Một biểu hiện của sự hiếu chiến, tiếp tục thể hiện tư tưởng bành trướng của Bắc Kinh trên Biển Đông: Đại tá không quân kiêm chủ tịch Viện Hợp tác và An toàn Hải dương Trung Quốc Đai Xu vừa trình lên chính quyền Bắc Kinh đề nghị triển khai tàu chiến chặn tàu Mỹ ở biển Đông.
Tại hội nghị thường niên của tờ Thời báo Hoàn cầu hôm 8-12, ông Dai Xu tuyên bố: “Nếu tàu chiến Mỹ tiếp tục đi vào vùng biển của Trung Quốc, tôi đề nghị triển khai hai chiến hạm, trong đó một chiếc có nhiệm vụ chặn tàu Mỹ, chiếc còn lại đâm vào đối phương”.
Lý do mà Đại tá Dai đề nghị là: tự do hàng hải mà Mỹ ủng hộ trên thực tế là hành động khiêu khích chống lại Trung Quốc và “can thiệp chủ quyền” của nước này. Ông Dai lớn tiếng: “Bắc Kinh chưa bao giờ gây ảnh hưởng đến tự do hàng hải của Washington trong vùng biển quốc tế nên Mỹ cũng không nên đi vào vùng biển Trung Quốc”.
Tại hội nghị do Hoàn Cầu tổ chức, các chuyên gia quân sự Trung Quốc nhận định, tình hình Biển Đông sẽ căng thẳng hơn trong năm 2019. Ông Huang Jing, trưởng khoa nghiên cứu quốc gia và khu vực tại Trường ĐH Ngôn ngữ và Văn hóa Bắc Kinh, cho rằng, với sự can thiệp của Mỹ, giờ đây có hai cuộc đối đầu ở biển Đông: một là giữa Trung Quốc và Mỹ, hai là giữa Trung Quốc và các nước khác. Ông Huang Jingnói : “Trung Quốc đã thúc đẩy các nguyên tắc hành động ở biển Đông cùng với các nước ASEAN. Nếu điều này được triển khai, Mỹ sẽ mất thế chủ động”.
Về vấn đề Đài Loan, ông Dai Xu cho rằng nếu tình hình trở nên căng thẳng, Bắc Kinh sẽ đẩy nhanh tốc độ thống nhất Đài Loan. Theo ông Dai, Trung Quốc không nên e ngại mà hãy chuẩn bị và chờ cơ hội chiến lược.
Mỹ chưa có phản ứng chính thức, nhưng lâu nay trước các hành động gây tranh cãi của Trung Quốc trên Biển Đông, lập trường của chính quyền Trump là nhất quán.Trong 70 năm qua, Mỹ duy trì sự hiện diện đều đặn ở Biển Đông, không tăng giảm quá nhiều.
Mỹ phản đối mạnh mẽ yêu sách “chủ quyền” của Trung Quốc với hầu hết Biển Đông, cũng như việc Bắc Kinh bồi lấp hàng trăm héc ta đảo nhân tạo để củng cố yêu sách phi lý, phi pháp ấy. Theo đó Mỹ thường xuyên tiến hành các hoạt động bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông để thách thức các tuyên bố của Trung Quốc, thúc đẩy tự do hàng hải qua vùng biển quốc tế nơi một nửa số lượng tàu thuyền quốc tế chạy qua, chuyên chở hàng ngàn tỷ USD hàng hóa mỗi năm.
Lực lượng Hải quân Mỹ ủng hộ các quy tắc, chuẩn mực đã góp phần thúc đẩy sự phát triển thịnh vượng của các nền kinh tế châu Á. Tham mưu trưởng Hải quân Hoa Kỳ khẳng định: “Chúng tôi sẽ luôn ở đó. Và chúng tôi sẽ sẵn sàng bênh vực những nước nào bị hành lên hành xuống trong đấu tranh, khi cần”.
Mặc dù Trung Quốc và ASEAN đãđạt được tiến bộ mới trong tiến trình đàm phán bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), nhưng để đi đến bộ quy tắc cuối cùng còn một chặng đường dài. Bắc Kinh đang phải gồng mình chống lại cuộc chiến thương mại với Mỹ và tìm cách hấp thụ cú sốc xung đột với Washington.
Nếu giảm căng thẳng trên Biển Đông với các nước láng giềng có thể đẩy nhanh việc ký kết hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực, giảm bớt nguy cơ bị Mỹ cô lập.Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã đề xuất tiến hành tuần tra chung, tập trận chung và thăm dò khai thác chung trên Biển Đông với các nước ASEAN.
Chỉ có Việt Nam, nước duy nhất phản đối việc Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo (bất hợp pháp, trên các cấu trúc địa lý trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam) và quân sự hóa các đảo này. Hai nước có thể mâu thuẫn về COC, bởi Việt Nam yêu cầu bộ quy tắc ứng xử này phải có tính ràng buộc về pháp lý theo luật pháp quốc tế, còn Trung Quốc lại luôn phản đối.
Về vấn đề này Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố, Mỹvà Việt Nam cần chung tay duy trì tự do hàng hải, tự do hàng không ở Biển Đông.
Nhìn tổng thể, cục diện địa chính trị ở Biển Đông hiện nay khá mong manh, bất chấp việc Trung Quốc đã thành công trong việc đe dọa các nước nhỏ. Tuy nhiên xu thế hợp tác với Mỹ là tất yếu. Chẳng hạn Philippines đã tổ chức tập trận chung với Mỹtrên Biển Đông, nơi Trung Quốc cũng yêu sách, với sự hiện diện của một tàu sân bay Mỹ.Hải quân Philippines cũng tham gia cuộc tập trận đa quốc gia Vành đai Thái Bình Dương 2018 cùng với Indonesia, Malaysia và Singapore.
Đến hiện tại, các nước ASEAN đang phải tìm kiếm các biện pháp chống lại hành vi hung hăng, bành trướng của Trung Quốc trên Biển Đông bằng cách tập trung phát triển sức mạnh phòng thủ ven biển.Việt Nam, Philippines, Indonesia và Malaysia đều đã mở rộng khả năng bảo vệ bờ biển cũng như các hoạt động nhằm đối phó với sự leo thang quân sự của Bắc Kinh trong khu vực.
Điểm mấu chốt là Mỹ sẽ không bao giờ chấp nhận hiện trạng Trung Quốc duy trì các tiền đồn quân sự trên đảo, đá mà Bắc Kinh mới chiếm đóng. Còn hành động mà đại tá không quân Trung Quốc đe đọa sẽ đâm trực diện tầu Mỹ thì các chuyên gia quân sự Mỹ cho rằng đó là… “trò trẻ con”.