Chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Philippines tuần này được cho là một trong những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm lôi kéo Philippines khỏi quỹ đạo của Mỹ – một đồng minh lâu năm.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tiếp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm cấp nhà nước. (Ảnh: Reuters)
Trung Quốc và Philippines đã ký kết tổng cộng 29 thỏa thuận, trong đó có thỏa thuận khai thác dầu và khí đốt chung khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có chuyến thăm cấp nhà nước 2 ngày đến Philippines trong tuần này.
Stephen Nagy, phó giáo sư Đại học Quốc tế ở Tokyo, nhận định với CNBC rằng chuyến thăm của ông Tập không chỉ nhằm thúc đẩy quan hệ song phương mà còn vì một mục đích khác nữa đó là kéo Philippines xa rời quỹ đạo của Mỹ, gia tăng tầm ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực.
Ông Tập Cận Bình là nguyên thủ đầu tiên của Trung Quốc thăm Manila trong 13 năm qua. Sau cuộc hội đàm với Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gọi chuyến thăm là một “bước ngoặt” trong quan hệ hai nước.
Lôi kéo Philippines
“Trung Quốc và ông Tập Cận Bình đều muốn củng cố quan hệ với các nước láng giềng ASEAN nhưng tôi cho rằng, với chuyến thăm đặc biệt này, Bắc Kinh bắn một mũi tên trúng hai đích”, ông Nagy nhận định.
Chuyên gia này cho rằng, thứ nhất là bởi ông Tập muốn tránh nhắc đến tranh chấp ở Biển Đông. “Thứ hai, Bắc Kinh đang tìm cách kéo Manila khỏi quỹ đạo chính trị của Washington. Thứ ba, theo tôi là nhằm củng cố quan hệ với Manila”, ông Nagy giải thích.
Về phần mình, Tổng thống Philippines Duterte nói rằng, trong chuyến thăm này, hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về việc tăng cường đầu tư và thương mại giữa hai nước. “Với sự tôn trọng lẫn nhau, sự chân thành và tuân thủ quy tắc bình đẳng chủ quyền, tôi sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chủ tịch Tập”, ông Duterte nói.
Tuy nhiên, chuyên gia Nagy cho rằng, mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Philippines vẫn còn tương đối mạnh. Ông Nagy bình luận: “Tôi cho rằng, Trung Quốc đã giành được những thành quả nhất định ở khu vực, nhưng để lôi kéo Manila khỏi Washington vô cùng khó bởi các vấn đề văn hóa, giá trị và mối quan hệ bền chặt giữa hai quốc gia hơn 70 năm qua”. Ông Nagy cũng viện dẫn việc Mỹ và Philippines tiếp tục các cuộc tập trận quân sự chung.
Mặt khác, theo nhà phân tích quốc phòng và an ninh ở Manila Richard Heydarian, nếu Tổng thống Duterte không thể cho thấy những lợi ích thiết thực từ việc xích lại gần Trung Quốc thì vị thế của ông sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng trước cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2019. Ông Heydarian nói: “Nếu sau chuyến thăm của ông Tập Cận Bình, Trung Quốc vẫn không có động thái mạnh rót vốn đầu tư vào Philippines và nếu Trung Quốc tiếp tục bồi đắp, quân sự hóa phi pháp ở Biển Đông thì ông Duterte sẽ phải chịu áp lực cực lớn”.
Chuyên gia Nagy cũng cho rằng, bằng việc củng cố quan hệ với Philippines, Trung Quốc có thể tác động tới sự đoàn kết giữa các nước ASEAN.
“Nếu Manila có ý định di chuyển vào quỹ đạo chính trị của Bắc Kinh, điều đó có nghĩa là họ có thể sẽ xao lãng dần hợp tác với với các nước ASEAN khác”, ông Nagy nói. Ông nhấn mạnh, kịch bản đó nếu xảy ra sẽ tác động tiêu cực đến vai trò và tính hiệu quả của khối ASEAN, khiến các nước trong khối trở nên chia rẽ hơn về các vấn đề an ninh, kinh tế, chính trị.