấn carbon dioxide hàng năm, trở thành lò khí thải lớn nhất thế giới. Mỹ đứng ở vị trí thứ hai với khoảng cách khá cách biệt, thải ra môi trường khoảng 5 tỉ tấn hàng năm. Nếu hai quốc gia chiếm 38% lượng khí thải CO2 toàn cầu không thể tìm được tiếng nói chung trong hành động chống biến đổi khí hậu thì nhân loại chắc chắn sẽ mất đi cơ hội cuối cùng để ngăn chặn thảm họa nóng lên toàn cầu.
Chiến tranh lạnhsẽ khiến những viễn cảnh này trở nên thực tế hơn bao giờ hết. Mỹ sẽ yêu cầu Trung Quốc cắt giảm đáng kể lượng khí thải, bởi vì quốc gia này đang đứng đầu thế giới về mức độ gây ô nhiễm xét về khối lượng tuyệt đối. Trung Quốc sẽ đáp trả rằng Mỹ cần nhận nhiều trách nhiệm hơn trong vấn đề biến đổi khí hậu, xét theo cả phương diện tổng số lượng khí thải tích lũy từ trước đến nay lẫn bình quân đầu người. Mắc kẹt trong cuộc chiến địa chính trị, không quốc gia nào sẵn sàng nhượng bộ. Các cuộc đàm phán khí hậu quốc tế, vốn đã vô cùng thách thức, nay sẽ rơi vào tình thế bế tắc.
Trong hoàn cảnh chiến tranh lạnh châm ngòi cho sự phân mảnh kinh tế , nhất là những hạn chế thương mại và chuyển giao công nghệ, rất khó để đạt được những đột phá gấp rút. Cùng với đó, một giải pháp công nghệ cho tình trạng biến đổi khí hậu, vốn đã đầy thách thức, nay có khả năng cao trở thành một ảo ảnh ngoài tầm với. Và mối đe dọa lớn nhất mà con người từng đối mặt sẽ sớm thành hiện thực.
Mỹ và Trung Quốc cần thay đổi hành động trước khi quá muộn!
Cả hai ông Donald Trump và Tập Cận Bình phải tập trung phần lớn thời giờ, tâm sức vào lợi ích quốc gia, cùng những toan tính chính trị cá nhân. Họ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng hậu quả rất nặng nề không chỉ đối với Mỹ và Trung Quốc, mà là cả thế giới này.